نگاهی به شجره شجریان به بهانه اجرای مژگان شجریان در سوئد
سرآمد فرزندان خسروی آواز ایران در عرصه موسیقی، همایون شجریان است و در ادامه می‌توان به مژگان شجریان اشاره کرد که اجرای اخیرش بهانه نگارش این مطلب است و ردی از رایان شجریان را نیز می‌شد در آینده پی گرفت، هرچند خودش به تازگی گفته است که نمی‌خواهد ادامه‌دهنده راه پدر باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اجرای ۳۰ نوامبر (نهم آذر) مژگان شجریان در گوتنبرگ و پس از آن یازدهم دسامبر (بیستم آذر) در استکهلم همراه با آنسامبل شهرزاد بهانه‌ای شد برای نگاه به شجره شجریان.
در مطلبی که شهریور ۸۸ به نقل از شماره ۷۱ هفته‌نامه ایراندخت در خبرگزاری‌ها بازنشر شد، آمده بود:
«محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۰ و در بیست و یک سالگی با خانم فرخنده گل‌افشان ازدواج کرد. خانم گل‌افشان هم مثل خود شجریان معلم دبستان بود و هر دوی آن‌ها در شهر قوچان تدریس می‌کردند و در همین شهر هم پای سفره عقد نشستند. شجریان آواز می‌خواند و ساز می‌ساخت و به باغبانی علاقه داشت و خانم گل‌افشان، به گلسازی می‌پرداخت.
پس از دو سال، فرزانه اولین فرزند محمدرضا شجریان متولد شد. دومین فرزند هم به نام افسانه در سال ۱۳۴۴ به دنیا آمد. مژگان سومین فرزند این خانواده هنرمند در سال ۱۳۴۸ به دنیا آمد و آخرین فرزند محمدرضا شجریان و فرخنده گل‌افشان هم همایون بود که روز ۳۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۴ به دنیا آمد.
شجریان در سال ۱۳۷۱ با کتایون خوانساری ازدواج کرد که ثمره آن رایان است. کتایون خوانساری خود در سال ۱۳۴۴ در تهران به دنیا آمد و پدرش از بنیانگذاران هنر گرافیک در ایران بود.
فرزند دوم محمدرضا شجریان، افسانه با پرویز مشکاتیان (آهنگساز و سنتورنواز برجسته موسیقی ایران) ازدواج کرد. ثمره ازدواج پرویز مشکاتیان با افسانه دو فرزند به نام‌های آوا و آیین است.
مژگان شجریان در رشته نقاشی مدرک کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارتباط تصویری (گرافیک) دارد. همسر او محمدعلی رفیعی (مدیر برگزاری کنسرت‌های شجریان پدر و پسر) است و ثمره ازدواجشان سه فرزند؛ دخترشان مهر که پیانو می‌نوازد و پسرانی دوقلو به نام‌های سام و سپهر.
همایون فرزند آخر همسر اول استاد از سال ۱۳۷۰، پدر و گروه آوا را در کنسرت‌های مختلف در سراسر جهان با تنبک همراهی و از سال ۱۳۷۸ به بعد در صحنه کنسرت‌ها با پدر همخوانی کرد. همایون با گیتا خوانساری ازدواج کرد و ثمره این ازدواج دختری به نام یاسمین است.»
در این میان سرآمد فرزندان خسروی آواز ایران در عرصه موسیقی، همایون شجریان است؛ بی‌نیاز از معرفی دوباره و در ادامه می‌توان به مژگان شجریان اشاره کرد و ردی از رایان شجریان را نیز می‌شد در آینده پی گرفت هرچند خودش می‌گوید «تصمیمم این بود که آموزش‌های پدر را یاد بگیریم اما شاید نخواهم کاری را منتشر کنم. چون تصمیم گرفتم که فوتبالیست شوم.»
سرآمد فرزندان خسروی آواز ایران در عرصه موسیقی
همایون شجریان ۳۱ اردیبهشت ۱۳۵۴ در تهران متولد شد. آن‌چه با جست‌وجویی ساده در مورد او می‌یابید به شرح زیر است؛
از کودکی علاقه به موسیقی و ریتم در او نمایان بود تا آن که با تشخیص پدر نزد ناصر فرهنگ‌فر به فراگیری تکنیک و شناخت ریتم که اساس موسیقی است پرداخت و چند سالی هم آموختن را نزد جمشید محبی ادامه داد. از ۱۰ سالگی به همراه خواهرانش نزد پدر آواز را شروع کرد و در دوران بلوغ تکنیک آواز و صداسازی را به‌صورت فشرده فراگرفت. در همان زمان به هنرستان موسیقی رفت و کمانچه را به عنوان ساز تخصصی خود انتخاب کرد و در خارج از هنرستان به ادامه فراگیری آن نزد اردشیر کامکار و آشنایی با تار و سنتور به صورت گوشی پرداخت.
او از سال ۱۳۷۰ به‌همراه محمدرضا شجریان در کنسرت‌های آمریکا، اروپا و ایران، با تنبک همراهی کرد و از ۱۳۷۸ به بعد در صحنه کنسرت‌ها به همخوانی با پدرش پرداخت. اولین اثر با حضور او «یاد ایام» نام دارد که در آن تنبک‌نوازی را برعهده داشته است. همایون شجریان کنسرت‌های بسیاری را با بزرگان موسیقی اجرا کرده و آثار زیادی را به همراه آنان در ایران و جهان منتشر کرده است که می‌توان به آلبوم کنسرت‌های «بی تو به سر نمی‌شود» و «فریاد» اشاره کرد که هردو اثر در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ نامزد دریافت جایزه گرمی شدند.
همایون شجریان به آهنگسازی برای سایر خوانندگان نیز مشغول بوده‌است؛ ازجمله تصنیف «دل سِتان» با مطلع «ای کاروان آهسته ران» را برای علیرضا افتخاری در آلبوم «قصه شمع» آهنگسازی کرده است.
اولین آلبوم همایون شجریان که به تنهایی خوانندگی آن را برعهده داشت «نسیم وصل» نام دارد که آهنگسازی آن را محمدجواد ضرابیان برعهده داشت و در سال ۱۳۸۲ منتشر شد. این سرآغازی بود بر اجرای کنسرت‌ها و آلبوم‌های مستقل او. همایون پس از آن در سال ۱۳۸۳ دو آلبوم «شوق دوست» و «ناشکیبا» را منتشر کرد و در سال ۱۳۸۴ «نقش خیال» را به آهنگسازی علی قمصری به بازار عرضه کرد که با استقبال فراوانی روبه‌رو شد. پس از آن در مهر ۱۳۸۵ آلبوم «با ستاره‌ها» که حاصل همکاری او با محمدجواد ضرابیان بود را به بازار عرضه کرد. در سال ۱۳۸۷ دو آلبوم «قیژک کولی» و «خورشید آرزو» را با همکاری گروه دستان منتشر کرد. او «آب، نان، آواز» را به آهنگسازی علی قمصری در سال ۱۳۸۸ و آلبوم «شب جدایی» را در سال ۱۳۸۹ منتشر کرد. در سال ۱۳۹۰ آلبوم «شوق نامه» و «ای جان جان بی من مرو» را عرضه کرد. آلبوم «شوق نامه» به نوعی بازیابی تصانیف منسوب به عبدالقادر مراغه‌ای است که حاصل چهار سال تلاش گروهی به سرپرستی محمدرضا درویشی است.
همایون شجریان تا سال ۱۳۸۸ پدرش را در اجراها همراهی می‌کرد. این دو مدت زمانی عضو گروه آوا بودند و در این دوران دو آلبوم «غوغای عشق‌بازان» و کنسرت محمدرضا شجریان و گروه آوا اجرا و به بازار عرضه شدند.
ترانه «وطن» براساس شعری با همین نام از سیاوش کسرایی از کارهایی بود که همایون شجریان قبل از خرداد ۱۳۸۸ منتشر کرد.
«خداوندان اسرار» هجدهمین آلبوم موسیقی همایون شجریان به حساب می‌آید که به عنوان خواننده اصلی در آن حضور داشت. «خداوندان اسرار» شامل دو بخش است؛ در بخش اول آن ساز و آوازی بداهه در مقام اصفهان با اشعاری از مولوی اجرا شده و بخش دوم شامل روایتی با نام «رهایی» در سه پرده «مهتاب، خداوندان اسرار، جانی و صد آه» روی اشعاری از خیام، مولوی و حافظ است. در این آلبوم موسیقی، آزاد میرزاپور (بربت)، حسین رضایی نیا (دف)، همایون نصیری (سازهای کوبه‌ای)، آیین مشکاتیان (کوزه)، محمت اکاتای (سازهای کوبه‌ای)، آرشاک ساهاکیان (دودوک)، آرین کشیشی (گیتار باس) و سهراب پورناظری (تنبور) آواز همایون شجریان را همراهی کردند.
آلبوم «ایران من» همایون شجریان که با همکاری سهراب پورناظری تهیه شد دارای ۱۲ قطعه آواز و تصنیف است. دل‌نیا آرام نیز به عنوان خواننده سوپرانو در این آلبوم همکاری داشته است.
از شهناز تا شهرزاد
آن‌چه با جست‌وجویی در مورد مژگان شجریان می‌یابید، به این شرح است؛
مژگان شجریان طراح گرافیک، نقاش، خواننده و نوازنده سه‌تار است. او اول خرداد ۱۳۴۸ در تهران متولد شد و فارغ‌التحصیل کارشناسی نقاشی و کارشناسی ارشد ارتباط تصویری (گرافیک) از دانشگاه آزاد اسلامی است و علاوه بر آن نیز کارشناسی موسیقی از دانشگاه هنر دارد. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۷ یک گروه موسیقی بنیان نهاد و آن را گروه شهناز نامید و مژگان شجریان نیز در این گروه فعالیت داشت.
تازه‌ترین خبر درباره مژگان شجریان مهر سال جاری منتشر شد و خبر از آغاز برنامه‌‌های بین‌المللی آنسامبل (همنوازان) «شهرزاد» با حضور نوازندگانی چون تینا جامه‌گرمی، نگار نوراد، یگانه حسینی‌نیا و نیلوفر سهی می‌داد درحالی‌که این گروه ۳۰ نوامبر (نهم آذر) همراه با مژگان شجریان در گوتنبرگ به اجرای برنامه می‌پردازد و پس از آن اول دسامبر (دهم آذر) در استکهلم در بخش اول کنسرت، لینا شمامیان خواننده سوری –ارمنی برنامه دارد. آنسامبل شهرزاد، بعد از آن یازدهم دسامبر (بیستم آذر) بار دیگر همراه با مژگان شجریان در استکهلم روی صحنه می‌رود.
مژگان شجریان برای اولین بار است که با گروه شهرزاد همکاری می‌کند.
از تصور پدید آمدن همایونی دیگر تا پسری که می‌گوید نمی‌خواهد ادامه‌دهنده راه پدر باشد
شهریور ۸۷ بود که خبر آمد؛ نخستین جلسه از سومین دوره کارگاه آواز استاد محمدرضا شجریان، با حضور ۲۳ هنرجو برگزار شد. این جلسه با حضور ۲۳ نفر از هنرجویان، شامل ۱۳ هنرجوی اصلی و ۱۰ هنرجوی مستمع در محل سالن اصلی مجموعه آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد. از نکات جالب این جلسه، حضور رایان، فرزند کوچک استاد شجریان و خواندن یک تصنیف به درخواست پدر توسط او بود که با استقبال هنرجویان حاضر مواجه شد.
رایان شجریان در گفتگویی که مرداد سال جاری با آرش نصیری در اولین شماره ماهنامه «ایده ایستا» انجام داد، در این مورد گفته بود «پدرم از بچه‌گی با من تمرین صدا می‌کردند و در باغ هشتگرد هم می‌رفتیم قدم می‌زدیم و بالای کوه می‌رفتیم و صداسازی با من کار می‌کردند. در کارگاه آوازشان که در مجموعه آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد هم حضور پیدا کردم. من الان بیست سالم است و از ده سالگی پدر با من تمرین می‌کردند و آموزشم می‌دادند و تمرین و تمرین تا بیماری‌شان.»
کتایون خوانساری نیز سال‌ها قبل در مصاحبه‌ای درباره فرزندش گفته بود: «رایان شجریان سال ۱۳۷۶ در ونکوور کانادا به دنیا آمده و قطعا از هنر محمدرضا شجریان بی‌نصیب نخواهد ماند. رایان نقاشی را خیلی دوست دارد. همیشه می‌گوید؛ «بوم» بده تا نقاشی کنم. خب، همه بچه‌ها نقاشی را دوست دارند، اما رایان خیلی شبیه به پدرش است. کاراکتر پدرش را دارد. بچه بسیار بااستعدادی است و شکوفایی او بستگی به این دارد که ما چقدر بتوانیم او را پرورش دهیم، اما اصلا دوست ندارم روی ابر‌های پدرش پرواز کند. می‌خواهم او فقط روی پای خودش بایستد. چون بچه‌هایی که پدر و مادر معروف دارند کمتر کار و تلاش می‌کنند. نمی‌خواهم رایان اینطور باشد. چون نام خانوادگی شجریان خیلی سنگین است، به همین خاطر باید خیلی تلاش کند.»
رایان شجریان اما در همان گفتگو با ماهنامه «ایده ایستا» روی دیگری از خود را نشان داد و اعلام کرد نمی‌خواهد ادامه‌دهنده راه پدر باشد.
او در این گفتگو تاکید کرده بود برای من کار آسانی بود که به سمت موسیقی بیایم چون پدر همیشه از صدای من راضی بودند و می‌گفتند تو می‌توانی در کنار همایون و مثل او در زمینه خوانندگی فعالیت کنی، ولی من یک تصمیم گرفته بودم و آن اینکه موسیقی را برای خودم نگه دارم و سراغ کار حرفه‌ای در این زمینه نروم. یعنی من در خدمت بهترین استاد موسیقی بودم و تصمیمم این بود که آموزش‌های پدر را یاد بگیریم اما شاید نخواهم کاری را منتشر کنم. چون تصمیم گرفتم که فوتبالیست شوم. طبیعی بود و هست که این کار هم یکسری سختی دارد اما سختی‌اش را به جان می‌خرم و تلاش می‌کنم. همچنین من به کارگردانی و بازیگری به شدت علاقه داشتم و دارم و آن را هم دنبال کردم.
او همچنین تصریح کرده بود شاید پدرم در درجه اول دوست داشتند که من خواننده شوم ولی از موفقیت من در کارهای دیگر حتما خوشحال می‌شوند.
توصیه محمدرضا شجریان به پسر کوچکش
رایان شجریان در بخش دیگری از این گفتگو تصریح کرده بود: «این روزها، پیش از آن (پیگیری کار آواز) دوست دارم فوتبالم را ادامه دهم. البته الان یک مصدومیت کوچک دارم که باید به آن برسم و بعد ادامه دهم. من از بچه‌گی در آکادمی فوتبال ظلی بودم و بعد، وقتی دوازده، سیزده سالم بود مدت کوتاهی در آژاکس تمرین کردم و بعد که به آمریکا رفتیم در تیم‌های مختلف آن جا به صورت نسبتا حرفه‌ای بازی کردم. پدرم همیشه به من می‌گفت اگر نمی‌خواهی آواز را ادامه بدهی، راه دیگری جز فوتبال نداری و ما هم گفتیم چشم!»
