فرهنگ و هنر قطعا ماهیت اقتصادی دارند/ ضرورت بهره‌گیری از صنایع خلاق فرهنگی

به گزارش خبرنگار ایلنا، در عصر حاضر، توجه به صنایع خلاق فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد جهانی برخوردار است. با این حال این مقوله علیرغم اهمیتی که دارد، تا کنون در کشور ما مورد غفلت واقع شده است. به گونه‌ای که هنوز برنامه‌ریزی خاصی برای این حوزه در کشور مورد توجه قرار نگرفته است. اما مدتی است پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با تمرکز روی این مقوله قصد دارد در راستای بهره مندی از فرهنگ و هنر در شکوفایی اقتصاد کشور گام بردارد.

پویا محمودیان (معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری) در رابطه با لزوم توجه و بهره‌وری از صنایع خلاق فرهنگی در حوزه اقتصادی گفت: سال‌هاست که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بحث صنایع خلاق فرهنگی در کانون توجه و سیاستگذاری‌ها قرار گرفته است. 

محمودیان با اشاره به اهمیت توجه به تمام ظرفیت‌هایی که صنایع فرهنگی و خلاق می‌توانند در جوامع مختلف ایفا کنند، افزود: زمانی که بحث هم‌افزایی بین ارکان مطرح است، نقش صنایع فرهنگی و صنایع خلاق در اقتصاد هنر و اقتصاد فرهنگ و یا به عبارتی اقتصاد خلاق بسیار بارز و قابل مشاهده است.

وی تصریح کرد: در دورانی به سر می‌بریم که ارکان صنایع فرهنگی و صنایع خلاق هریک می‌توانند در بعد فرهنگی، با استفاده از ظرفیت‌هایی که دارند و براساس برنامه ریزی‌هایی که بر مبنای آنها صورت می‌گیرد، به عنوان منابع اقتصادی در نظر گرفته شوند.

محمودیان اظهار کرد: این روزها بحث اقتصاد فرهنگ و اقتصاد هنر به عنوان یک مقوله جدید و یک نگاه ویژه از جایگاه فرهنگ به مقوله اقتصاد و از جایگاه اقتصاد به مقوله فرهنگ تلقی می‌شود که با در کنار هم قرار دادن دو جزء فرهنگ و اقتصاد به شکوفایی اقتصادی منجر می‌شود.

وی افزود: شاید در زمان‌های گذشته این باور وجود داشت که فرهنگ و هنر نمی‌توانند ماهیت اقتصادی داشته باشند، اما این روزها با توجه نقشی که صنایع خلاق فرهنگی در حال ایفای آن هستند این باور تغییر کرده، به گونه‌ای که به یک اقتصاد جدید در حوزه فرهنگ و هنر اشاره می‌شود که ذات و منشا و مبدا آن هنری و فرهنگی است.

معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه کشور ما ظرفیت‌های بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و هنر دارد، گفت: اگر بخواهم به صورت ویژه به صنایع دستی اشاره کنم، ۳۱ استان در کشور وجود دارد که هرکدام از آنها صنایع دستی و هنرهای سنتی منحصر به خودشان را دارند. به گونه‌ای که در پهنه جغرافیایی ایرانی بخشی را خالی از تولید صنایع دستی محلی و بومی پیدا نمی‌کنید. چنین ظرفیت بی کرانی به عنوان گنج پنهان تنها در بخش صنایع دستی قطعا ره آوردهایی خواهد داشت.

وی ادامه داد: صنایع دستی به تنهایی می‌تواند دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی بسیاری برای بازیگران این اکوسیستم و هم برای تمام کشور ایران به همراه داشته و همچنین باعث ترویج فرهنگ ایرانی-اسلامی شود. حال اگر سایر رکن هایی که در بحث اقتصاد خلاق فرهنگی نقش آفرینی می‌کنند، مانند حوزه گردشگری، موسیقی و... را هم در نظر بگیریم، در می‌یابیم سایر ستون‌هایی که خیمه اقتصاد فرهنگ و اقتصاد هنر کشور را برپا داشته‌اند هریک پتانسیل های خاص خودشان را دارند.

محمودیان خاطرنشان کرد: با این حال، با توجه به ظرفیت‌های بی کرانی که در این حوزه با پشتوانه چندهزار ساله در کشورمان وجود دارد، هنوز نتوانسته‌ایم آن هم افزایی که باید را بین ارکان مختلف در راستای دستیابی به سهم بیشتری از بازار به ویژه در بعد بین المللی از آن خود کنیم. این همان بخشی است که جای کار دارد و باید زمان گذاشته و برنامه ریزی مناسبی برای آن انجام گیرد.

چرا از صنایع خلاق فرهنگی بهره نگرفته‌ایم؟

وی در رابطه با چالش های اساسی این حوزه گفت: شاید یکی از علت ها این باشد که بخش های مختلفی که صنایع خلاق فرهنگی کشور و یا قسمت‌ها و مولفه‌های هنر ایران را تشکیل می دهند، تا کنون متولیان مختلف و گوناگونی داشتند. همین تعدد در نهادها و سازمان‌های متولی باعث شده نتوانیم به یک سیاستگذاری یکپارچه و برنامه ریزی جامع برسیم.

محمودیان افزود: نداشتن یک برنامه ریزی و سیاستگذاری واحد و جامع نگری به کل ارکان صنایع خلاق فرهنگی تا حدودی باعث شده هرکدام از این بخش‌ها منفعلانه عمل کند و هرگز آن تمرکز سیستمی که باید از کنار هم قرار گرفتن این ارکان برای رسیدن به هدف نهایی شاهد باشیم را ایجاد نکردیم.

وی اظهار کرد: علت دیگر این است که دیر ظرفیت‌های اقتصاد فرهنگی و هنری موجود در کشور را باور کردیم، از آنجایی که سالیان سال متکی به اقتصاد وابسته به نفت بودیم و همواره به این نوع اقتصاد امید داشتیم و بعد هم دلگرمی بسیاری از سیاستگذاران ما به صنایع بزرگ و سخت بود و گمان بر این بود که فقط این گونه صنایع می‌توانند در شکوفایی اقتصاد کشور نقش داشته باشند، دیر به این خودباوری و اعتماد و اطمینان رسیدیم که با تکیه بر دریای بی کران و ظرفیت های بی بدیل فرهنگ و هنر این کشور می توانیم اتفاقات بزرگی در حوزه اقتصاد کشور رقم بزنیم.

محمودیان با بیان اینکه حال باید با برنامه ریزی‌هایی در سطح کلان برای نیل به اهدافی که مطلوب است عزم داشته باشیم، تاکید کرد: خوشبختانه در حال حاضر در روزگاری به سر می‌بریم که این باور کم کم در حال نهادینه شدن است و بسیاری از نظریه پردازان اقتصاد هنر بر این باور هستند که با تکیه بر پشتوانه‌های فرهنگی و هنری می‌توانیم به دستاوردهای خوبی در حوزه اقتصاد برسیم.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در بعد سیاسی هم از آنجاکه هنر تحریم ناپذیر به حساب می‌آید، در حوزه ترویج فرهنگ این کشور و شناساندن قدرت هنر ایرانی-اسلامی وقتی به عنوان عینی ترین بخش تولید به این حوزه نگاه می‌کنیم، در می‌یابیم نقش آفرینی و محوریتی که ایجاد می‌شود، هم در حوزه اقتصاد، اشتغال، کارآفرینی، ارزآوری، جذب جوانان، رونق کسب و کار روستایی قابل مشاهده است. 

محمودیان ادامه داد: باور به این دستاوردها ما را بر آن می‌دارد که توجه به تمامی رکن‌هایی که صنایع خلاق فرهنگی را تشکیل می‌دهند، از جمله صنایع دستی و گردشگری را جدی بگیریم. چراکه، گردشگری و صنایع دستی توامان می توانند اقتصاد جوامع محلی را رونق دهند. 

معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اذعان کرد: تک تک ستون‌های صنایع خلاق فرهنگی در کشور ما از قوت خاصی برخوردارند. بنابراین، به شرط داشتن برنامه ریزی‌های یکپارچه، هم افزایی و در کنار یکدیگر قرار گرفتن قطعا می‌توانند نقش آفرینی های بهتری در این حوزه داشته باشند.

اهمیت توجه به طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی 

وی تهیه طرح راهبردی توسعه اقتصاد صنایع فرهنگی را از مهمترین وظایف پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در این خصوص دانست و گفت: یکی از اهداف این طرح اصولا باید ساماندهی محصولات و خدمات حوزه صنایع فرهنگی باشد. قطعا باید با تهیه این طرح به ایجاد برندهای فرهنگی کشور و به تسهیلگری برای ورود به بازارهای خارجی فکر کنیم.

محمودیان ادامه داد: این طرح باید بتواند خط مشی درستی برای هدفگذاری در حوزه صنایع خلاق فرهنگی کشور تدوین کند. با استفاده از این طرح می‌توانیم در راستای گرفتن سهم بیشتری از GDP کشور حرکت کنیم. ضمن اینکه، نقشی که صنایع خلاق فرهنگی در تجاری سازی فرهنگ دارند باید در این طرح تدوین و تبیین شود.

وی با بیان اینکه اصولا تولید ثروت با استناد به دانش تخصصی این حوزه و تهسیل کردن فرآیندهای زایشی باید یکی از خروجی‌های طرحی باشد که این پارک در دست تهیه دارد، گفت: به طور کلی توانمندسازی و تکیه بر اقتصاد دانش بنیان یا دانش هنر بنیان که امروزه در حوزه صنایع دستی بسیار از آن استفاده می شود، یکی از مقولاتی است که قطعا باید در این طرح مورد توجه قرار گیرد. 

محمودیان با اشاره به اینکه این طرح باید بحث توسعه‌ای صنایع خلاق فرهنگی کشور را در اولویت ببیند و چگونگی این توسعه را تبیین کند، گفت: این موارد تنها بخشی از ده‌ها دستاوردهای این طرح هستند. ضمن اینکه برای حصول نتیجه بهتر لازم است از تمامی صاحبنظران و افرادی که ایده های جدید و خلاقانه دارند، پیشکسوتان، اساتید دانشگاه و دانشجویان خوش فکر و خلاق فعال در این حوزه، شرکت‌های دانش بنیان، استارت آپ‌ها و تمامی بازیگران و ذینفعان این حوزه بهره گرفته شود. 

وی ادامه داد: در نهایت آنچه که تدوین می‌شود باید ماحصل یک طوفان فکری و بر اساس نظرات کارشناسی اصحاب خرد این حوزه باشد و بتواند ما را راهبری کند تا به آن خروجی‌هایی که در ابتدا به آن‌ها اشاره شد، دست یابیم.

محمودیان در پایان، بحث‌های حمایتی از ثبت‌ها و فعالیت‌های خلاقانه در این حوزه، تسهیلگری، تبیین نقش بازیگران این حوزه و گردهم آوردن تمامی صاحبان فکر و اندیشه و استفاده از ظرفیت‌های فکری آنان برای دستیابی به نتیجه بهتر را از دیگر وظایف پارک مذکور دانست.