اطلاق عنوان «ولشدگان» به تئاتر کژتابی و بی‌انصافی است/دولت راهی ندارد جز اینکه صنف تئاتر را در تصمیم‌گیری‌ها دخیل کند

به گزارش خبرنگار ایلنا، شکرخدا گودرزی به تازگی نمایش «عشق من: حامد بهداد» را براساس متنی از افشین هاشمی در کافه خانه موزه عزت‌الله انتظامی (قیطریه) روی صحنه برده است. خسرو احمدی و ایلیا منفرد دو بازیگر نمایش «عشق من: حامد بهداد» هستند که موضوع آن درباره یک عشق سینما در کافه‌سینماست؛ یعنی جایی که می‌تواند بعضی هنرپیشه‌ها را ببیند.

او روی نیمکتی نشسته‌ و منتظر شروع تئاتری در سالن بلک‌باکس پائین است چراکه در جایی خوانده: «همه از تئاتر شروع کردن، رفتن جای بهتر، بزرگتر و آبرومندتری که اسمش سینماست!»

کارگردان نمایش «عشق من: حامد بهداد» در گفتگو با ایلنا، درباره انتخاب این متن که با آثار اخیرش تفاوت‌هایی دارد، گفت: قرار بود «خواجه‌نصیرالدین» را در تالار وحدت روی صحنه ببرم اما متاسفانه با اینکه آقای حسینی (معاون هنری وزیر) خیلی با طرح و ایده موافق بود به من اعلام کرد الان دست‌مان خالی است و پول نداریم. با آقای صفی‌پور هم تماس گرفتم و به ایشان هم گفتم که من پول نمی‌خواهم، فقط سالن برای اجرا نیاز دارم.

شکرخدا گودرزی ادامه داد: معتقدم وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اختصاص سالن به هنرمندان است؛ خصوصا وقتی قرار است متن فاخری مثل خواجه نصیرالدین تولید شود. اما احساس می‌کنم کمی دوستان‌مان نسبت به متون فاخر و تولید نمایش‌های فاخر ایرانی بی‌مهری می‌کنند. بعد از صحبت با آقای صفی‌پور هم سالن در اختیارم قرار نگرفت. از آنجا که یک تئاتری نمی‌تواند بیکار بماند رفتم سراغ کار دیگری؛ چون راکد که باشی مرداب می‌شوی. حساب کردم دیدم با شرایط موجود، چه تئاتری می‌توانم کار کنم که هم کمی حال مردم خوب شود‌ هم حال خودم. دنبال متنی بودم که هم پر پرسوناژ نباشد و هم اینکه من را وادار نکند که وارد تئاتر تجاری شوم.

شکرخدا گودرزی، خسرو احمدی و ایلیا منفرد در «عشق من: حامد بهداد»

او خاطرنشان کرد: خانم الهام پاوه‌نژاد قبلا تجربه اجرای موفقی در بام خانه‌موزه استاد انتظامی داشت. از طرفی افشین هاشمی سال‌ها پیش «عشق من: حامد بهداد» را اجرا کرده بود که به‌نظرم در خور یک کار کافه‌ای و محیطی بود. با او صحبت کردم که با روی باز استقبال کرد. سپس دنبال هنرپیشه‌هایی رفتم که به‌نظرم با این ایده و اجرا هماهنگ بودند. با خسرو احمدی و ایلیا منفرد حدود دو ماه تمرین کردیم. در هفته آخر برای هماهنگی با فضای اجرا باید به کافه می‌آمدیم اما تمرین‌ها را باید بعد از تعطیلی کافه یعنی ساعت ۱۱.۳۰ شب شروع می‌کردیم. سختی‌هایی را هم پشت‌سر گذاشتیم اما خوشبختانه هم‌دلی بازیگران و نویسنده و همچنین همراهی آقای میراب‌زاده مدیر کافه (سینما ۲) با من خیلی زیاد بود.

کارگردان نمایش «سهروردی» با اشاره به نگاهی که به این متن داشته است، گفت: از آنجا که خود متن «عشق من: حامد بهداد» نظریه انتقادی دارد من سعی کردم طور دیگری هم به آن نگاه کنم. در این قصه دو آدم در کافه‌ای منتظر آمدن کسی هستند که دوستش دارند اما او هرگز نمی‌آید. من سعی کردم به این زاویه داستان یعنی دور بیهودگی و باطلی که این دو آدم در آن غوطه‌ورند توجه کنم.

گودرزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به مسائلی که اخیرا برای تئاتر پیش آمده و برخی نمایندگان نسبت به شرایط تئاتر انتقاداتی کرده‌اند با بیان اینکه «گویا مشکلات تئاتر بنا ندارد تمام شود» گفت: فکر می‌کنم بهترین داورانی که می‌توانند تئاتر را قضاوت کنند، خود اهالی تئاترند و باید در اداره تئاتر دخیل شوند.

او خاطرنشان کرد: اتفاقی که افتاد و اثرش را بر تمام بدنه تئاتر گذاشته این است که دولت دست از سر تئاتر کشید و بخش تجاری با عنوان بخش خصوصی وارد این هنر شد. این بخش چون هدفش صرفا سود و درآمدزایی بود، متاسفانه با خود آسیب‌هایی را آورد که اگر در بلندمدت به آنها توجه نشود،‌ اثرات جبران‌نشدنی به‌جا می‌گذارند. متاسفانه این موضوع باعث شد که خانواده تئاتر آرام‌آرام از خواسته‌هایش مدام کوتاه بیاید و بعد این خواسته‌ها تبدیل به چیزهایی شدند که عملا رنگ و بوی دیگری داشت. بگذریم که برای برخی کارها همه شرایط از تبلیغات محیطی گرفته تا کمک‌های دیگر مهیا بوده اما بقیه بدنه تئاتر در حال خفه شدن است. نه حمایتی می‌شود، نه فضای کار مناسب هست نه چیز دیگر.

این نمایشنامه‌نویس و کارگردان با تاکید بر اینکه «این شرایط، خفگی مفرط است» گفت: در چنین شرایطی اگر خانواده تئاتر خودشان نتوانند این موضوع را سر و سامان داده و رنگ و بوی درستی به آن بدهند طبیعی است که شرایط به مراتب بدتر از اینکه الان می‌بینیم هم بشود. بهترین کاری که دولت می‌تواند بکند این است که خانواده تئاتر را در برنامه‌ریزی‌های امور مربوط به خودش دخیل کند. ما صنفی مانند خانه تئاتر داریم که می‌توانند آن را به درستی دخیل کرده و از همه ظرفیت گروه‌های تئاتری استفاده کنند. اگر از این ظرفیت استفاده نشود بیش از گروه‌های تئاتری، خود دولت ضرر خواهد کرد. چون بعدا مجبور است هزینه‌های سنگین‌تری متقبل شود.

گودرزی با تاکید بر اینکه «صنف تئاتر با ولنگاری و ابتذال مخالف است» یادآور شد: این عوارضی است که از عملکرد دولت‌ها نتیجه شده؛ نه دولت آقای روحانی، بلکه عملکردی که از سرریز کارهای دولت‌های قبلی اتفاق افتاده است. از همان زمانی که دولت فکر کرد اگر تئاتر به سمت درآمدزایی و خصوصی شدن برود آن را نجات داده. موضوع مربوط به امشب و دیشب نیست، این رشته سر دراز دارد و به‌نظرم تنها جایی که می‌تواند در این‌باره نظر دهد و نظرش تعیین‌کننده و پیش‌برنده باشد خود صنف است و دولت هیچ راهی ندارد جز اینکه صنف را در تصمیم‌گیری‌ها دخیل کند. در غیر این صورت آسیب‌های عمیقی به تئاتر وارد می‌شود.

کارگردان «راه مهر راز سپهر» خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس هم ممکن است درباره این شرایط چیزهایی بگویند که شاید حق هم داشته باشند اما استفاده از عنوان «ول‌شدگان» برای توصیف تئاتر از سوی نماینده مجلس درست نیست. چه چیزی ول شده؟ اصلا این واژه از کجا آمده؟ این نگاه کمی بی‌انصافی و کژتابی و کژسلیقگی است. کارهای باارزشی در تئاتر ما در حال اجراست؛ همین الان دو متن شاخص جهانی مانند «شاه لیر» و «خانه برناردا آلبا» در حال اجرا هستند.

گودرزی ادامه داد: حتی در سالن‌های کوچک‌تر به همان مراتب کارهای جدی و ارزشمند و با تفکری روی صحنه می‌رود. ممکن است ایرادهای کوچکی هم به آنها وارد باشد؛ اما چه کسی مصون از خطاست؟ مگر به خود مجلس ایرادهایی وارد نیست؟ اینکه دنبال جریانی بگردیم و بخواهیم صورت مساله را عوض کرده و به خانواده تئاتر عنوان «ول‌شدگان» بدهیم مثل این است که به‌خاطر یک اختلاس بگوییم کل سیستم ما فاسد است. به‌خاطر یک دستمال، قیصریه را که به آتش نمی‌کشند. جامعه تئاتری جامعه زحمت‌کش، فعال، کوشا، اندیشمندی است که با سختی زندگی‌اش را می‌گذراند. دادن این نسبت‌ها از انصاف به دور است.

او تصریح کرد: هنرمندان تئاتر سرشار از ارزش‌اند. در همه اصناف مانند همه جامعه، آدم‌های خوب و بد پیدا می‌شوند. اگر یک مورد بر اثر غفلت اتفاق افتاده نباید به کل تئاتر چنین عناوینی نسبت داد. تازه موردی که نه با تعمد که بر اثر غفلت بوده چون هیچ هنرمندی تعمدی بر اخلاق‌گریزی ندارد. با این کژتابی‌ها باید کمی مقابله کرد تا تئاتر به مسیر درست‌تری بیفتد و حمایت شود. یادمان باشد تئاتر زیرساخت جامعه است؛ نه دولت و نه شهرداری می‌توانند خود را از آن کنار بکشند و نه سایر نهادهایی که داعیه فرهنگ و هنر دارند.

گودرزی با اشاره به اینکه تنها نیم درصد از کل بودجه کشور به تمامی فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد تعلق می‌گیرد که سهم تئاتر از آن بسیار ناچیز است، خواستار رعایت انصاف در بررسی شرایط تئاتر شد و گفت: باید ببینیم چه به تئاتر داده‌ایم و در مقابل چه مطالباتی داریم. باید به تلاش هنرمندان تئاتر که با نگاهی سرشار از مهر و محبت و حتی گاهی با ایثار بوده، ارج گذاشت و اهمیت داد. درنهایت اگر صنف تئاتر در اداره امور خود دخیل شود می‌تواند این مسئولیت و بار را به عهده بگیرد و این پیچ خطرناک را رد کرده و به سرمنزل خوبی برسد.