آقای حجت! حق پدری را به جا نیاوردید

ایلنا: روز گذشته، مهدی حجت، قائم مقام و معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در مراسم معارفه مدیرکل جدید میراثفرهنگی استان تهران گفت: " در کاخ - موزه‌های ایران مرغ و جگر می‌فروشند ". این سخن، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت؛ به گونه‌ای که در ستون پربیننده‌ترین اخبار سایت بی‌بی‌سی فارسی قرار گرفت. خود پیداست که انتشار چنین اخباری آن هم از سوی یک مقام رسمی، لطمه‌ای است به حیثیت فرهنگی کشور.

البته موزه‌ها و کاخ - موزه‌های ایران در هشت سال گذشته وضع اسفباری داشتند و دارند. اما حتی در بدترین شرایط نیز کار به فروش مرغ و جگر نکشید. می‌توان تصور کرد که چون آقای حجت طی ۲۰ سال گذشته هیچ ارتباطی با سازمان میراثفرهنگی نداشته و سرگرم امور دیگری بوده‌اند، اطلاع دست اولی از اوضاع و احوال موزه‌ها ندارند و احیانا برپایی کافه کوچکی در مجموعه نیاوران و یکی دو رستوران در مجموعه ۱۱۰ هکتاری سعدآباد(که آن هم دو سال پیش تعطیل شد) نزد ایشان به مثابه جگرفروشی جلوه کرده است.

اما به گمان نویسنده، موضوع فراتر از این‌هاست. اگرچه ظاهر این سخن، تعریض به اقدامات دولت گذشته است و از این حیثهمدلی دوستداران میراثفرهنگی را باعثمی‌شود اما در بطن موضوع، مسائل مهم‌تری نهفته است. سوابق آقای حجت در سالیان دوری که ریاست سازمان میراثفرهنگی را برعهده داشتند و نیز رفتار و گفتارشان در ماههای اخیر نشان می‌دهد که ایشان به موزه‌ها و کاخ - موزه‌ها از پنجره حفاظت آثار و اشیاء تاریخی می‌نگرند و کارکردهای اجتماعی موزه را طرف توجه قرار نمی‌دهند یا دست‌کم اولویتی برای آن قایل نیستند. هم از این‌رو، احتمالا برگزاری نمایشگاههای فرهنگی و هنری یا کنسرت‌های موسیقی که از حدود ۱۶ سال پیش در موزه‌ها و کاخ - موزه‌ها باب شد، از نظر ایشان کاری بیهوده و بلکه اشتباه قلمداد می‌شود.

اگرچه برخی برنامه‌های اجرا شده در کاخ - موزه‌ها طی هشت سال گذشته متناسب با شأن فرهنگی آن‌ها نبوده است اما استفاده از فضای موزه‌ها برای اجرای برنامه‌های فاخر فرهنگی و هنری، مورد حمایت و خواست هنرمندان، موزه‌داران و قشرهای فرهنگی جامعه است. در نتیجه به سادگی نمی‌توان موزه‌هایی را که در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ دوره پرنشاطی از اجتماعی شدن و پیوند با جامعه هنری کشور را تجربه کردند، به " محفظه اشیاء نفیسه " فروکاست. ظاهرا چاره‌ای که برای عبور از این مانع بزرگ اندیشیده شده، لوثکردن موضوع و جمع کردن بساط برنامه‌های فرهنگی و هنری موزه‌ها به بهانه مقابله با جگرفروشی است!

این سوء ظن به سخنان اخیر قائم مقام سازمان میراثفرهنگی وقتی پررنگ‌ می‌شود که فراز دیگری از سخنان ایشان در مراسم مورد اشاره را در نظرآوریم. آقای حجت گفته است: " من حق پدری به گردن سازمان میراثفرهنگی دارم. مثل پدری که فرزند خود را به وجود می‌آورد و بزرگ می‌کند، از اینکه اتفاق بدی بیافتد و تضعیف شود، ناراحت می‌شوم " این جمله اشاره‌ای است به نقش ایشان در تأسیس سازمان میراثفرهنگی به سال ۱۳۶۴. تسامحا نقش محوری و پررنگی را که شادروان دکتر باقر آیت‌الله زاده شیرازی در این خصوص داشتند، فراموش می‌کنیم و با پذیرش حق پدری ایشان بر سازمان میراثفرهنگی، پاسخ چند پرسش را از جنابشان طلب داریم:

۱ - آقای حجت در طول سال‌هایی که فرایند جگرفروشی در موزه‌های کشور آغاز شد، کجا بودند و آیا می‌توانند یک جمله(و فقط یک جمله) از خودشان را شاهد بیاورند که در طول این سال‌ها در مجامع عمومی کوچک‌ترین انتقادی از تضعیف سازمان میراثفرهنگی داشته‌اند؟

۲ - آقای حجت گفته‌اند: " ما از کی اینقدر بی آبرو شدیم؟[از زمانی] که آثار تاریخی ما را تخریب می‌کنند. " دست بر قضا بخشی از زمانی که روند تخریب آثار تاریخی شدت گرفت، مقارن است با زمانی که ایشان، رئیس شورای بین‌المللی یادمان‌ها و محوطه‌های تاریخی(ایکوموس) در ایران بودند. آیا می‌توانند شواهدی را ارایه دهند که اگر نه به صفت شخص حقیقی، دست‌کم با استفاده از این موقعیت برجسته حقوقی، با فرایند تخریب آثار مقابله کرده باشند یا حداقل اعتراض مؤثری را صورت داده باشند؟

۳ - آقای حجت دوستی دیرینه و مستحکمی با شهردار تهران دارند. می‌دانیم که در زمان شهرداری آقای قالیباف تخریب آثار و بافت تاریخی تهران شدت و شتاب گرفت. آیا وقتی سرگرم احداثتونل توحید بودند، حدس نمی‌زدند که بخشی از بودجه هنگفت این پروژه از طریق تجاری سازی بافت تاریخی تهران و تبدیل فضاهای تاریخی به مجتمع‌های تجاری تأمین می‌شود؟ آیا هیچ‌گاه کوشیدند تا دوست شهردار خود را نسبت به بازتاب‌های منفی ناشی از تخریب گسترده آثار تاریخی پایتخت توجه دهند؟

۵ - در مجموع بعد از هشت سال سکوت مطلق درباره وضعیت میراثفرهنگی کشور، آیا آقای حجت می‌توانند بگویند که در این مدت حق پدری را نسبت به فرزند خود به جا آورده‌اند؟

یادداشت: حمید رضا حسینی