تحلیلی بر مطالباتِ کارگران بازنشسته؛
بازنشستگان امسال چقدر حقوق می‌گیرند؟
دریافتی مستمری‌بگیر حداقلی به زحمت به یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان می‌رسد؛ در واقع یک کارگر بازنشسته‌ی حداقل‌بگیر در سال ۹۸ با احتساب همه مزایا، نهایتاً یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد. با این حساب، مشخص نیست چگونه ادعا می‌شود که دریافتی بازنشسته‌ی حداقل‌بگیر به دو میلیون تومان می‌رسد؟!
به گزارش خبرنگار ایلنا، کارگران بازنشسته در مقایسه با باقی مزدبگیران بازنشسته، از حقوق و مزایای کمتری برخوردارند؛ در شرایطی که براساس آمارهای رسمی، ۶۰ درصد کارگران بازنشسته، حداقل‌بگیر هستند و تا پیش از اعمال افزایش مستمری‌های ۹۸، دریافتی آنها حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، متوسط مستمری بازنشستگان کشوری یا همان کارمندان سابق دولت، دو میلیون تومان است.
وضعیت بغرنج معیشتی کسانی که سی سال تمام در بخش‌های مختلف صنعت، تولید و خدمات کشور مشغول به کار بوده‌اند، برآیند مستمری پایین و خدمات ناکافی درمانی‌ست که آنها را مجبور می‌سازد برای بهره‌مندی از درمان و سلامت کیفی، هزینه‌های مازادی به نام «بیمه تکمیلی» بپردازند؛ به اینها بیفزایید پایین بودن دریافتی بازنشستگان نسبت به شاغلان هم‌تراز. بازنشستگان از بسیاری از مزایای مزدی زمان اشتغال مانند حق اضافه کاری و حق شیفت و یا حق سنوات، محرومند و آنچه پایانِ هر ماه نصیب آنها می‌شود، بسیار کمتر از شاغلانِ هم‌تراز است.
با این حساب می‌توان خواسته‌ها و دغدغه‌های کارگران بازنشسته را به ترتیب اولویت اینگونه معرفی کرد: مستمری‌ها و افزایش آن، بیمه تکمیلی و خدمات درمانی ارائه شده و در نهایت بحثِ «همسان‌سازی» و یا همترازی.
مستمری بازنشستگان چند درصد زیاد شد؟
در شرایط فعلی، بحث مستمری‌ها و میزان افزایش آن مهم‌ترین دغدغه‌ای است که برای بازنشستگان تامین اجتماعی مطرح است؛ براساس مواد ۹۶ و ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی، مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی باید براساس دو ضابطه افزایش یابد؛ اول، میزان افزایش حداقل حقوق کارگران که هر ساله در شورای عالی کار تعیین می‌شود و دوم، نرخ تورم رسمی.
در اسفند ماه ۹۷، حداقل مزد کارگران ۳۶.۵ درصد زیاد شد و سایر سطوح مزدی ۱۳ درصد به اضافه ۲۶۰ هزار تومانِ ثابت افزایش یافت و در نهایت پس از پیشنهاد مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، در شانزدهم اردیبهشت، مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی نیز دقیقاً مطابق کارگران شاغل افزایش یافت؛ یعنی ۳۶.۵ درصد برای حداقل مستمری و ۱۳ درصد به اضافه ۲۶۰ هزار تومان برای سایر سطوح مستمری‌ها.
متن مصوبه دولت به این شرح است:
«از تاریخ ۱۳۹۸/۱/۱ کلیه مستمری‌های بازنشستگی، از کار افتادگی و مجموع مستمری بازماندگان مشمولین قانون تأمین اجتماعی که تا پایان سال ۹۷ برقرار شده‌اند، برای دریافت‌کنندگان حداقل مستمری به مبلغ ۱.۵ میلیون تومان (۱۵,۱۶۸,۸۱۰ ریال)، به میزان ۳۶.۵ درصد و برای سایر سطوح به میزان ۱۳ درصد مستمری آنان در پایان اسفند ماه ۹۷ به علاوه مبلغ ثابت ۲۶۱ هزار تومان (۲,۶۱۱,۴۷۰ ریال) افزایش می‌یابد.»
یک روز پس از صدور این مصوبه در هیات دولت، محمدحسن زدا (سرپرست سازمان تامین اجتماعی) در مورد زمان پرداخت مابه‌التفاوت فروردین ماهِ مستمری بازنشستگان گفت: مابه‌التفاوت افزایش مستمری‌ها در سال ۹۸ تا پایان اردیبهشت‌ماه پرداخت و در غیر این صورت به پایان خردادماه موکول می‌شود.
حداقل مستمری سال ۹۸ چقدر است؟
با تعیین تکلیف افزایش مستمری ۹۸ و اعلام زمان پرداخت مابه‌التفاوت‌ها، تنها چالشِ پیش روی بازنشستگان این است: ما امسال چقدر می‌گیریم؟
سرپرست سازمان تامین اجتماعی در همان نشست هفدهم اردیبهشت در جمع خبرنگاران در ارتباط با میزان دریافتی بازنشستگان حداقل‌بگیر گفت: امسال حقوق حداقل‌بگیران سازمان تامین اجتماعی ٣۶،۵ درصد افزایش می‌یابد که به‌طور میانگین هر مستمری‌بگیری که یک میلیون و ١٠٠ هزار تومان گرفته است، مستمری‌اش به یک میلیون و ۵٠٠ هزار تومان می‌رسد و با مزایای جانبی شامل حق همسر، حق اولاد، بن و حق مسکن این رقم به ٢ میلیون تومان می‌رسد.
این در حالیست که به گفته‌ی علی دهقان‌کیا (رئیس کانون بازنشستگان شهر تهران) بازنشستگان «حق اولاد» نمی‌گیرند و مزایای مزدی آنها به جز حداقل مستمری، محدود به حق مسکن، حق همسر و بن بازنشستگی است.
او در رابطه با میزان دریافتی بازنشستگان حداقل‌بگیر می‌گوید: پایه مستمری ۹۸، یک میلیون و ۵۱۶ هزار تومان است؛ حق مسکن ۲۲ هزار تومان، بن ۴۹ هزار تومان و حق همسر، ۴۵ هزار تومان است؛ بازنشستگان به هیچ‌وجه «حق اولاد» نمی‌گیرند.
اگر اعداد فوق را با هم جمع بزنیم، دریافتی مستمری‌بگیر حداقلی به زحمت به یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان می‌رسد؛ در واقع یک کارگر بازنشسته‌ی حداقل‌بگیر در سال ۹۸ با احتساب همه مزایا، نهایتاً یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد. با این حساب، مشخص نیست سازمان تامین اجتماعی چگونه ادعا می‌کند که دریافتی بازنشسته‌ی حداقل‌بگیر به دو میلیون تومان می‌رسد؟!
بیمه تکمیلی بازنشستگان چقدر است؟
بازنشستگانی که ۷ درصد از حقوق خود را در زمان اشتغال برای بازنشستگی و خدمات درمانی می‌پردازند، در زمان بازنشستگی نیز دو درصد از دریافتی‌شان برای خدمات درمانیِ «بیمه پایه» کسر می‌شود؛ با این وجود، بیمه پایه به هیچ‌وجه خدمات درمانیِ مکفی به بازنشستگان ارائه نمی‌کند و دقیقاً به همین دلیل است که بازنشسته «مجبور» است سراغ بیمه تکمیلی برود و هزینه اضافه پرداخت کند.
دهقان‌کیا در ارتباط با هزینه بیمه تکمیلی بازنشستگان که قرارداد آن حداقل تا آذر ماه ۹۸ همچنان با بیمه آتیه‌سازان حافظ برقرار است، می‌گوید: ما بازنشستگان به ازای هر نفر، ماهانه ۳۸ هزار و پانصد تومان بابت بیمه تکمیلی می‌پردازیم. یعنی یک بازنشسته برای خود و همسرش ماهانه ۷۷ هزار تومان بابت بیمه تکمیلی می‌پردازد.
در واقع باید از آن یک میلیون و ۶۵۰ هزار تومان مستمری، ۷۷ هزار تومان را برای یک خانوار دو نفره‌ی بازنشسته کسر کنیم که در نهایت چیزی که برای این خانواده دو نفره باقی می‌ماند که باید با آن یک ماه تمام زندگی کنند، حدود یک میلیون و ۵۸۰ هزار تومان است. بنابراین در این شرایط، بهتر نیست مطالبه‌‌ی «ارتقای سطح خدمات درمانی بیمه پایه» جدی گرفته شود تا بازنشستگان مجبور نشوند برای خدمات درمانی نرمال خود، هزینه اضافی بپردازند؟
همسان‌سازی چه می‌شود؟
مطالبه بعدی بازنشستگان تامین اجتماعی مشابه سایر بازنشستگان کشور، بحث همسان‌سازی و اجرای همترازی است؛ دهقان‌کیا در مورد این مطالبه می‌گوید: ما نمی‌خواهیم دولت برای ما بودجه علیحده برای همسان‌سازی اختصاص دهد؛ اگر همان بدهی‌های خود به سازمان تامین اجتماعی را که تا امروز به ۱۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده، بپردازد، سازمان بودجه کافی برای ارتقای معیشت بازنشستگان و اجرای همسان‌سازی خواهد داشت.
او مهم‌ترین ضرورت را همین پرداخت بدهی‌ها می‌داند و معتقد است اگر دولت خود را ملزم به پرداخت بدهی‌های سازمان نکند، نمی‌توان به اجرای همسان‌سازی حتی در آینده نه چندان نزدیک امیدوار بود.
با این حساب، بالا رفتن مستمری‌ها و پرداخت مزایای نقدی و غیرنقدی مناسب به بازنشستگان، ارتقای خدمات درمانی و بی‌نیازی تدریجی از بیمه تکمیلی و در نهایت تعهد دولت به انجام تکالیف قانونیِ خود می‌تواند فردای کارگران بازنشسته را بهتر از امروز سازد؛ البته اگر مدیریت سازمان تامین اجتماعی دلسوزانه منابع موجود را مدیریت کند و «تامین شایسته معاش بازنشستگان» را مهم‌ترین رسالت این سازمان بداند.
گزارش: نسرین هزاره مقدم
