یک باستان شناس مطرح کرد:
بنای موسوم به چهارتاقی سمیران حمام است
نویافته‌های کاوش‌های باستان شناختی در چهار تاقی سمیران نشان داد که این اثر برخلاف دیدگاه بسیاری از پژوهشگران که آن را چهارتاقی می‌دانستند؛ دارای کارکردی خدماتی (حمام) بوده است.
به گزارش ایلنا، محمدرضا رضایی کلج (سرپرست کاوش‌های باستان شناسی سمیران) با اشاره به آنکه بنای موسوم به چهارتاقی سمیران حمام است گفت: بیشتر پژوهشگران در نگاشته‌های خودبنای موسوم به چهار طاقی، را به سبب دارا بودن چهار ورودی در چهار سوی آن، چارتاقی نامیده‌اند.
او افزود: در بررسی‌های سطحی که پیرامون این اثرانجام گرفت باستان شناسان به شواهد و آثاری برخورد کردندکه به منظور مشخص کردن کارکرد واقعی آن، انجام کاوش‌های باستان شناختی در این مکان ضروری به نظر می‌رسید.
این باستان شناس اظهار داشت: بنابراین با در نظر گرفتن این موضوع و نیز با هدف کمک به تهیه و تکمیل پرونده ثبت جهانی آن، برنامه پژوهشی مربوط به بنای چارتاقی سمیران تهیه و پس ازگرفتن مجوزهای قانونی لازم به مرحله اجرا در آمد.
وی تصریح کرد: پس از تهیه تصاویر از ترانشه‌های موجود و پاک سازی محدوده، عملیات کاوش و پی گردی در بخش شمالی بنای پیش گفته شروع شد.
به گفته سرپرست هیات باستان شناسی ، ترانشه‌ها در شیب تپه‌ای با بافت دانه‌های ریگی و آهگی از شمال به جنوب قرار دارند.
رضایی کلج گفت: در آغازین روز های کاوش در ترانشه A۱ و در لایه‌های سطحی، ساختار ضعیفی از یک دیوار سنگی با ملات سست گل و آهگ و اندکی خاکستر در کناره جنوب خاوری ترانشه آشکار شد و بخش شمالی آن به سبب بلندی کوه پس از برداشتن آوار سنگ و آهگ به بستر طبیعی برخورد کرد.
او افزود: در ترانشه میانه که با عنوان A۲ نامگذاری شده بود، لایه ضخیمی از خاک سوخته و خاکستر به دست آمد که در بخش زیادی از سطح شمالی ترانشه گسترده شده و ژرفای این لایه میان ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر متغیر بود.
وی گفت: پس از برخورد با این لایه، مستند سازی لازم انجام و سپس بخش جنوبی مورد کاوش قرار گرفت.
این باستان شناس افزود: با کاوش در این بخش آثاری از یک حوضچه آهگی به دست آمد که با کنج سازی در ضلع جنوب باختری آن، لوله سفالی (تنپوشه) کار گذاشته شده بود که آب را به داخل مخزنی در جنوب هدایت می‌کرد.
سرپرست هیات کاوش تصریح کرد: کشف این آثار به لحاظ تعیین کارکرد بنا، اهمیت ویژه‌ای داشته و نشان می‌دهد برخلاف دیدگاه بسیاری از پژوهشگران که بنای مورد نظر را چهارتاقی می‌دانستند؛ دارای کارکردی خدماتی (حمام) بوده است.
او اظهار داشت: در خاک برداری انجام شده از این ترانشه‌ها، تعدادی سفال‌های ساده و لعابدار (مربوط به سده‌های ششم و هفتم هجری قمری و اواخر اسلامی )، تکه‌های شیشه و استخوان نیز به دست آمد.
کاوش‌های باستان شناسی سمیران با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.
سمیران یا شمیران نام دژ و شهری بسیار معروف بوده که در نگاشته‌های تاریخ نویسانی مشهور مانند یاقوت حموی ، مقدسی، ظهیر الدین مرعشی، حسین لاهیجی، ناصرخسرو، ابودلف وکسروی ازآن یاد شده است. خاندان کنگریان یا آل مسافر شاخه‌ای از دیلمی‌ها بودند که در حدود سال های ۳۸۷-۳۰۴ هجری- قمری در این منطقه فرمانروایی داشته‌اند.
مجموعه آثارتاریخی- فرهنگی شهر سمیران که در منطقه تارم سفلی قزوین و در حوزه شمالی رودخانه قزل اوزن قرار گرفته؛ به سبب نوع اثر، سبک معماری و استفاده از مصالح بوم آورد در برپایی آنها همواره از جایگاه مهمی در میان پژوهشگران برخوردار بوده است.
در این مجموعه آثاری با کارکردهای گوناگون امنیتی و سیاسی، مذهبی، تجاری و خدماتی به شرح زیر دیده می‌شود.
۱-دژ سمیران: بر اساس شواهد تاریخی و نگاشته‌های برخی از پژوهشگران ، بنای قلعه سمیران که به احتمال به دوره پیش از اسلام باز می‌گردد در دوره اسلامی اهمیت ویژه‌ای یافته و همواره به عنوان کانون توجه حکومت‌های گوناگون اسلامی قرار گرفته؛ پس از گذران دورانی پر فراز و نشیب تا واپسین سده نهم هجری قمری زنده و پویا بوده است.
۲-برج های آرامگاهی: در منطقه سمیران از باختر به سوی خاور چهار برج وجود دارد که همگی آنها بر نقشه هشت ضلعی در اندازه‌های گوناگون استوار بوده و در برپایی آنها از سنگ و آجر استفاده شده است. ورودی این برج‌ها به طور معمول از سمت جنوب ، شمال و جنوب باختر است.
۳-سه بنای گنبد خانه‌ای: برخی از پژوهشگران این بناها را مقابر چهار گوشه و حمام‌های اسلامی نام برده‌اند که هیچیک کتیبه یا مدرکی دال بر تاریخ ساخت ندارند. پوشش بناهای مذکور در سالیان اخیر فرو ریخته و از بین رفته است.
۴-بنای امامزاده قاسم: این بنا به سالی که مشخص نیست در محل بنام امامزاده قاسم معروف شده است. پیرامون بنا در دوسوی شمالی و خاوری، گورستانی به قدمت یک سده که نشانی از مردگان سالهای گذشته هم در آن دیده می‌شود، قرار گرفته است. بنای امامزاده قاسم شامل بقعه – اتاق مرکزی- رواق و اتاق جنوب شرقی است.
۵-بنای موسوم به چهار طاقی: این اثر که از آن به عنوان چهار طاقی یاد کرده‌اند در جنوب امامزاده قاسم واقع شده است. ورودی جنوبی این بنا به همراه پوشش گنبدی آن فرو ریخته و بنابر نقشه مربعی شکل استوار است.
