حضور ایرلاین‌های خارجی در ایران صرفه اقتصادی ندارد/کاهش ۴۰ درصدی سفرهای خارجی ایرانیان

مرتضی قربانی (دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران) درباره عوارض ممنوعیت پروازی ایرلاین‌های ایران به خارج از کشور به خبرنگار ایلنا، توضیح داد: این مشکل برای همه ایرلاین‌ها ایرانی نیست و هنوز پروازهایی به اروپا انجام می‌شود. ولی در کل برای اینکه یک پرواز انجام شود، چیزهای مختلفی لازم است. خیلی اوقات شما مجوز پرواز را دارید ولی برای پرواز به آن مقصد به خدمات فرودگاهی نیازمند هستید. به عنوان مثال در بحث سوخت، شرکت‌هایی هستند که در چند کشور کار سوخت‌رسانی را انجام می‌دهند. حال اگر این شرکت‌ها تحریم را قبول کنند و به ایرلاین‌های ایرانی سوخت ندهند، حتی اگر شرکت هواپیمایی هم تحریم نباشد و مجوز پرواز داشته باشد، عملا برای گرفتن خدمات هندلینگ در فرودگاه مقصد با مشکل مواجه خواهد شد.

وی افزود: همین حالا در مسیر برخی از کشورهای اروپایی و ترکیه ما با این مشکل مواجه هستیم. به عنوان مثال شرکت‌های اصلی سوخت‌رسان در ترکیه به ایرلاین‌های ایرانی سوخت نمی‌دهند. به همین دلیل معمولا برای پروازهایی که اکنون در آن مسیر انجام می‌شود، هواپیما‌هایی را انتخاب می‌کنند که نیازی به سوختگیری در کشور ترکیه را نداشته باشند. البته این موضوع در دوران تحریم گذشته نیز بود. در آن زمان فرض کنید اگر ما پروازی در مسیر لندن داشتیم، شرکت‌های اصلی در لندن به ما سوخت نمی‌دادند و می‌بایست از طریق دیگری این مشکل را حل می‌کردیم. چنین مشکلاتی احتمال دارد که در حال حاضر نیز برای ما به وجود بیاید.

قربانی همچنین درباره کشورهای دیگری که با وجود وضعیت تحریم‌های موجود به ما سوخت و خدمات دیگر را می‌دهند، اظهار داشت: خیلی دقیق نمی‌توان در این باره اعلام کرد که چه تعداد کشور به ایران سوخت می‌دهند و چه تعداد چنین کاری را انجام نمی‌دهند. ولی می‌دانم که ما در گرجستان مشکل سوخت نداریم ولی در ترکیه با این مشکل مواجه هستیم. البته این موضوع را نیز باید بگویم که به دلیل ارزان بودن سوخت در ایران نسبت به کشورهای دیگر هواپیماهای ما فارغ از تحریم، راغب هستند که سوخت خود را در ایران بزنند. بر همین اساس در مسیرهای نزدیکی همچون گرجستان سوخت خود را در ایران می‌زنند. همچنین در مسیرهای دیگر در صورتی که شرکت هواپیمایی، دارای هواپیمایی باشد که که باک آن جوابگوی مسیر مورد نظر باشد، باز هم سوخت خود را در ایران تامین می‌کند و این موضوع ربطی به تحریم ندارد.

وی ادامه داد: البته در شرایط تحریم اگر در مسیرهای طولانی مسئله‌ای پیش بیاید، عملا هواپیماهای ما با مشکل مواجه می‌شوند. به نوعی برای سفر در مسیرهای طولانی که بخواهیم سوخت نگیریم، نیاز به هواپیماهای دور‌بردی است که توان بالای ۱۰ ساعت پرواز بدون سوخت گرفتن را داشته باشند. به عنوان مثال شرکت هواپیمایی ماهان از این نوع هواپیماها داراست و حتی قبل از تحریم در مسیر آلمان هم سوختگیری نمی‌کرد. ولی اکنون متاسفانه خود شرکت تحریم شده و اجازه فرود در آن فرودگاه را ندارد. به‌طور کلی باید بگویم که شکل تحریم‌های ما با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال ما در ترکیه اجازه پرواز داریم ولی سوخت نمی‌توانیم بگیریم و در آلمان به‌طور کلی مجوز پرواز نداریم که بخواهیم سوخت بزنیم. به همین دلیل نمی‌توان همه تحریم‌ها را در یک گروه دسته‌بندی کرد.

دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران همچنین درباره ایرلاین‌های ایرانی دیگری که می‌توانند بدون سوختگیری به مسیرهای طولانی بروند، گفت: به هر شکل همه ایرلاین‌های ما مسیرهای دوربرد نمی‌روند و اکثر مسیرهای ما مختص به ترکیه، عراق و کشورهای از این دست است که نیازی هم به هواپیمای دوربرد ندارند. اما علاوه بر ماهان شرکت‌های دیگری همچون هما، آسمان و قشم‌ایر دارای هواپیماهایی هستند که می‌توان با آنها به مسیرهای طولانی و بین‌المللی رفت. بر همین اساس می‌توان گفت که کم شدن گردشگران در مسیر اروپا تنها به دلیل مسائل اقتصادی و مشکلات ایرلاین‌ها نبوده و مسائل دیگری نیز در آن نقش داشته است. به هر شکل شرکت‌هایی که هواپیماهای بزرگ دارند، تقریبا در حال رفتن به مسیرهای دور اروپایی هم هستند.

وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا زمینه‌ای برای حضور دوباره ایرلاین‌های خارجی به ایران وجود دارد، اظهار کرد: از آنجا که میزان سفر در ایران پایین آمده است، برای ایرلاین‌های خارجی آنچنان صرفه اقتصادی ندارد که در بازار ایران حضور پیدا کنند. تقریبا شرکت‌هایی که در حال حاضر پرواز می‌کنند، مسیرهای پروازی موجود در بازار ما را پوشش می‌دهند. البته اگر ضرورت ایجاب کند، شاید ما افزایش فرکانس داشته باشیم و به ایرلاین‌های موجود مجوز پروازهای بیشتری بدهیم. در واقع این یک موضوع دوسویه است که هم باید مسافر وجود داشته باشد و هم برای ایرلاین‌ها صرفه اقتصادی داشته باشد.

قربانی ادامه داد: درباره اینکه چقدر احتمال افزایش حضور ایرلاین‌های خارجی در ایران وجود دارد، باید بگویم که اگر خاطرتان باشد در دوره‌ای، بیریتیش اِیروِیز به ایران پرواز نمی‌کرد و به‌جای آن شرکت هواپیمایی بی ام آی از لندن به بازار ایران آمد. شاید شاهد اتفاقاتی از این دست باشیم. مثلا شاید در آینده شرکت‌هایی که نشنال کریر (هواپیمایی ملی) نیستند جایگزین آنها شوند چراکه به این صورت محدودیت تحریم به آنها مرتبط نشده و می‌توان آنها را جایگزین ایرلاین‌هایی دیگر کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که تحریم ایجاد شده برای ایرلاین‌های ایرانی و همچنین خروج ایرلاین‌های خارجی از بازار ایران، چه تاثیری در تورهای ورودی گردشگران خارجی به ایران داشته است، توضیح داد: شرایط نرخی بازار آن طرف ایران خیلی تفاوتی نکرده است. به عنوان مثال اگر بلیت پرواز دوسلدورف به تهران، ۳۰۰ تا ۴۰۰ یورو بوده امروز نیز همان قیمت است. همچنین اگر پرواز ماهان قطع شده و مسیر مستقیمی داشته که دوسلدورف به تهران را مستقیم می‌آمده است، حال باید از دوسلدورف به استانبول یا دوحه، دوبی و مسکو برود و از آنجا به ایران بیاید اما تقریبا هزینه سفر همان مبلغ قبلی تمام می‌شود.

دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران افزود: به هر شکل ما در برخی از مقاصد تورهای ورودی با افت مسافر مواجه بوده‌ایم و در برخی دیگر از مقاصد همچون عراق رشد مسافر داشته‌ایم. اینکه هزینه سفر به ایران و هزینه‌های داخل ایران به نسبت قبل برای خارجی‌ها کم شده یک واقعیت است. اگرچه در این میان ما باید یک بازنگری نیز در بحث پکیج‌ها داشته باشیم. به عنوان مثال اگر در زمانی یک پکیجی را ۲۰۰۰ هزار یورو می‌دادیم، اگر الان هم ۲۰۰۰ هزار یورو باشد، خیلی منطقی نیست. اما گاهی اوقات این موضوع را در کار برخی همکاران می‌بینم. در صورتی که ممکن است این موضوع فرصتی برای دفاتر به خصوص دفاتری که به تازگی وارد بازار تور ورودی شده‌اند، باشد. به این صورت این دوستان مقداری نرخ را تعادل دهند و آن را به سمت تور ورودی به ایران سوق می‌دهند.

قربانی ادامه داد: البته به لحاظ پروازی به هر شکل ما دچار مشکل هستیم، به عنوان مثال پروازهایی که قبلا از طریق شرکت‌های هواپیمایی خارجی؛ گردشگران را به ایران را می‌آوردند، اکنون دچار مشکل شده و برخی از مسیرهای آنها قطع و برخی دیگر در حال قطع شدن هستند. همچنان برخی از ایرلاین‌های خارجی می‌خواهند ببینند که این موضوع برای آنها صرفه اقتصادی دارد یا خیر. البته شاید هم به‌طور موقت قطع شوند و تابستان دوباره به بازار ایران برگردند.

وی در ادامه بیان کرد: در گذشته برخی از شرکت‌های هواپیمایی خارجی به برخی از شهرهای ما ازجمله شیراز، کرمانشاه، اهواز، مشهد و تبریز نیز پرواز داشتند و همین موضوع به شدت در جذب گردشگران برای تورهای ورودی کمک می‌‌کرد. چراکه اگر توریستی می‌خواست از اروپا به ایران بیاید، بیشتر راغب بود که با این شرکت‌ها به ایران بیایند. به این صورت او از شهر و کشور خودش مستقیما به شیراز می‌رفت و از تهران هم به شهر خود برمی‌گشت. نمی‌خواهم بگویم که شرکت‌های ایرانی در تور ورودی تاثیرگذار نبودند ولی واقعیت این است که تاثیر و جذب مسافران ایرلاین‌های خارجی بیشتر بوده است.

قربانی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان گفت که سفر تفریحی به خارج به زودی به سمت صفر میل می‌کند، بیان داشت: نمی‌توان این موضوع را سیاه و سفید دید. سفرها به خارج از کشور نیز به صفر میل نکرده است. شاید بتوان گفت که بیش از ۳۰ ، ۴۰ درصد از سفرهای خارجی کم شده باشد ولی می‌دانم که درباره نوروز مسیرهای پروازی زیادی همچون ترکیه، مالزی و تایلند در حال برنامه‌ریزی برای مردم هستند. سفر اروپا نیز هنوز انجام می‌شود. ولی قیمت‌های آن اضافه شده است. البته نرخ سفرهای اروپایی همیشه بالا بوده و در گذشته هم اگر تور آنتالیا دو میلیون بود، تور اروپا هشت میلیون تومان بود.

وی در ادامه گفت: همانطور که در خیلی چیزهای دیگر افت داشتیم، قطعا افت مسافرت را نیز دارا بودیم. علاوه بر این مسافرت از اول هم اولویت سبد زندگی یک خانواده ایرانی نبوده است. سفر همواره اولویت سوم و چهارم افراد به شمار می‌آید. بنابراین وقتی شرایط اقتصادی دچار تنش و چالش می‌شود، هرکسی در زندگی سعی می‌کند، اولویت‌های اول و دوم خود را انجام دهد و بعد به سفر بپردازد.

دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران در پایان اظهار کرد: در مورد سفر اروپا نیز باید بگویم که پیش‌فروش این سفر بیش از یکماه است که آغاز شده است اما هنوز بازار گرمی برای آن وجود ندارد. علاوه بر این موضوع نرخ‌ها افزایش پیدا کرده و از آن طرف هم شرایط اخذ ویزا خیلی جالب نیست و تعداد ریجکت‌های سفارت‌ها به دلایل مختلفی که اعلام هم نمی‌شود، زیاد شده است. به همین دلیل اگر یک نفر هم بخواهد به اروپا برود، به دلیل ریجکت شدن و هزینه‌های این موضوع، این کار را نمی‌کند و قید آن را می‌زند. یعنی به نوعی فقط بحث نرخ در این موضوع تاثیرگذار نیست. ولی در مورد نرخ باید بگوییم که نرخ پروازها تقریبا در تمام تورها بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است. همچنان کف پایین بازار به سمت مقاصدی بود که از قبل نیز به صورت سنتی بوده که ازجمله آنها می‌توان به ترکیه و گرجستان اشاره کرد.