موزه کتابخانه سلطنتی نیاوران

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حدود سال 1355 شمسی در قسمت شمال شرقی مجموعه نیاوران در محیطی نسبتا دنج و همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی در دو طبقه و یک زیرزمین با زیر بنای تقریبی 770 متر مربع احداث شد. معماری ساختمان توسط شرکت فرمان فرماییان و طراحی و ترکیب هوشمندانه شیشه و آیینه توسط هنرمند امریکایی Charles sevigny انجام پذیرفت. این طراحی دارای ویژگیهای متمایزی در دکوراسیون داخلی میباشد. از آنجایی که فضای مورد بحث جهت استفاده شخصی و خصوصی در نظر گرفته شده، لذا از استانداردهای موجود کتابخانه ای بدور است. همچنین وجود پیانو و لوازم صوتی در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی را می نمایاند. آثار هنری شاخص ازجمله مبلمانها، مجسمه ها، تابلوهای نقاشی که در چیدمان داخلی بکار گرفته شده اند باعث گردیده که فضا بیشتر جنبه موزه ای خود را القا کند. از عناصر شاخص تزئینی – کاربردی کتابخانه ترکیب حجمی بزرگی شامل 4356 استوانه شفاف است که روشنایی سقف کتابخانه را توسط روشنایی زیادی که در پشت آن قرار گرفته تامین مینماید. آثار حجمی و تابلوهای نقاشی از هنرمندان ایرانی و خارجی شامل پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز(آرمان) فضای داخلی را مزین نموده است. مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی بالغ بر 23000 جلد و حدود 16000 عنوان میباشد که مشتمل بر آثار فارسی: تالیفات فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارشات و آمار و آثار خارجی شامل: دایره المعارفها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل میباشد. در این میان سه رشته کتابهای مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه، و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار است. چاپهای اول بسیاری از سفرنامه های بنام و معتبر خارجیان به آسیا و ایران دراین کتابخانه موجود است. یکی از ویژگیهای منحصر بفرد این کتابخانه که این فضا را از سایر کتابخانه های دیگر متمایز ساخته و آن را مبدل به فضای موزه ایی نموده است وجود کتب اهدایی است که از سران کشورها و نویسندگان نامی به این واحد اهدا گردیده است. از جمله این افراد می توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی، گریشمن و امضاء بسیاری از افراد سرشناس دیگر اشاره کرد. از جمله دیگر آثار موجود در این کتابخانه می توان به مجموعه های خطی اشاره کرد از جمله کاتبان این نسخ می توان به میرعلی هروی، احمد نیریزی، وصال شیرازی، زین العابدین حسنی، محمد اصفهانی و محمد تقی مشهدی اشاره نمود. از بخشهای دیگر کتابخانه کلکسیون آثار هنری است که مجموعه ای بیش از 350 تابلو نقاشی را شامل میشود. از جمله هنرمندانی که آثارشان در این کلکسیون دیده میشود: جعفرروحبخش، منصوره حسینی، ناصراویسی، ابوالقاسم سعیدی، محمود فرشچیان، سالوادور دالی، خوان میرو، اندی وارهول و آلن بایاش، نشاندهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر بویژه جریانهای نوگرایی هنر ایران در دهه سی و چهل خورشیدی میباشد. ساماندهی کتب چاپی کتابخانه اختصاصی در سال 1381 توسط یک تیم متخصص به طور کامل شناسایی و طبقه بندی گردید. فهرست نویسی انجام شده به روش LC مطابق با استانداردهای کتابخانه کنگره آمریکا انجام یافته است. شایان ذکر است که در بدو تأسیس کتابخانه کتب موجود توسط کتابداری که در این واحد فعالیت داشته به روش دیویی در حال انجام بوده است که پس از پیروزی انقلاب ادامه کار متوقف ماند. عملیات فهرست نویسی به مدت دو سال شامل فهرست نویسی، لیبل گذاری، انتفال اطلاعات به نرم افزار اطلاعاتی رایانه ای در دو پایگاه فارسی و لاتین با قابلیتهای جستجو و تهیه برگه دان دستی براساس عناوین کتاب انجـام گردید. این کتـابخـانه از لحاظ موزه ای هم اکنون به جهت بازدید پذیـرای عموم علاقمندان می باشد.