مناطق آزاد ایران؛ از پتانسیل‌های بالقوه تا چالش‌های عملیاتی
سرزمین‌های معلق سرمایه‌گذاری؛ از کیش تا ماکو
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ایران با داشتن قوانین تسهیل‌شده، به عنوان نقاط کلیدی برای توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی شناخته می‌شوند. بهبود این مناطق می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی کند. ازدیاد پروازها، رفع مشکلات تجار و حمایت از برندهای خارجی نیز تاثیرگذار است.
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ایران به عنوان نقاط کلیدی برای توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. این مناطق با هدف تسهیل تجارت و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی ایجاد شده‌اند. با داشتن قوانین و مقررات تسهیل‌شده، مناطق آزاد می‌توانند به عنوان موتورهای محرک اقتصادی عمل کنند و نقش مهمی در توسعه و رونق اقتصادی و تجارت بین‌المللی ایفاء کنند. اهمیت این مناطق به حدی است که ساماندهی و بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی کل کشور کمک شایانی نماید.
با توجه به این اهمیت و تأثیرات گسترده، لازم است که به بهبود وضعیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و رفع مشکلات پیش روی آن‌ها بپردازیم تا بتوانیم از پتانسیل‌های اقتصادی این مناطق به بهترین نحو استفاده کنیم. اما اینکه این مهم چگونه میسر می‌شود و چه منافعی برای ایران می‌تواند داشته باشد، در ادامه به آن می‌پردازیم.
تاثیر بهبود مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بر اقتصاد کشور
بهبود وضعیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نقش کلیدی در تقویت اقتصاد کشور ایفاء می‌کند. افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این مناطق موجب توسعه رونق اقتصادی و تجارت بین‌الملل و جذب سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی می‌شود. با بهبود زیرساخت‌های این مناطق و رفع موانع موجود، می‌توان بر روند تسریع کارها در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی امیدوارتر بود.
علاوه بر این، بهبود وضعیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌تواند موجب تقویت صنعت گردشگری داخلی و خارجی کشور شود. درآمد حاصل از گردشگری، علاوه بر تاثیر مثبت بر اقتصاد محلی، به اقتصاد ملی نیز کمک می‌کند.
تاثیر مشکلات بر تولید و اشتغال
کاهش مشکلات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند؛ کمااینکه در جزایر کیش و قشم و مناطق آزاد و اقتصادی چابهار، ارس، ماکو و انزلی کارخانه‌های بزرگ تولیدی وجود دارند که هر کدام در صنف‌های مختلف مشغول به کار هستند. اما این کارخانه‌ها با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و در صورتی که این مشکلات کاهش یابد، می‌تواند به رونق تولید ملی و تولید کالای ایرانی با کیفیت منجر شود.
همچنین ادامه این رویه می‌تواند اشتغال‌زایی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را افزایش دهد. کاهش مشکلات فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران و همچنین بروکراسی اداری در این مناطق می‌تواند به جذب نیروی کار بیشتر و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید منجر شود، که این امر به نوبه خود به کاهش نرخ بیکاری در کشور نیز کمک می‌کند.
الزام بر جذب بیشتر سرمایه‌گذاری خارجی
علاوه بر این، کاهش مشکلات می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز کمک کند. در حال حاضر بر اساس اطلاعات موجود، بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی وارد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی شده‌اند تا سرمایه‌گذاری کنند؛ اما این به تنهایی کافی نیست. علی‌رغم کارهایی که انجام شده، این اقدامات برای مناطق آزاد کافی ارزیابی نمی‌شوند.
سرمایه‌گذار وقتی می‌خواهد در جایی سرمایه‌گذاری کند، ابتدا زیرساخت‌ها را بررسی می‌کند. بهبود زیرساخت‌ها و رفع موانع موجود می‌تواند سرمایه‌گذاران بیشتری را به سرمایه‌گذاری در این مناطق تشویق کند. بنابراین جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی می‌تواند به توسعه اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و افزایش تولید و اشتغال در این مناطق منجر شود.
مناطق آزاد و ضرورت ورود برندهای خارجی
برندها و کالاهای با کیفیت خارجی همواره در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مورد استقبال گردشگران بوده‌اند و نمی‌توان حضور کالاهاو برندهای معتبر را در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نادیده گرفت و این امر می‌تواند با حمایت واقعی از تاجران و فعالان اقتصادی و با تخصیص ارز و برداشتن بهانه‌های دست و پا گیر گمرکی برای ورود کالاهای با کیفیت خارجی و همین‌طور جذب گردشگر در این مناطق برای خرید و سوغات این کالاهای با کیفیت خارجی عملا باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور شود. بدین معنا که گردشگران با حضور در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ضمن تفریح و گردش می‌توانند کالاهای مورد نظر خود را با برندهای گوناگون در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور تهیه کنند که این امر می‌تواند به تقویت تولیدات داخلی و حضور بیشتر گردشگران منجر شود.
برای این مهم در اولین قدم باید به رفع مشکلات تجار و بازرگان‌ها اشاره کرد، این در حالی است که تخصیص ارز به بازرگانان ضروری است، چراکه در ادامه و با بهبود شرایط و حمایت‌های لازم، می‌توان شاهد حضور گسترده‌تر برندهای خارجی در این مناطق بود. این تعامل به نوبه خود می‌تواند به انتقال فناوری‌های نوین، بهبود کیفیت محصولات داخلی و ایجاد اشتغال‌زایی منجر شود. بنابراین حضور برندهای خارجی نه تنها تهدید نیست، بلکه به دلیل منافعی که به آن اشاره رفت فواید چشمگیری دارد.
لزوم ازدیاد پروازها بر فراز مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
افزایش تعداد پروازها به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، به‌ویژه جزیره کیش، از اهمیت بسیاری برخوردار است و این امر می‌تواند تاثیرات مثبتی بر اقتصاد و توسعه این مناطق داشته باشد که به چند مورد می‌توان اشاره کرد؛
نخست اینکه، افزایش پروازها باعث افزایش گردشگران داخلی و خارجی به این منطقه می‌شود. کیش با جاذبه‌های طبیعی و امکانات تفریحی، مقصدی جذاب است و افزایش پروازها دسترسی آسان‌تر به این مقصد را فراهم کرده است و تعداد گردشگران را افزایش می‌دهد که به نوبه خود، رونق صنعت گردشگری، ایجاد اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی محلی را به همراه دارد.
دوم اینکه، تسهیل تجارت و فعالیت‌های اقتصادی از دیگر مزایای افزایش پروازهاست. ازدیاد پروازها به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به خصوص به مناطقی مانند کیش که عمده سفرها از طریق هوایی انجام می شود عملا باعث رونق اقتصادی خواهد شد که با توجه به توسعه مناطق آزاد و حضور بازارهای مجلل، افزایش هتل‌ها و مکان‌های تفریحی بهتر آن است که تعداد پروازها به این مناطق افزایش یابد. طی سالیان گذشته بررسی چرائی کاهش پروازها به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به دست مدیران وقت در مناطق آزاد و به خصوص کیش سپرده شده بود، اما متاسفانه تاکنون منجر به خروجی عملیاتی نشده است که امیدواریم در دولت جدید این اتفاق عملیاتی شود.
انتظار ما از دبیر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
رضا مسرور دبیر جدید شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور یقینا آگاه است که تا زمانی‌که در این مسند حضور دارد، جایگاهی در اختیار دارد که به جرات می‌توان گفت، در حد یک وزارتخانه اهمیت دارد و اصولا به همین دلیل نیازمند کار و تلاش فراوان است. البته با شناختی که از مسرور به عنوان فردی کاربلد در مناطق آزاد داریم، به نظر می‌رسد که مشکلات پیش روی فعالین اقتصادی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را به حداقل برساند.
خبرگزاری ایلنا در سال‌های اخیر به عنوان یکی از رسانه‌های معتبر ملی تلاش داشته تا با استفاده از خبرنگاران حرفه‌ای در حوزه مناطق آزاد همواره به عنوان حامی سیاست‌های توسعه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باشد و صدای رسای فعالین اقتصادی در توسعه اقتصادی این مناطق باشد.
ایلنا با توجه به اهمیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به عنوان ویترین اقتصادی کشور در کنار فعالین اقتصادی و همین‌طور دبیرخانه مناطق آزاد اقتصادی، تلاش می‌کند تا با پوشش خبری جامع و تحلیل‌های دقیق، به شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی این مناطق بپردازد و نقش مؤثری در اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی عمومی ایفاء کند. این اقدام، نه تنها به تقویت فعالیت‌های اقتصادی کمک خواهد کرد، بلکه به ایجاد بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی کشور نیز منجر خواهد شد.
مرتضی بلوکی- کارشناس رسانه
