ایلنا پیگیری کرد؛
نقض سریالی ضوابط حفاظتی محوطه میراث جهانی تخت جمشید به بهانه مرمت/ اشتباهات قبلی‌ها را پاک کردیم
در پی انجام مرمت‌های اخیر در تخت جمشید اما و اگرهای متعددی درخصوص مرمت اصولی یا غیراصولی این مجموعه میراث جهانی بوجود آمده است. برخی معتقدند بستر هخامنشی تراشیده شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تخت جمشید بی‌تردید یک اثر کهن و شگرف در سیر تاریخ و هنر و معماری ایران و به مثابه یک گوهر بی‌مانند و بی‌بدیل به شمار می‌رود و بر همین اساس است که بنا بر قانون هرگونه دخل و تصرف در آن ممنوع بوده و حتی پروژه‌های باستان‌شناسی، ساماندهی، حفاطت و مرمت تنها زمانی مجاز به اجرا هستند که دارای طرح مدون و مصوب از سوی وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشند. تأکید بر تهیه طرح و تصویب آن از سوی مراجع قانونی و صاحب صلاحیت به دلیل اهمیت هرگونه اقدام و فعالیت و دخل و تصرف در آثار حتی در قالب طرح‌های ساماندهی و مرمت و حفاظت است و از این رو هرگونه اقدام ساماندهی، مرمتی و حفاظتی خودسرانه بدون تهیه طرح و تصویب کاری خلاف قانون مصوب است.
افشین یزدانی (باستان‌شناس و مشاور حریم محوطه میراث جهانی تخت جمشید و نقش رستم) با اشاره به فیلمی که پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با عنوان مرمت پلکان ورودی به نمایش گذاشته است، درخصوص مرمت انجام گرفته، گفت: جدای از مباحث فنی و کارشناسانه، مرمتی که پرسش‌های بسیاری را مطرح کرده و از سوی گروهی از مرمتگران باسابقه به عنوان یک روش منسوخ شده، غیرفنی و علمی مطرح شده است به جهت جنبه‌های باستان‌شناسانه نیز پرسش‌ها و ابهام‌های زیادی را مطرح می‌کند.
او ادامه داد: در پروژه مورد بحث مشاهده می‌شود که یک قطعه بلوک سنگی آزاد که در حفره محل مرمت قرار دارد توسط نیروهای کارگری با دیلم اندکی از محل خود جابجا شده و با قرار گرفتن در لبه دیواره پلکان اطراف و بالای آن با آجر و ملات سیمان پوشانده می‌شود. بررسی و مرور اسناد مرتبط با پلکان بزرگ ورودی تخت جمشید از سده نوزدهم تا بیستم و پیش از مرمت‌های دقیق مرمتگران ایتالیایی-ایرانی در دهه پنجاه خورشیدی نشان می‌دهد که بلوکی که با دیلم بر لبه دیواره پلکان قرار گرفته، در این محل وجود نداشته و در حقیقت به این بخش از دیواره تعلق ندارد. اگر پیش از انجام عملیات مرمتی مدیریت محترم مجموعه میراث جهانی تخت جمشید در راستای رعایت ضوابط و مقررات حاکم بر مجموعه، خود را ملزم به تهیه طرح با هماهنگی بخش‌های مختلف باستان‌شناسی و البته مرمت پایگاه میراث جهانی می‌دید و همچنین خود را ملزم به تصویب طرح یادشده نه در پژوهشگاه حفاظت و مرمت که دست‌کم در سطح شواری فنی پایگاه با حضور کارشناسان و متخصصان مختلف می‌دیدند، بی‌تردید از این اشتباه فاحش در کنار انتقادهای مورد تأمل مرمتگران متخصص و آشنا به مرمت سنگ جلوگیری می‌شد.
مستندنگاری مهندس نقشه بردار آلمانی کارل برگنر در دهه 30 میلادی از بلوک های پلکان ورودی تخت جمشید و محل اجرای پروژه مرمت تخت جمشید در گوشه سمت راست بالای تصویر
بلوک سنگی آزاد در محل که از محل خود جابجا شده و در نمای پلکان قرار می گیرد. این بلوک بنا بر شواهد ظاهری و همچنین شواهد حاصل از مستندگاری‌های قبلی در این محل قرار نداشته و به جای دیگری متعلق است
به گفته یزدانی، انجام پروژه مرمت و حفاظت بدون طرح مصوب ساماندهی حفاظت و مرمت، عدم تصویب طرح مرمتی یکی از ساختمان‌های برزن جنوبی و عدم تهیه طرح جامعی که به تصویب شواری فنی رسیده باشد، در سال گذشته و اجرای آن انتقادهایی را نسبت به کیفیت مرمت و حفاظت بنای مورد نظر در بین کارشناسان آگاه بوجود آورده است. همچنین اقدام به تسطیح و شن‌ریزی بر روی بخشی از باروی بیرونی نقش رستم ازجمله رخدادهایی است که بدون مشورت و کسب تأییدیه اعضای شورای فنی به انجام رسید. تلاش فوری و بدون مطالعه و تحقیق کافی برای ایجاد یک مسیر جایگزین چند کیلومتری در محدوده حریم درجه یک و ممنوعه نقش رستم نیز با مخالفت جدی اینجانب مواجه شد.
این باستان‌شناس تاکید کرد: عدم الزام به تهیه و تدوین طرح مرمت و ساماندهی مصوب (مورد تصویب شواری فنی/ پژوهشکده حفاظت و مرمت) که متن صریح ضابطه حاکم بر عرصه مجموعه میراث جهانی تخت جمشید در رابطه با هرگونه فعالیت پژوهشی، حفاظتی، ساماندهی و مرمت که از سوی کارشناسان فنی، حقوقی و باستان‌شناس و براساس توصیه اکید معاونت حرائم وزارتخانه میراث فرهنگی تعیین شده نشانه‌ای از حساسیت و ارزش بالای آثار تاریخی در جهت بهره‌گیری از خرد و دانش جمعی و جلوگیری از رفتارهای خودسرانه و فردگرایانه است که عدم توجه به آن می‌تواند موجب وارد آمدن خسران‌های غیرقابل برگشت و لطمه به آثار شود. درحالی‌که تخت جمشید گوهر درخشان میراث فرهنگی و بشری در سطح جهانی است و انتظار می‌رود هرگونه فعالیت و دخل و تصرف تحت هر عنوان پژوهشی، حفاظتی، ساماندهی و مرمت با دقت و حساسیت بسیار و با بهره‌گیری از آخرین دانش روز و نظر کارشناسان و در نهایت با تأیید جمعی به انجام برسد اما با اظهار تأسف آنچه که در پروژه با عنوان مرمت بلوک‌های پلکان ورودی تخت جمشید مشاهده می‌شود بنا به اظهارنظر همکاران گروه باستان‌شناسی، برخلاف تذکرها و هشدارهای داده شده به مدیریت محترم برای بسیاری از کارهای انجام شده و یا در حال انجام در تخت جمشید همانند پروژه مرمت دیواره پلکان ورودی که اتفاقا در مسیر بازدید هزاران گردشگر مشتاق هنر و معماری شگرف هخامنشی هستند بدون استعلام و نظرسنجی با گروه‌های باستان‌شناسی و مرمت بوده و مدیریت به اتفاق گروه دفتر فنی شامل مهندس عمران و چند کارگر و استاد کار بنایی چنین پروژه‌هایی را تصمیم و اجرا می‌نمایند.
بلوک سنگی آزاد در محل که از محل خود جابجا شده و در نمای پلکان قرار می گیرد. این بلوک بنا بر شواهد ظاهری و همچنین شواهد حاصل از مستندگاری های قبلی در این محل قرار نداشته و به جای دیگری متعلق است
کیفیت دیوار چینی با آجر و سیمان بر روی بلوک‌های سنگی باستانی و استفاده از یک قطعه نایلون به منظور عدم اتصال دیوار آجری با بلوک سیمانی. به نظر کارشناسان کارکرد چنین قطعه نایلونی موجب ایجاد مراکز بسته رطوبتی و تسریع روند فرسایش و تخریب بلوک‌های سنگی می‌شود
نمای حاصل شده پس از قرار دادن بلوکی که متعلق به محل نصب شده خود نبوده و پر کردن اطراف و بالای آن با دیواره آجری سیمان اندود
مشاور حریم محوطه میراث جهانی تخت جمشید و نقش رستم یادآور شد: اگرچه ممکن است در این پروژه خاص به امکان برگشت‌پذیری فعالیت انجام شده استناد شود اما جدای از طرح این پرسش که چرا چنین بی‌توجهی از ابتدا باید حاصل شد؛ می‌توان به یکی دیگر از پروژه‌های بدون مطالعه و تنها با استفاده از یکی دو مهندس عمران و چند کاگر ساختمانی تحت عنوان ساماندهی هدایت آب‌های سطحی حیاط شمالی کاخ آپادانا اشاره نمود که در بهار امسال اجرا شد. در آن پروژه نیز بدون طرح مدون و مصوب دفتر فنی اقدام به ایجاد برش و ایجاد یک آبراه کوچک به درازای حدود ۷ متر در بستر باستانی نمودند. اتفاقی که هرچند مدیریت مجموعه وجود این آبراه را تایید نکرد. اما شواهد موجود حکایت از درستی خبر کندوکاو در بستر تراش خورده هخامنشی دارد. رخدادی که براساس ضوابط موجود یک تخلف آشکار از قوانین و مقرارت به شمار می‌رود.
حمید فدایی (مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید) اما در پاسخ به سوال ایلنا مبنی بر آنکه گفته می‌شود بخشی از ادامه این کانال‌ها و آبراه‌های هخامنشی طی ماه‌های گذشته برای هدایت آب با فرز و ابزار در بستر کوه کنده شده حال آنکه این صخره‌ها بخشی از بنای تخت جمشید هستند، گفت: در سال ۹۹ درصدد ساماندهی این بخش و شیببندی آن برآمدیم. دراقع شیببندی در دروازه ملل انجام دادیم چراکه با بارش باران شاهد جمع شدن میزان زیادی آب در این بخش بودیم. از این رو خاک‌هایی که ریخته شده بود را گردآوری و بخش‌هایی که بیش از حد خاک و شن طی چند دهه گذشته ریخته شده بود، برداشتیم. عمدتا شن‌هایی بود که طی سال‌های قبل به اشتباه اضافه شده بود. ضمن آنکه در حیاط آپادانا آبراه سنگی مربوط به دوره هخامنشی داریم، از این رو سعی کردیم با تصحیح شیب‌بندی‌ها آب‌ها را به سمت این آبراهه هدایت کنیم. برای این کار کوه را نتراشیدیم اما خاک‌هایی که سفت شده بود را تراشیدیم. البته به بخش‌هایی هم خاک اضافه کرده‌ایم.
او همچنین درخصوص مرمت بلوک سنگی ورودی دروازه ملل گفت: در پی ساماندهی آب‌های سطحی ورودی تخت جمشید حفاظت و مرمت یکی از بلوک‌های سنگی در ورودی دیواره دروازه ملل انجام شد که کار خوبی بود. این بلوک سنگی در محلی قرار داشت که آب‌های سطحی و رطوبت‌ها در این محل سرازیر می‌شد و نیازمند مرمت بود تا مانعی برای نفوذ و جاری شدن آب‌های سطحی بر روی دیواره باشد.
جوی سنگی کوچکی که از محل عبور گردشگران تا کانال باستانی کشیده شده نوعی دست اندازی و دخل و تصرف در عرصه تخت جمشید و ناقض ضوابط مصوب حاکم است
حفر کانال کوچک در بستر هخامنشی و سپس پر کردن آن با شن و ماسه
محل حفر آبراه سنگی در بستر باستانی بر روی نقشه حیاط شمالی آپادانا به رنگ قرمز نشان داده شده است
