چرا کارفرمایان تمایلی به سالم‌سازی محیط کار ندارند؟!

به گزارش خبرنگار ایلنا، محال ممکن است که در هر ماه شاهد حوادث کار نباشیم. حوادثی که به مصدومیت‌های جزئی یا شدید، نقص عضو یا حتی مرگ کارگران منجر می‌شود. چشم‌پوشی و نادیده‌گرفتن حوادث کار نه تنها راحت نیست بلکه باید مورد توجه قرار گیرند. آسیب‌شناسی حوادث کار نشان می‌دهد مولفه‌هایی مثل «عقب ماندگی از تکنولوژی»، «منافع‌ مالی کارفرما» و «فقدان دانش و آموزش» سبب ناامنی کارگاه‌های تولیدی و پروژه‌های ساختمانی می‌شوند. 

کارفرما اغلب در حوادث کاری که به دلیل فرسوده بودن ماشین‌آلات اتفاق می‌افتند، مجرم هستند و مسئولیت کیفری این حوادث برعهده کارفرماست اما شدت آن با توجه به ماهیت حادثه تغییر می‌کند. احکام مراجع دادگستری گرچه عدالت را حاکم می‌کنند تا کم‌کاری کارفرما برایش گران تمام شود اما برای کارگرانی که آسیب‌های جدی دیده‌اند، یا دچار بیماری‌های شغلی شده‌اند، هرگز کافی نیست. 

قانون‌گذار در ماده ۹۱ قانون کار، کارفرما را به تامین حفاظت و امنیت کارگران موظف می‌کند. در این ماده قانونی آمده است: کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلف هستند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین‌حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به‌آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل‌های مربوطه کارگاه هستند. 

همچنین ماده ۸۷ قانون کار به صورت ضمنی به موضوع امنیت کارگاه‌ها اشاره می‌کند.

قانون‌گذار در این ماده نوشته است: اشخاص حقیقی و حقوقی که بخواهند کارگاه جدیدی احداث نمایند و یا کارگاه‌های موجود را توسعه دهند، مکلف هستند بدواً برنامه کار و نقشه‌های ساختمانی و طرح‌های مورد نظر را از لحاظ پیش‌بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار، برای اظهارنظر و تایید به وزارت کار و اموراجتماعی ارسال دارند. وزارت کار و امور اجتماعی موظف است نظرات خود را ظرف مدت یک ماه اعلام نماید. بهره‌برداری از کارگاه‌های مزبور منوط‌به رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی خواهد بود. 

ابوالفضل اشرف منصوری (نایب رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران) در ارتباط با ماده ۸۷ قانون کار توضیح داد: بر اساس این ماده قانونی، نقشه‌ها باید از نظر حفاظت ایمنی و فنی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تایید شوند. این وزارتخانه موظف است در مدت زمانی یک ماهه نقشه ارائه شده از سوی کافرما را تایید یا رد کند. حادثه ساختمان پلاسکو نمونه‌ای از نقض این ماده قانونی است. 

او تشریح کرد: ماده ۹۱ قانون کار اهمیت بیشتری دارد. این ماده از قانون کار، کارفرما را ملزم به تامین تجهیزات ایمنی می‌کند. یکی از مشکلات ناشی در کارگاه‌ها و پروژه‌های عمرانی، خرید تجهیزات و ماشین‌آلات مستهلک و دست‌دوم است. تهیه تجهیزات از رده‌خارج، ریسکی بزرگ برای محیط کارگاه و کارگران است. بسیاری از پروژهای عمرانی در کلان‌شهری مثل تهران از «تاورکرین‌های» قدیمی و فرسوده استفاده می‌کنند. برخی از کارفرمایان برای پروژه‌های عمرانی از تاورکرین‌های قدیمی استفاده می‌کنند که تاریخ ساخت این وسیله‌ها به جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد.

نایب رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران توضیح داد: فرسودگی و قدمت بالا، تنها مشکلات این تجهیزات عمرانی نیستند. قطعات این دستگاه‌های غول‌پیکر مختص به خودشان نیست. هنگام مونتاژ این جرثقیل‌های غول‌پیکر، کارفرمایان از قطعات دستگاه‌های مختلف استفاده می‌کنند. حال آنکه بر اساس استانداردهای بین‌المللی ماشین‌آلات، عمر مفید تاورکرین‌ها حداکثر ۱۰ سال است. 

او توضیح داد: در لحظه به لحظه مراحل عمرانی، با توجه به شرایط مذکور خطر سقوط سازه‌ها وجود دارد. متاسانه، بارها شاهد حوادثی از این قبیل بوده‌ایم و با توجه به تراکم بالای جمعیت و باریک بودن معابر تهران، شاهد حوادث مرگباری در این زمینه هم بوده‌ایم. 

اشرف‌منصوری تشریح کرد: «عدم نظارت کافی»، «منافع مالی کارفرما» و «تحریم» از دلایل استفاده از ماشین‌آلات فرسوده در کارگاه‌های ساختمانی هستند. متاسفانه نظارت جامعی برای جلوگیری از این قبیل مسائل وجود ندارد. 

او در پایان گفت: به جز مواردی که به آن اشاره کردیم، فقدان آموزش نیز سبب حوادث کار می‌شود. کارفرمایان به دلیل سود بیشتر ترجیح می‌دهد از تجهیزات مستهلک استفاده کنند اما آموزشی درباره تبعات و مشکلات حقوقی ناشی از این موضوع ندیده‌اند. من به طور قطع می‌گویم، بسیاری از کارفرمایان درباره تبعات حقوقی و قضایی استفاده از ماشین‌آلات مستعمل آگاهی ندارند.