هر دانشگاهی برای خودش یک جشنواره دارد که همه هم از آن ناراضی‌اند

محسن صادقی اصفهانی (کارگردان نمایش شب دوازدهم) که نمایش‌اش پس از یک دوره اجرای موفق و پرمخاطب در تالار مولوی اکنون در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به اینکه استقبال از این نمایش برخلاف مولوی آنچنان که باید؛ نبود، گفت: آمدن‌مان به سالن شهرزاد ناگهانی شد. حساب و کتاب خیلی چیزها را نکرده بودیم و با اینکه می­‌خواستیم جدی­‌تر از مولوی کار کنیم اما شرایط موردنظرمان فراهم نشد و چون فرصت هم کوتاه بود و درگیر جایگزین کردن چند نفر از نوازندگان گروه شدیم، مدیریت اوضاع از دستمان خارج شد و برای همین پیش‌­بینی­‌هایی که برای شهرزاد داشتیم؛ اجرا نشد و باعث شد اجراهای شهرزاد بی‌­سروصدا شود. البته مقارن شدن با ماه مبارک رمضان هم در کم شدن تعداد مخاطبان بی‌­تاثیر نیست.

صادقی همچنین با اشاره به اجرای دوباره «شب دوازدهم» در پردیس تئاتر شهرزاد بعد از مولوی و اینکه این اتفاق تجربه ارززشمندی بود، گفت: در این شرایط؛ تبلیغات و برنامه‌ریزی که برای اجرای مولوی داشتم را بهتر درک می‌کنم چراکه نتیجه خوبی گرفتیم. فکر می‌کنم این اثر جزو پرفروش‌های تالار مولوی باشد. در نهایت تجربه شهرزاد هم ارزشمند بود و از آن درس بزرگی گرفتم.

این کارگردان درباره کمدی بودن نمایش «شب دوازدهم» و علاقه‌اش به این زمینه برای کارهای بعدی‌­اش گفت: کارهای قبلی من؛ همه کمدی نبودند البته ممکن است خیلی‌ها آنها را نشناسند با اینکه در جشنواره‌های دانشجویی خیلی دیده شدند اما هیچ­وقت بنا به شرایطی که حاکم بوده، به اجرای عمومی نرسیدند؛ مثل «پسران آفتاب» یا «پزشک نازنین».

صادقی در مورد کار کردن روی متون شکسپیر، آن را فصل جدیدی در کارهای اجرایی و مطالعاتی خود خواند و گفت: وقتی بعد از فارغ‌التحصیلی دوره کارشناسی با وقفه‌ای چندساله وارد دوره کارشناسی ارشد شدم، این مقطع را با نگاه جدی و جدیدتری شروع کردم و خیلی جدی به مطالعه کارهای شکسپیر پرداختم. از آنجایی که همیشه به کمدی علاقه داشتم دنبال اجرای یکی از کمدی‌های این نویسنده بودم و این سوال برایم مطرح بود که چرا در همه‌جای دنیا شکسپیر موردتوجه است؟ پس یکبار خیلی عمیق و جدی به مطالع کارهایش پرداختم و نقدهای مختلفی را درباره او خواندم تا ببینم حرف منتقدان درباره شکسپیر چیست و دلیل اینکه اینهمه مورد توجه است، چیست؟

او ادامه داد: می‌خواستم یکی از کمدی‌های شکسپیر را کار کنم اما از آنجا که متن «رویای شب نیمه تابستان» خیلی کار شده بود، ترجیح دادم سراغ کمدی‌های کمتر کار شده بروم. که از بین آنها سراغ نمایشنامه «شب دوازدهم» که داستانش با موضوع نظری پایان‌نامه‌ام هم مرتبط بود، رفتم. داستان این نمایش درباره دختری است که مردپوش می‌شود و پایان‌نامه من درباره بدل‌پوشی و تغییر هویت. با توجه به این مختصات، به نظرم شب دوازدهم گزینه مناسبی برای کار کردن آمد. این نمایش ابتدا به عنوان پایان‌نامه‌ام در مقطع کارشناسی ارشد آماده و تولید شد و بعدا به اجرای عمومی رسید.

کارگردان نمایش «شب دوازدهم» با اشاره به اینکه «باتوجه به اینکه دوره تقریبا یک سال و نیمه‌ای را روی پایان‌نامه‌ام کار کرده و خیلی روی متون شکسپیر متمرکز بودم» گفت: از آنجایی که کار را در یک پروسه خیلی طولانی تولید کردم تا بتوانم دانشم را نسبت به شکسپیر افزایش دهم، فکر می‌کنم فرصت خوبی باشد که مطالعاتی که از قبل داشتم را استفاده کنم و دوباره در کارهای دیگرم هم روی شکسپیر مکث کنم و متون آن را روی صحنه ببرم.

صادقی با اشاره به اینکه چهار ترانه در نمایش «شب دوازدهم» هست که هم داستان را روایت می‌کند و هم دیالوگ دارد، گفت: این کار با توجه به اینکه روایت اثر در جاهایی همراه ترانه و موسیقی است به نوعی اثری موزیکال به حساب می‌آید.

او همچنین درباره کارکرد جشنواره‌های دانشجویی گفت: به نظرم این جشنواره‌ها می‌خواهند کاری را انجام دهند که وظیفه‌شان نیست و آنهم تولید نمایش است. مثلا ببینید، یکی از شروط اصلی همه جشنواره‌های دانشجویی این است که کار باید اورژینال باشد یعنی قبلا اجرای عمومی نداشته و در هیچ جشنواره دیگری روی صحنه نرفته باشد.

کارگردان نمایش «شب دوازدهم» ادامه داد: چون این جشنواره تنها راه حضور و شرکت برای دانشجویان در فضای جدی‌تر تئاتر است، شرایطی را فراهم می‌کنند که دانشجویان مجبور باشند در یک پروسه زمانی کوتاه و محدودی با هر قیمت و شرایطی اثر تولید کنند و از آنها تعدادی کار؛ رد شده و تعدادی قبول می‌شود و در نهایت هم اگر بررسی کنید؛ می‌بینید هیچ‌کس راضی نیست؛ نه دبیر جشنواره راضی است نه دانشجویان و نه کسانی که کارشان قبول یا رد شده. در نهایت جمع زیادی از این روند ناراضی هستند.

صادقی با بیان اینکه من فکر می‌کنم رویکردی که چندسال در جشنواره تئاتر فجر انجام شد باید اینجا هم رعایت شود، گفت: چند تن از هنرمندان بزرگی که دیگر الان کار می‌کنند خودشان را از جشنواره تئاتر فجر جدا کرده‌اند چون شرایط خوبی برای اجرای عمومی کارشان دارند. فکر می‌کنم اگر جشنواره دانشجویی هم بتواند همین نگاه را پیاده کند به نتایج خوبی می‌رسد. به سالن‌هایی که درگیر اجراهای دانشجویی در جشنواره‌ها هستند، نگاه کنید. مثلا سالن صمیمی‌مفخم یا سالن استاد سمندریان دانشگاه تهران یا سالن دانشکده هنر. اگر همین‌ها بتوانند در خدمت دانشجوها باشند برای اینکه دانشجویان کارهای دانشجویی‌شان را تولید کنند و یکی دو هفته در دانشگاه اجرا شوند تا هم این کارها دیده شود و هم اینکه فرصت چند بار اجرای پشت سر هم را داشته باشند به نتایج مطلوبی می‌رسیم.

او خاطرنشان کرد: یکی از معیارهای اصلی تئاتر حرفه‌ای این است که نمایشی دو یا سه ماه روی صحنه است و پشت سر هم اجرا می‌شود؛ خب باید برای این اثر فکر داشت که چطو تماشاچی داشت، سالن را پر کرد یا چطور برایش باید تبلیغ کرد. پر کردن سالن در دو سانس اجرا در جشنواره دانشجویی خیلی نمی‌تواند چیزی به دانشجو یاد دهد. برای اینکه یاد بگیرد چطور کارش را تبلیغ کرده و با تماشاگر تعامل کند. چون کار حرفه‌ای یعنی کاری که می‌خواهی از آن پول دربیاوری و درآمد داشته باشی و درآمد داشتن هم یعنی تماشاگر داشتن. قطعا اجراهای دانشجویی چنین چیزی را به دانشجو یاد نمی‌دهد اما اگر در مدت زمان بیشتری بتوانند کارشان را اجرا کنند متوجه می‌شوند که تبلیغات و جذب مخاطب و مسائل و چالش‌هایی از این دست هم مهم است. اینها همه معیارهای تئاتر حرفه‌ای است.

صادقی تصریح کرد: فکر می‌کنم اگر مدیران تئاتر دانشجویی به سمتی بروند که به جای این هزینه‌ها کارهای دیگری انجام دهند مثلا با حراست دانشگاه‌ها رایزنی کنند که این سالن‌ها در اختیار دانشجوها باشد که بتوانند در آنجا کار تولید کرده و اجرا بروند و از طریق آن درآمدهای کوچک دانشجویی داشته باشند به نظرم خیلی بهتر و مفیدتر از برگزار کردن یک، دو یا ده جشنواره است. در نهایت معتقدم همه این جشنواره‌هایی دانشجویی می‌توانند تجمیع و تبدیل به یک جشنواره شوند و مثلا به بررسی یا مرور یک سال تئاتر دانشگاهی بپردازند. دقیقا مثل همان بخش مرور جشنواه تئاتر فجر که اجراهایی که یک سال اجرای عمومی داشته‌اند را جمع‌بندی می‌کند. اما الان هر دانشگاهی برای خودش یک جشنواره دارد و یک جشنواره جداگانه هم به نام جشنواره دانشجویی داریم که در نهایت همه احساس نارضایتی دارند.

آرمین خوش نیک، پانیذ خوش‌نیک، آرش راسخ، شهاب نظامدوست، صبا پویشمن، ایمان خاکباز، معین دیده‌بان، مینا زاغری و امیرحسین قنواتی بازیگران نمایش «شب دوازدهم» هستند که به کارگردانی محسن صادقی‌اصفهانی در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفته و تا ۴ خرداد به اجرای خود ادامه می‌دهد.