در بازار فرش قیصریه همدان چه خبر است؟
سخن از احمدی‌نژاد، هاشمی، مصدق و تحریم‌هاست/صادرات نابود شد
چند وقتی‌ست که بازار فرش قیصریه همدان حال خوشی ندارد و کاسب‌های آن از صبح که کرکره را بالا می‌زنند تا شب که آن را پایین می‌کشند نه فرشی فرخته‌اند نه معامله‌ای روی کاغذ آورده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بازار فرش قیصریه یکی از معروف‌ترین بازارهای همدان است که میرزا کاظم منشی یکی از ثروتمندان دوره قاجار سال‌ها قبل آن را در پشت کاروانسرای خود بنا کرد و امروز مکانی برای فروش فرش‌های سنتی همدان است.
به گفته مهدی مستوفی خجسته (کارشناس ارشد مرمت و ابنیه بافت های تاریخی همدان) سابقه بافت بازار فرش همدان به دوران قاجاریه و اندکی صفویه مربوط می‌شود که در یک دوره طولانی تا پایان عصر قاجار و به مرور شکل گرفته است.
شکل معماری سقف‌ها و راسته‌های بازار همان معماری معروف قاجار است و از این حیث جذابیت گشت‌وگذار را برای گردشگران دوچندان می‌کند.
چند وقتی‌ست که خبرها حال خوشی را از این بازار و فروشندگانش روایت نمی‌کنند. به همین منظور و برای اطلاع از وضعیت فعلی بازار قیصریه همدان، سری به آن زدیم و با کاسب‌ها و مغازه‌داران حاضر در آن به گپ‌وگفت نشستیم.
ساعت از چهار بعد از ظهر گذشته که وارد راسته بازار می‌شویم. به‌جز چند نفر از مردم محلی که در حال تکاندن چند فرشی کهنه هستند، کسی در بازار نیست.
قیصریه از راسته‌های مختلفی تشکیل شده و فروشندگان مختلف که اغلب کارشان فروش فرش است در آنها مستقر هستند. به سراغ یکی از فروشندگان که انگار حال خوشی ندارد رفته و سعی می‌کنیم باب گفتگو را باز کنیم.
بعد از سخنرانی احمدی‌نژاد درباره هولوکاست؛ صادرات فرش قطع شد
اسماعیل ۶۵ سال دارد و یکی از مغازه‌داران قدیمی بازار قیصریه همدان است. او درباره وضعیت فعلی قیصریه می‌گوید: از اولین روزی که وارد این بازار شدم ۴۵ سال می‌گذرد. کار عمده ما اینجا صادر کردن فرش به کشورهای دیگر بود و همیشه به این صورت روزی خود را فراهم می‌کردیم اما از ابتدای دوره احمدی‌نژاد؛ یعنی درست از زمانی که ایشان درباره مسئله هولوکاست صحبت کرد، شرایط بازار روز‌به‌روز بدتر شد و حالا اوضاع به‌شدت خراب است.
اسماعیل ادامه می‌دهد: هلند، ایتالیا و کانادا کشورهای بودند که فرش‌های ما به آنجا می‌رفت اما بعد از آن سخنرانی دیگر حتی جواب تلفن ما را هم نمی‌دادند. در گذشته راحت جنس به خارج می‌فرستادیم و برایمان پول می‌رسید. مثلا آن زمان بنده به‌شخصه ۱۰۰ هزار یورو از آنها طلب داشتم ولی آقای احمدی‌نژاد با صحبت‌هایش آن را زمین زد و دست من به هیچ‌جا بند نشد.
این بازاری قدیمی همچنین درباره خرید و فروش‌های مردمی اینطور توضیح می‌دهد: چون ما تحریمیم؛ وضعیت مردم خوب نیست؛ حتی در زمان برجام هم اتفاقی نیفتاد و تنها حرف بهبود وضعیت بود. مثلا در گذشته ما فرش کارکرده مردم را ۵۰ هزار تومان می‌خریدیم و فروشنده با آن پول فرش تازه‌ای می‌خرید و در عین حال پولی هم برایش باقی می‌ماند، اما حالا اگر کسی فرش خود را بفروشد باید سه‌برابر آن برای خرید فرش تازه هزینه کند.
با هند و چین توافقی انجام شد که آنها به ما سلاح بدهند و در عوض فرش صادر نشود
شایان ۶۵ ساله یکی از کاسب‌های خوش‌رو و محبوب بازار قیصریه همدان است که مغازه‌اش درست در میانه بازار بوده و ۵۵ سال است که کارش به تار و پود فرش ایرانی گره خورده است.
او درباره وضعیت امروز بازار قیصریه اینطور توضیح می‌دهد: سوت و کوری بازار در حال حاضر؛ بهترین توضیح برای وضعیت کنونی بازار قیصریه است. این وضعیت مال امروز نیست؛ از چند دهه پیش آرام آرام با بحران مواجه شدیم و در زمان تحریم‌ها این موضوع به اوج خود رسید و حال شرایطی ایجاد شده که هیچ جنسی را نمی‌توان صادر کرد.
این بازاری قدیمی ادامه می‌دهد: این موضوع از زمان ریاست جمهوری آقای رفسنجانی آغاز شد که جلوی صادرات فرش را گرفتند چراکه ما آن زمان در جنگ با عراق بودیم و نیاز به سلاح داشتیم. به‌همین دلیل با هند و چین توافقی انجام شد که آنها به ما سلاح بدهند و در عوض فرش صادر نشود.
شایان همچنین درباره استقبال گردشگران از بازارهای همدان می‌گوید: ما گردشگر چندانی نمی‌بینم و اگر هر چند وقت یکبار هم کسی از آنها به بازار سر می‌زند، جنسی نمیخرد. چراکه آنها را اول به اصفهان می‌برند و وقتی کاملا پول‌هایشان تمام شد، به همدان می‌آورندشان.
کاسب محبوب بازار قیصریه همدان همچنین درباره رویداد جهانی همدان ۲۰۱۸ می‌گوید: این رویداد فقط شعار بود. من شنیدم که ۱۰۰۰ نفر را به همدان آوردن تا آن را به‌عنوان پایتخت تمدن معرفی کنند. ولی این موضوع هیچ تاثیری در کار ما نگذاشت. از آن زمانی که دلار به این وضعیت درآمد؛ دیگر توریستی به بازار همدان نمی‌آید و آنها اگر باشند هم به دنبال جنس‌هایی می‌روند که ۱۰ تا ۲۰ برابر برایشان سود داشته باشد. هر روز از خود می‌پرسم به چه امیدی به بازار بروم؟ نه حقوقی دارم و نه بیمه‌ای. آخر عمرمان است ولی بازنشستگی هم نداریم. انگار که ما به این کار مجبوریم.
تاریخ در حال تکرار شدن است و این وضعیت هم درست می‌شود
محسن ۶۲ ساله یکی دیگر از کاسب‌های بازار قیصریه است که مغازه‌اش در انتهای بازار بوده و به‌نوعی غیر از فروش فرش، تعمیر پشتی و فرش هم انجام می‌دهد و از بقیه وضعیت بهتری دارد.
از او درباره شروع کارش در بازار می‌پرسیم؛ می‌خندد و اینطور توضیح می‌دهد: از بچگی دوست داشتم دستم در جیب خودم باشد و به‌همین دلیل قبل از اینکه به مدرسه بروم؛ کار در بازار را شروع کردم و حال هم خدا را شکر وضعم بد نیست. هرچند الان وضعیت هیچ کاری خوب نیست.
محسن ادامه می‌دهد: ما هر صبح به این امید به سرکار می‌آییم که روزی خود را درآوریم ولی چند سال است که وضعیت فرش دستباف خراب شده و در این یک‌سال وضعمان بدتر هم شده است. البته باید بگویم که در هر دوره‌ای این وضعیت بد وجود دارد. حتی در دوره مصدق هم دوره خاصی هست که گرانی در آن بیداد می‌کند و شاید بتوان گرانی آن زمان را بدتر از زمان فعلی دانست.
این کاسب قدیمی بازار امید در چشمانش برق می‌زند و می‌گوید: از نظر من تاریخ در حال تکرار شدن است و همانند تمام زمان‌های بد دیگر این وضعیت هم درست می‌شود.
او درباره صادرات فعلی اجناس به خارج هم اینطور توضیح می‌دهد: صادرات وجود دارد ولی خیلی کم بوده و مختص به اجناس خیلی کم و سبکی است که به کشورهای ضعیفی همچون افغانستان و پاکستان فرستاده می‌شوند.
گزارش: حامد قریب
