کارکرد برندها در فوتبال و درآمدزایی در آن؛ فرصت سوزی ایرانی

 به گزارش ایلنا، زمانی که «جیمز کامرون» در سال 2009 با بودجه‌ای 425 میلیون دلاری فیلم «آواتار» را روی پرده برد، میلیون‌ها علاقه‌مند پشت درهای سینماهای جهان صف کشیدند و در مدتی کوتاه این فیلم را با 789/2 میلیارد دلار فروش به صدر جدول پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ جهان رساندند. از آن تاریخ 10 سال گذشت و حالا فیلم «انتقام‌جویان: پایان بازی» با بودجه‌ای 400 میلیون دلاری به فروش 796/2 میلیارد دلار در گیشه رسیده و «آواتار» را به رده دوم فرستاده است. این آمار و ارقام باعث شده که در طول سال‌های متمادی صنعت فیلم‌سازی به یکی از تجارت‌های مورد علاقه سرمایه‌گذاران تبدیل شود اما سؤال اینجاست که آیا سینما بهترین و پرسودترین بازار برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود؟

برای دستیابی به پاسخ این سؤال بهتر است نگاهی به آمار بیندازیم؛ بر اساس آخرین تحقیقات فیفا، 385 میلیون نفر در جهان فوتبال بازی کرده‌اند؛ یعنی از هر 20 انسان حداقل یک نفر در طول زندگی‌اش به توپ ضربه زده و جرعه‌ای از هیجان آن را چشیده است. میزان نفوذ فوتبال حتی در زمان پخش زنده مسابقات نیز بیشتر می‌شود به طوری که دیدار فینال جام‌ جهانی 2018 روسیه بیش از 5/3 میلیارد بیننده در جهان داشته، رکوردی که در هر دوره شکسته می‌شود. به همین دلیل نیز می‌توان قاطعانه ادعا کرد که فوتبال هم از لحاظ تعداد مشارکت‌کنندگان و هم از لحاظ تماشاگران، پرطرفدارترین ورزش دنیا است، ورزشی که در سال‌های اخیر بیش از پیش توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده و به همین دلیل نیز اکنون از فوتبال به عنوان یک صنعت و تجارت نام برده می‌شود.

«وارن بافت» یکی از مطرح‌ترین اقتصاددان‌های تاریخ جهان می‌گوید: «بهترین شیوه جهت تجارت در ورزش، بالا بردن ارزش برند است.»

اما چگونه می‌توان ارزش یک برند را افزایش داد؟ امضای قرارداد با اسپانسرها، یکی از فاکتورهایی ا‌ست که به بالا رفتن اعتبار و ارزش برند یک باشگاه کمک می‌کند، به ویژه اگر طرف قرارداد، شرکتی صاحبنام باشد. این همان اتفاقی ا‌ست که چندی پیش در باشگاه «لیل» فرانسه رخ داد.

ماجرا از این قرار است که باشگاه لیل با اپلیکیشن مشهور راهیابی «Waze» قراردادی به ارزش 10 میلیون دلار (تقریبا 1130 میلیارد ریال) امضا کرد که به موجب آن هوادارانی که برای تماشای بازی این تیم با ماشین شخصی‌شان به ورزشگاه «پیر مائوروی» می‌روند، از امکانات جالبی بهرمند می‌شوند. طبق این قرارداد «ویز» در چهار زمینه به یاری هواداران شتافته: اول اینکه با توجه به ترافیک بالای اتوبان‌ها و جاده‌های اطراف استادیوم در روزهای بازی، ویز بهترین و خلوت‌ترین مسیر را سریعاً در اختیار هواداران قرار می‌دهد. در مرحله بعد که بسیار جذاب‌تر از گزینه قبلی‌ است، «ویز» جای خالی پارکینگ ورزشگاه را پیدا کرده و به هر هوادار مسیر دستیابی به نزدیک‌ترین جای پارک را ارائه می‌دهد. جالب‌تر اینکه ویز در این مورد به صورت لحظه‌ای آپدیت می‌شود و اگر یک هوادار به سمت یک جای پارک حرکت کند، برای هوادار بعدی به دنبال جای پارک دیگری می‌گردد. امکان دیگری که بر اساس این قرارداد در اختیار لیل و هوادارانش قرار داده شده، ایجاد گروه خاص برای هواداران این تیم است؛ به این ترتیب هم طرفداران لیل می‌توانند پیغام‌های خاصی را بین خود ردوبدل کنند و هم باشگاه می‌تواند به راحتی با تمامی هوادارانش به صورت مستقیم در ارتباط باشد. در انتها نیز ویز در روزهای بازی لیل، لوگوی این باشگاه را در صفحه اصلی خود به صورت تبلیغات نمایش می‌دهد. مورد آخر از این نظر بسیار چشمگیر است که بدانید ویز تنها در فرانسه، روزانه بیش از 13 میلیون کاربر فعال دارد و این بدین معناست که در روزهای برگزاری مسابقات، تبلیغ باشگاه لیل مقابل چشمان حداقل 13 میلیون فرانسوی به تصویر کشیده می‌شود.

استفاده از این خدمات ویژه، هواداران لیل را به میزان قابل توجهی به حضور در ورزشگاه ترغیب کرده؛ یک تیر و چند نشان! حضور هواداران بیشتر در ورزشگاه یعنی بلیت‌فروشی بیشتر، بالا رفتن نرخ تبلیغات محیطی، افزایش استقبال از فروشگاه‌های مستقر در استادیوم، بالا رفتن نرخ فروش اقلام هواداری و البته صعود رقم دریافتی از حق پخش تلویزیونی. به همین دلیل نیز اکنون باشگاه‌های بزرگی همچون بایرن‌مونیخ، پاری‌سن‌ژرمن، موناکو و میلان نیز به امضای قرارداد با این کمپانی ابراز علاقه کرده‌اند.

ویز از جمله نرم‌افزارهایی‌ است که در چند سال اخیر در ایران نیز با استقبال بی‌نظیری مواجه شده ولی نکته منفی ماجرا اینجاست که به دلیل عدم مدیریت صحیح، تا این لحظه ما بر خلاف کشورهای پیشرفته از فرصت‌های موجود استفاده نکرده‌ایم و باشگاه‌ها و حتی فدراسیون فوتبال از طریق ویز و یا حتی اپلیکیشن‌های مشابه دست به درآمدزایی نزده‌اند. کمتر کسی ا‌ست که از مشکلات پارکینگ ورزشگاه آزادی و مشقات حضور در استادیوم‌های ایران بی‌خبر باشد؛ مشکلاتی که می‌توانیم با درایت، آنها را به فرصتی پول‌ساز تبدیل کنیم. برای این کار تنها کافی ا‌ست توجه بیشتری به الگوهای جهانی داشته باشیم. استارت‌آپ‌ها امروز جزو یکی از اشتغال‌زاترین و البته سودآورترین تجارت‌های کشور هستند و می‌توان با حمایت از استارت‌آپ‌ها - حتی بدون نیاز به ویز - برنامه جدیدی را طراحی کرد که بتواند ضمن ارائه امکانات مورد نیاز جهت رفع مشکلات موجود، درآمد خوبی را نیز به فوتبال تزریق کند.

نگاه حسرت‌آلود به برندها؛ حتی خوب تماشا نمی‌کنیم!

برند و برندینگ یک اصل فراموش‌شده در ورزش و حتی تجارت ایران است؛ پدیده‌ای که چند دهه بدل به سوژه اصلی دنیای بیزنس شده اما در این سرزمین و در میان لابیرنت‌های تو در توی اقتصاد ایران هیچ جایگاهی ندارد.

در اقتصاد دنیا سرمایه‌گذاری روی برندها سکه رایجی دارد و این برندها هستند که در اقتصاد معادلات را رقم می‌زنند و ایفاگر نقش اصلی به‌شمار می‌روند، اما در ایران برند تنها جنبه سمبلیک و نمادین دارد و تقریباً هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود.

سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران هنوز از فرمول‌های نخ‌نماشده و سنتی دهه‌های قبلی پیروی می‌کند و همه‌چیز کماکان در گروی فرمول‌های بدوی سابق است.

ما در ایران هیچ سرمایه‌گذاری خاصی روی برندهای بزرگ و حتی فردی خود نداریم و آن را به‌عینه در ورزش لمس می‌کنیم. بهترین و بزرگترین مصداق، پرسپولیس و استقلال هستند؛ دو برند بزرگ ورزشی در آسیا که ورشکسته‌اند و کوه بدهی‌های‌شان روزبه‌روز بزرگتر و مرتفع‌تر می‌شود. دو باشگاهی که به تعبیر یک فعال بزرگ اما فاسد اقتصادی نامشان بالقوه چندصد میلیارد می‌ارزد، اما در ایران در چنبره محدودیت‌های دست‌وپاگیر دولت و غل و زنجیرهای اقتصاد رانتی اسیر شده‌اند و نتیجه همین می‌شود که این دو برند بزرگ به‌جای پولسازی و افزایش به ارزش و اعتبار خود، روزبه‌روز بدهکارتر و ورشکسته‌تر می‌شوند. صف طویل بدهکاران و شاکیان داخلی و خارجی نشانه روشنی از نابود کردن برند و بی‌اعتنایی به پتانسیل عظیم و نهفته‌ای است که توانایی آن را دارد که حتی فوتبال و ورزش ایران را بی‌نیاز کند اما در این سرزمین این دو برند بزرگ، بدل به کوره پول‌سوزی شده‌اند!

آنچه این روزها در همه‌جای دنیا یک فرمول بدیهی و پیش پا افتاده محسوب می‌شود و به‌نوعی الفبای بیزنس به‌شمار می‌رود، همین نگاه درست و اصولی به ارزش برندهاست. در همه دنیا برند در حقیقت یک کارخانه پولسازی است که با یک برنامه‌ریزی درست لحظه‌به‌لحظه به ارزش و اعتبار خود اضافه می‌کند و از این اعتبار پول می‌سازد.

نگاه به آنچه از پیوند باشگاه لیل و اپلیکیشن محبوب و کاربردی ویز به‌دست می‌آید یک مصداق روشن و البته درجه یک از کارکرد برندها در دنیای بیزنس است؛ آنچه ما در ایران تنها تماشاگر آن هستیم و کنایه‌آمیز اینکه حتی به‌خوبی نیز تماشا نمی‌کنیم!

یادداشت: نوید صراف