ریال دیجیتال؛ از تاثیرات اقتصادی تا اجتماعی در ایران
یکی از مواردی که باعث تاکید بانک مرکزی بر راه اندازی ریال دیجیتال در کشور شد، جایگزینی آن - تا حد ممکن- به جای پول فیزیکی در تراکنش های مالی بود با این توضیح که بر خلاف ارزهای دیجیتیال غیر متمرکز مانند بیت کوین، ریال دیجیتال تحت نظارت و کنترل متمرکز بانک مرکزی و در قالبCBDC به بازار عرضه شد و شرکت کارت اعتباری ایرانکیش از طریق اپلیکیشن پات لایف و بانک تجارت به عنوان پیشگام در این زمینه آن را عملیاتی کردند.
اما یکی از مواردی که به عنوان تاثیرات ریال دیجیتال مطرح شده نقش آن بر تحولات اقتصادی به شرط فراگیری آن در کشور است. قطعا ساده ترین فرضیه ای که در این باره پیشروست، موضوع کاهش هزینه هاست. قاعدتا اگر مردم روزی استفاده از ریال دیجیتال را به قسمتی از برنامه خرید و پرداخت های خود تبدیل کنند بخش قابل توجهی از هزینه های چاپ و توزیع پول فیزیکی کاهش میابد. از سویی دیگر ریال دیجیتال به عنوان یکی از ابزارهای کاهش فساد مالی و یا پولشویی نیز می تواند اقتصاد ایران را یاری گر باشد. تراکنش های ریال دیجیتال به طور خاصی به شفافیت های مالی و تبادلات سالم خرید و فروش ها کمک کرده و از طرفی به بانک مرکزی این امکان را میدهد تا با استفاده از آن، سیاست های پولی را به طور دقیقتر و موثر تر اعمال کند. این را هم فراموش نکنیم که کاهش نقدینگی، افزایش چابکی و پویایی اقتصاد را نیز فراهم میکند.
استفاده از ریال دیجیتال که اکنون با شارژ کیف پول الکترونیکی اپلیکیشن پات لایف(در بخش ریال دیجیتال پات لایف) امکان پذیر است، خدمات مالی را بهبود میدهد و از سویی می تواند به تحریک نوآوری در حوزه فناوریهای مالی نیز منجر شده و اکوسیستم فین تک را هم تقویت کند.
ایرانکیش و بانک تجارت در قالب اپلیکیشن پات لایف تمامی مشکلات و چالش هایی که تا پیش از این درباره چنین فناوری مالی جدیدی عنوان میشد را برطرف کرده اند، آن ها با فراهم کردن زیرساخت های مناسب از سویی و ایجاد حریم خصوصی و تامین کامل امنیت اطلاعات کاربران از سویی دیگر، تمامی مراحل حقوقی و نظارتی دراین زمینه را پشت سر گذاشته اند. از همین رو چنانچه ریال دیجیتال، فرصت توسعه بیابد و مردم آن را در مدل پرداختهای خود بپذیرند، میتواند تاثیراتی نوین بر بانک ها و موسسات مالی نیز داشته باشد چرا که با افزایش تراکنش های دیجیتال، نقش بانک ها در نگهداری پول دگرگون شده و خدمات نوآورانه در این ساختار بیش از هر زمان دیگری قد علم می کند.
با این فناوری، احتمالا مسیری جدید در راستای تاثیرات قابل توجه بر تجارت بین المللی ایران نیز ایجاد میشود زیرا این پتانسیل درساختار آن وجود دارد که تراکنش های بین الملل را سریعتر و با هزینه های کمتری انجام داده و از سویی به کاهش وابستگی به ارزهای خارجی منجر شود.
تئوری های دیگری هم دراین بین در ارتباط با آینده ریال دیجیتال مطرح است. اگر از تاثیرات مثبت زیست محیطی آن گذر کنیم، چه بسا در آینده از ادغام هوش مصنوعی با ریال دیجیتال بشود به تحلیل دقیقتر رفتارهای مالی کاربران و ارائه خدمات مالیِ شخصی سازی شده رسید و از این طریق افزایش رضایت کاربران و بهبود خدمات مالی را برای آنان خواهد داشت. به هر روی یکی از بزرگترین مزیت های فعلی ریال دیجیتال نقش آن در ایجاد سهولت در پرداخت های خرد است. چرا که همین الان از طریق ریال دیجیتال اپلیکیشن پات لایفِ شرکت ایرانکیش می توان تراکنش های کوچک مانند پرداخت هزینه حمل و نقل مانند کرایه تاکسی و یا خریدهای کوچک روز مره را انجام داد.
در مجموع باید گفت ریال دیجیتال قادراست تاثیرات روانی و اجتماعی عمیقی داشته باشد. از تغییر در الگوهای رفتار مالی گرفته تا تغییرات در نحوه مدیریت پول و سرمایه گذاری، ریال دیجیتال توانایی این را دارد تا بر جنبههای مختلف از زندگی افراد تاثیر بگذارد، به شرط آنکه مردم استفاده از آن را بپذیرند. البته مطلوب است فرهنگسازی ها و اطلاع رسانی های بایسته برای حرکت مردم در استفاده آن از سوی نهادهای دولتی؛ بانک مرکزی و سایر ارگانهایی که باید دراین زمینه گام بردارند با جدیت بیشتری صورت گیرد.