میانکاله بهشت پرندگان مهاجر

به گزارش ایلنا، پایین‌ دست‌ بهشهر و به‌ سمت‌ دریاکه برویم  ، به خلیج‌ بی‌نظیر میانکاله‌ که‌ جزو محدود زیست‌گاه‌های‌ طبیعی‌ (حیات‌ وحش‌) به‌ ثبت‌ رسیده‌ جهانی‌ است روبرو خواهیم شد . در سراسر ساحل جنوبی دریای خزر، تنها یک شبه جزیره به نام میانکاله هست که در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر واقع شده و نام خود را از دو «کاله» (شکستگی ساحلی یا رودخانه) واقع در طرفین شمالی و جنوبی گرفته است.

تالاب میانکاله یکى از ذخیره گاه هشت گانه بیوسفرى است که در ۱2 کیلومترى ضلع شمالى شهرستان بهشهر واقع شده است .این تالاب به دلیل دارا بودن شرایط منحصر به فرد اکولوژیکى مأمن بسیار مناسبى براى زمستان گذرانى پرندگان مهاجر به شمار مى رود و از این نظر به عنوان یکى از ذخایر با ارزش کره زمین لقب یافته و توسط سازمان یونسکو براى این منطقه شناسنامه اى که خصوصیات آن را به صورت کامل تشریح و آن را به عنوان محلى که باید جهت انجام مقاصد علمى و تحقیقاتى و پژوهشى به دقت مورد حفاظت قرار گیرد، تهیه شده است.

 این شبه جزیره به همراه خلیج گرگان در زمره پناهگاههاى حیات وحش کشور است، که بعلت اهمیت زیاد آن بعنوان ذخیره گاه زیست کره در جهان به ثبت رسیده است.  همه ساله دهها هزار از انواع پرندگان مهاجر آبزى و کنار آبزى وارد این منطقه میشوند و تولید مثل و زمستان گذرانی می‌کنند. هر ساله صدها هزار قطعه از پرندگان مهاجر ( نظیر خوتکا، فلامینگو (مرغ آتشین )، باکلان، پلیکان (مرغ سقا) ، حواصیل، اکرت، انواع آبچلیک و انواع مرغابى نظیر قو و غاز خاکستری ) ، مهاجرت از سیبرى را به مقصد زیباترین پناهگاه حیات وحش ایران یعنى تالاب میانکاله آغاز نمود که روند این مهاجرت تا اواخر آبانماه که کوچ آخرین گروه از پرندگان نظیر غازها و قوها است ادامه دارد.  علاوه بر پرندگان آبزى انواعى از پرندگان خشکى زى و حمایت شده مانند: قرقاول، دراج و عقاب تالابى ( پرندگان شکارى) ، کبوتر، سار صورتى، زنگوله‌بال و سلیم ها و دیگر گونه ها و حیواناتى از قبیل: خرس ، خوک، شغال، روباه، گرگ ، انواع گربه‌های وحشی ، خرگوش، جوجه تیغی ، سنجاب و سمور در منطقه یافت میشوند.

 جای پای ببر مازندران نیز در میانکاله پیداست . ظل السلطان فرزند شکارچی ناصرالدین شاه در یکی از یادداشتهایش می نویسد " امروز روز خوبی بود، 9 قلاده ببر را در میانکاله شکار کردیم" دیگر از ببر ها ، پلنگ ها،  گورخرها ، قوچ ، بز وحشی و شوکاها و  مارال هاخبری نیست ولیکن گرازهای بزرگ که طعمه ببر بودند در میانکاله جولان می‌دهند.در قسمت شرقى شبه جزیره میانکاله، آشوراده قرار گرفته که مرکز فعالیتهاى خاویارى شمال کشور به حساب مى آید.

مجموعه شبه جزیره میانکاله و جزایر آشوراده و "اسمال ساى" و خلیج گرگان داراى جاذبه هاى شگفت انگیز طبیعى و زیست محیطى است، که پوشش گیاهى ویژه، حیات وحش منحصر بفرد و چشم اندازهاى ساحلى خلیج گرگان، این محدوده را به یکى از جالب ترین نقاط توریستى تبدیل کرده است.

  یکی از پرنده هایی که در زیستگاه و پناهگاه حیات وحش میانکاله زندگی میکند اردک است

 این پرنده ، 57 سانتیمتر طول دارد و از اردکهای نسبتاً روی اب چر است . پرنده نر ، به واسطه سرِ  سبز براق و منقار روشن مایل به قهوه ای ، به آسانی از پرنده ماده و سایر اردکها ، تمیز داده می شود . بدن ، خاکستری رنگ و سینه قهوه ای بلوطی است . پرنده ماده ، به طور کامل ، قهوه ای مایل به خاکستری لکه لکه ای است اما زیر تنه نر سفید است و طوق سفید رنگی در گردنش دیده می شود . آینه بالی ، در هر دو جنس ،بنفش با حاشیه سفید است . در فصل تولید مثل ، پرنده نر به ماده شباهت می یابد ، با این تفاوت ، که منقارش سبز مایل به زرد است . این پرنده ، ناگهانی و به طور  عمودی از سطح آب به پرواز در می آید .

این پرنده ، عمدتاً در مناطق تالابی ، نیزارها ، سواحل دریا و مصب ها به سر برده و روی زمین ، لابلای علفها یا در میان درختان آشیانه می سازد . در ایران، زمستانها  ، به وفور دیده می شود ، اما به تعداد اندک ، تولید مثل می کند .این پرنده در زمستان به تعداد خیلی زیاد به همراه اردک سر هنایی ،اردک تاجدار در میانکاله و تالاب لپوی زاغمرز وپرورش ماهیهای اطراف میانکاله  دیده میشود. این پرنده درمیان شکارچیان منطقه از محبوبیت خاصی برخوردار است و یکی از لزیز ترین شکارهای شکارچیان منطقه محسوب می شود.

یکی از پرنده هایی که در زیستگاه و پناهگاه حیات وحش میانکاله زندگی میکند قرقاول است . قرقاول پرنده‌ای کمیاب و تیره رنگ از دسته ماکیان سانان و خشک‌زی است که در حدود سه و نیم تا چهارکیلو وزن دارد و هر قرقاول ماده به طور میانگین 10 تا 13 عدد تخم می‌گذارد . وجود این پرنده در حفظ محصولات کشاورزی مفید می‌باشد. به زبان محلی این پرنده تیرنگ یا تورنگ نام دارد. قرقاولها وابستگی زیادی به جنگلهای و بوته زارها دارند آنها معمولا در جنگلها استراحت و در نقاط باز و کم درخت و کستزار ها به تغذیه می پردازند . جنس نرو ماده این پرنده کاملا با هم تفاوت دارندو رنگ پر آنها برحسب زیرگونه جنس و سن تغییر می کند . نرها ی بالغ پروبال رنگین و پر زرق و برق و دمی دراز تر و سر و گردن آنها به رنگ سبز تیره براق است . در قرقاولهای ماده رنگ پرها نخودی تیره با لکه های قهوه ای زیاد به رنگ محیط اطراف است که باعث می شود در دوران طولانی خوابیدن روی تخمها و زمان پرورش جوجه ها از دید دشمنان پنهان بماند.

در جنس نر سروگردن غالبا به قرقاولهای نابالغ از لحاظ دم شبیه به کبک و دارای دمهای کوتاه هستند و از این لحاظ بایستی آنها را با کبکها حتی زمانی که همراه قرقاولهای بالغ دیده میشوند تشخیص داد.

قرقاولهای نر صدایی شبیه به کور - کور دارند و غالبا به هنگام هیجان و تحریک سروصدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد و با بال زدنهای متعدد و پرشهای ناگهانی جلب نظر می کنند . قرقاول پرندهای بسیار تیز پرواز است و با حالتی خاص به هنگام نشست و برخاست توجه انسان را بخود جلب می کند .در کشور هایی که دارای پوشش جنگلی پراکنده ای هستند در حاشیه جنگلهای در اراضی مردابی نی زارها و بوته زارها و گاهی در یاغهای بزرگ این پرنده را می توان دید . در اراضی زراعی نیز این پرنده به چرا و تغذیه می پردازد.

شبه‌جزیره میانکاله در منتهى الیه جنوب شرقى دریاى خزر قرار گرفته است. این شبه جزیره از شمال به دریاى خزر و از جنوب به خلیج گرگان و از شرق به آشوراده و بندر ترکمن و از غرب به مرداب لپو محدود میشود. شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان در حدود 68800 هکتار وسعت دارد. عرض آن بین 5/2 تا 5/6 کیلومتر متغییر است. این شبه جزیره با تپه هاى شنى ساحلى به طول 5/6 کیلومتر از دریا جدا میگردد. این پناهگاه حیات وحش از دو اکوسیستم آبی و خشکی تشکیل شده است.

در شرق شبه جزیره میانکاله، مجمع الجزایر آشوراده قرار دارد که از سه جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شده و با پیشروی و عقب‌نشینی آب دریا، بزرگ و کوچک می‌شوند.

علاوه بر جزایر نامبرده، به جزیره «اسمال سای» نیز باید اشاره کرد که در مرداب پلنگان قرار گرفته است و یکی از بی‌نظیرترین اکو سیستم‌های جهانی را دارد.

مجموعه شبه جزیره میانکاله، جزایر آشوراده و اسمال سای دارای جاذبه‌های شگفت‌انگیز طبیعی و زیست محیطی کم‌نظیری هستند که عمده‌ترین آنها پوشش گیاهی ویژه و حیات وحش منحصر به فرد آن است و چشم‌اندازهای ساحلی، بیشه‌ای و خلیج گرگان، این بخش از استان مازندران و سواحل خزر را به یکی از جالبترین نقاط گردشگری تبدیل کرده است.

فضاى اکو سیستم از آبگیرها، زمین‌های باتلاقی، جنگلی با درختچه‌ها و زمین‌های پوشیده از گز تشکیل شده است.اکوسیستم زمینی خود از تپه‌های شنی انارستان‌ و تمشک‌زارها، سازیال‌ها و علفزارها با مراتع گوناگون درخت‌ودرختچه‌های متراکم یا پراکنده تشکیل شده است.