الگوی حاج قاسم در دیپلماسی

مجموعه اقدامات و افتخارآفرینی‌های شهید سردار سپهبد قاسم سلیمانی در دوران چهل‌ساله انقلاب اسلامی، ایشان را به چهره‌ای بین‌المللی و نماد مقاومت تبدیل کرده است. شهید سلیمانی در تراز یک مدیر جهانی توانست جبهه مقاومت را با حداکثر کارایی و اثربخشی راه‌اندازی، سازماندهی و به‌کارگیری کند. بررسی ابعاد مدیریتی او به‌عنوان میراثِ گرانبهای باقی‌مانده از آن شهید می‌تواند الگویی برای ادامه راه او قلمداد شود.

گفتمان مقاومت یا عمومی شهید سلیمانی با داشتن ویژگی­‌هایی همانند گشودگی، همدلی، حمایت‌گری، مثبت­‌گرایی و مساوات‌طلبی، شیو‌ه‌ه­ای ستودنی از ارتباطات و دیپلماسی را به ‌وسیله دعوت مردم، نخبگان داخلی و خارجی و قبایل برای مبارزه با تروریسم جهانی با روش مسالمت­‌آمیز سیاسی و پیمان‌های مختلف شکوفا کرد.

مکتب شهید قاسم سلیمانی به عنوان مکتبی جهان‌شمول و اخروی و الگوسازی آن برای قرارگیری از سوی فرماندهان و مدیران از ضرورت‌های اساسی جامعه امروزی ماست. اگر نگاهی عمیق به زندگی، بیانات، سبک زندگی و مدیریتی حاج قاسم عزیزمان داشته باشیم، او را در پنج بُعد «معنوی و ارزشی»، «فردی و رفتاری»، «فرماندهی و مدیریتی»، «نظامی» و «تأثیرگذاری» (عملکردی) خواهیم یافت و در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که پیامد مکتب سلیمانی «سعادت و شهادت» است.

از بُعد تأثیرگذاری و عملکردی که بنگریم به غیر از اثرگذاری ایشان در دیپلماسی عمومی نقش تأثیرگذار سردار سلیمانی در دیپلماسی اقتصادی قابل توجه می‌باشد. به طور مثال نقش این شهید بزرگوار در زمینه بسترسازی و توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق بسیار بی‌بدیل بوده است.

بر همه مبرهن است که وی با نفوذی که در عراق داشت توانست امنیت آن کشور را نیز حفظ کند و اجازه از هم پاشیدن عراق واحد و ایجاد بحران در این کشور را نداد. با تدابیر و استراتژی‌های شهید سلیمانی اجازه تجزیه عراق به آمریکایی‌ها داده نشد در حالی که هدف از به‌وجود آمدن داعش ایجاد جنگ بین شیعه و سنی و شیعه و کُرد بود.

واژگان و مفاهیم دیپلماسی، دیپلمات، دیپلماتیک و مذاکره در ادبیات روابط بین‌الملل کاربرد فراوانی دارند و اغلب برای بیان رابطه بین دو یا چند کشور و یا چند بازیگر غیردولتی به کار می‌روند. شهید سلیمانی با سبک خود به همه ما نشان داد تمام این واژه‌ها با واژه‌هایی چون «اقتدار» و «میدان» معنا پیدا می‌کند و از موضع ضعف نمی‌توان به دیپلماسی عمومی یا اقتصادی رسید.

پررنگ شدن حضور مردم ایران در راهپیمایی‌های اربعین حسینی، بُعد دیگری از نقش دیپلماسی عمومی اوست. نفسِ حضور بی‌شمار مردم ایران در ایام منتهی به اربعین و رفت‌و‌آمدهای بسیار و مراودات دو ملت در این ایام، ابتدا موجب ایجاد تعلقات مشترک مذهبی و سپس به دیپلماسی اقتصادی می‌رسد. تأمین امنیت زوار شهرهای مقدس کربلا و نجف از خدمات ارزنده ایشان و همرزمان غیورش می‌باشد.

برای هرگونه فعالیت اقتصادی و وارد شدن به هر بازاری، قطعاً اولین موضوع حائز اهمیت احساس امنیت برای بازرگانان، سرمایه‌گذاران و تجار است تا با داشتن احساس امنیت بدانند که در شرایط امن می‌توانند کالای خود را به دست خریدار برسانند. قطعاً نقش بی‌بدیل شهید سلیمانی در اخراج داعش از عراق بر کسی پوشیده نیست و این اقدام بزرگترین عامل برای بازگرداندن ثبات اقتصاد به آن کشور بوده است و بر این اساس عراق نیز به یک بازار بسیار بزرگ برای کالاهای ایران تبدیل شده است.

ایران و عراق در ۱۶ نقطه تماس مرزی دارند و این مرزها از بالاترین نقطه مرزی یعنی شهر سردشت استان آذربایجان غربی با مرز مشترک، گمرک و بازارچه مرزی آغاز می‌شود و تا پایین‌ترین نقاط مرزی در منطقه شلمچه استان خوزستان ادامه دارد.

شهید سلیمانی به مرز، نگاه بلندمدت سیستماتیک داشت تا در هر مقطعی که یکی از این مرزها دچار مشکل شود مسیر دیگری برای حضور در بازار عراق وجود داشته باشد و می‌بینیم که تدبیر ایشان در اوج کرونا علیرغم بسته‌شدن چندین مرز غربی با کشور عراق امکان نقل و انتقال کالا از چند مرز دیگر در اقلیم کردستان عراق فراهم بود و در آن مدت تجار کشور ما دچار بحران جدی نشدند.

همچنین نقش ایشان در کشور سوریه و لبنان هم به همین اندازه در دیپلماسی اقتصادی با این دو کشور مؤثر بود. اصول جمهوری اسلامی ایران همواره بر ایجاد صلح و ثبات در منطقه مبتنی بوده است. به اذعان تحلیلگران بین‌المللی، شهید سلیمانی این اصل را به خوبی در منطقه خاورمیانه و در سوریه و لبنان فراهم نمود که اگر دستگاه‌های متولی توسعه روابط تجاری به خوبی عمل کنند می‌توانند از این فرصت برای توسعه تجاری و در نهایت توسعه کسب‌و‌کارها نهایت منافع ملی را فراهم آورند. دیپلماسی کار و دیپلماسی مهارت پیامدهای بعدی دیپلماسی اقتصادی خواهد بود. اعزام نیروی کار متخصص و فنی و توسعه مبادلات کالا و خدمات فنی و مهندسی در منطقه می‌تواند راهگشای اقتصادی ما باشد.

البته در همه این موارد قطعاً نقش سردار شهید حاج قاسم سلیمانی در ایجاد تأمین امنیت و زمینه‌سازی روابط تجاری و اقتصادی بی‌بدیل بوده است. روحش شاد و یادش همیشه در قلب‌های ماست.