تاریخ را احساس کردم

به گزارش ایلنا، یازدهمین برنامه از سلسله نشست‌های عصر کتاب ویژه بزرگداشت منصوره اتحادیه، عصر دوشنبه (یکم آبان) با حضور مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب، نجفقلی حبیبی، حجت‌الاسلام محمود دعایی، غلامرضا امیرخانی، معاون کتابخانه ملی، سیدعلی آل‌داوود، کاوه بیات، ژاله آموزگار، کریم مجتهدی و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب و نشر در سرای کتاب موسسه خانه کتاب برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، منصوره اتحادیه با سپاس از موسسه خانه‌کتاب در برپایی این آیین عنوان کرد: هر جامعه‌ای احتیاج به دانستن تاریخ دارد تا ارتباط خود را با سایر جوامع بشناسد. تاریخ هم از جنبه‌های کاربردی و هم از جنبه‌های احساسی آن مهم است. امروز با مرور برخی از آثارم شما را دعوت می‌کنم، همراه با من سیری در تاریخ داشته باشید.

وی ادامه داد: بعد از 35 سال تحقیق و تالیف متوجه شدم که در این سال‌ها در چه ماجراهای هیجان‌انگیزی حضور داشتم، با چه بزرگانی آشنا شدم و تاریخ ما چه پستی و بلندی‌هایی داشته است، در واقع در این مدت تاریخ را احساس کردم.

 این پیشکسوت نشر حوزه تاریخ بیان کرد: ما از آغاز کار در «نشر تاریخ» به مجموعه‌‌های اسناد و خاطرات رجال دسترسی داشتیم و بسیاری از این خاطرات را به‌صورت اسناد خام و یا در قالب کتاب عرضه کردیم. هدف ما از چاپ کتاب‌های تخصصی و اسناد، شناخت هرچه بیشتر شرایط کشور، روابط سیاستمداران، روابط خارجی و آداب و رسوم است.

اتحادیه در ادامه در معرفی برخی از مهمترین آثار منتشر شده در «نشر تاریخ» گفت:«خاطرات حسینقلی‌خان» که مجموعه‌ خاطرات و مکاتبات وی است، نخستین کتاب ما در نشر تاریخ بود. «دارالخلافه تهران» نیز از اولین کتاب‌های ما بود که از جنبه‌های مختلف در شناخت تهران بسیار اهمیت دارد چراکه در این کتاب سیر تحول شهر تهران در دوره‌های تاریخی به‌خوبی مشاهده می‌شود. از دیگر آثار می‌توان به کتاب «صرافی و صرافان»، «امنیت شهر» و «زندگی سیاسی رضاقلی‌خان نظام‌السلطنه» اشاره کرد.

وی در پایان اظهار کرد: بهترین درسی که می‌توانیم از تاریخ بگیریم این است که گذشته را بفهمیم و هرچه بیشتر از گذشته بدانیم به آب و خاکمان بیشتر علاقه‌مند می‌شویم.

در ادامه این آیین، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل خانه‌کتاب، گفت: در بسیاری موارد تلاش‌های یک پژوهشگر در جامعه ناشران ما ناشناخته است. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شد این بانوی پیشکسوت به‌عنوان اولین زن ناشر در ایران فعالیت کند دغدغه جدی‌ وی در حوزه نشر تاریخ بود.

وی ادامه داد: منصوره اتحادیه ثابت‌قدم به‌دنبال پخش کتاب‌ها، آثار و پژوهش‌هایی بود که از نظر وی بایسته و درست بوده‌اند هرچند از نظر بسیاری این‌طور نبود. اتحادیه از کسوت استادی قدم به عرصه‌ نشر گذاشت، نشر پرباری که امروز جامعه ما به‌ویژه جامعه تاریخ‌پژوهان مدیون تلاش‌های سالیانه منصوره اتحادیه است.

مدیرعامل خانه‌کتاب بیان کرد: منصوره اتحادیه در مدت فعالیت در حوزه نشر حدود 200 اثر ارزشمند راهی بازار نشر کرد که این آثار پژوهشی آن چنان در جامعه ما با استقبال روبه‌رو شد که حدود یک‌سوم آثار به چاپ مجدد رسیدند. بیش از 95درصد آثار را در نشر خودشان منتشر کرده که این نشان از عزم راسخ منصوره اتحادیه در این راه دارد.

غلامی جلیسه ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های وی شاگردپروری است و نسل جدیدی از پژوهشگران به‌ویژه بانوان از شاگردان این پژوهشگر هستند. تمامی این ویژگی‌ها باعث می‌شود انسان به‌احترام این همه تلاش وی برای ادای دین به تاریخ این مملکت تمام قد بایستد. منصوره اتحادیه ثابت کرد که کار سترگ را خانم‌ها خیلی بهتر از آقایان می‌توانند انجام دهند. حداقل در حوزه تخصصی‌ وی این موضوع ثابت شده است.

وی افزود: اگر تلاش‌های این تاریخ‌نگار در نقش پژوهشگر، استاد، راهنما و ناشر نبود بسیاری از اتفاقات تاریخ ما در گوشه کتابخانه‌ها باقی می‌ماند. به یمن تلاش شبانه‌روزی منصوره اتحادیه اطلاعات بسیار ارزشمندی از دل تاریخ در اختیار داریم که می‌تواند مبنای پژوهش‌های بسیاری باشد. امیدواریم عمر وی دراز و پربرکت باد تا باز هم شاهد اتفاقاتی بهتر و پربارتر در عرصه پژوهش و حوزه نشر تاریخ باشیم.

در ادامه، غلامرضا امیرخانی درباره مهمترین شاخصه‌های کاری و شخصیتی منصوره اتحادیه بیان کرد: آنچه که در آثار اتحادیه به‌خوبی نمایان است دغدغه‌های سه‌گانه منصوره اتحادیه است. این دغدغه‌‌ها عبارتند از پرداختن به تاریخ معاصر ایران (یک‌قرن اخیر)، انتخاب شخصیت‌های اصلی بیشتر کتاب‌هایشان از میان خانم‌ها و پرداختن به شهر تهران به‌عنوان زادگاه. وی یک تهران‌شناس برجسته است که آثار بسیاری درباره تاریخ تهران منتشر کرده‌ است.

وی ادامه داد: در بحث روش تحقیق ما معتقدیم که موضوع باید برای محقق مسأله باشد و بیشتر آثار منصوره اتحادیه از این نوع است. این تاریخ نگار ارتباط خوبی با خاندان‌های معروف تهران و ایران داشته که از آن استفاده‌های بسیاری هم برده است. از جمله آثار ارزشمند وی می‌توان به انتشار خاطرات باقر کاظمی در پنج جلد اشاره کرد که سند مهمی درباره فعالیت‌های این شخصیت در وزارت امورخارجه و دوره پهلوی است.

معاون کتابخانه ملی گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی منصوره اتحادیه، نوع نگاه در آثارش است. اتحادیه کارهایی کرده که یا برای اولین‌بار صورت گرفته و یا اینکه دیگر کسی در آن زمینه کاری انجام نداده است. با اطمینان می‌توانم بگویم که کار ضعیف در آثار ایشان ندیده‌ام.

دکتر علی قیصری، استاد دانشگاه سن‌دیه‌گو و سردبیر مجله Iranian Studies نیز برای این آیین، پیامی به شرح زیر ارسال کرد: 

«باسلام خدمت حضار محترم و تشکر از همکاران خانه کتاب برای برپای مجلش بزرگداشت از پژوهنده گرانقدر سرکار خانم دکتر منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)

برای پژوهندگان تاریخ متاخر ایران نام خانم دکتر اتحادیه و همکاران در نشر تاریخ ایران نامی آشناست. شماری از اسناد تاریخ سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی ایران که تا پیش از تشکیل دولت مدرن به‌علت نبود یا کمبود بایگانی‌های دولتی و اداری، هنوز در نزد برخی از خانواده‌ها که سوابق دیوانی یا بازرگانی داشتند موجود بود، طی سالیان گذشته به‌همت خانم دکتر اتحادیه و همکاران ایشان در نشر تاریخ ایران تصحیح و منتشر گردیده‌اند. نشر این اسناد مستقیما بر کیفیت کار پژوهندگان تارخی ایران، چه در داخل و چه در خارج، موثر و مفید بوده است. این‌گونه اسناد دارای اطلاعات و داده‌های تازه‌ای از تاریخ متاخر ایران هستند، و البته مکمل اسناد بایگانی‌های خارج می‌باشند که اغلب توسط کارگزاران غیرایرانی که آشنایی کمتری با ظرایف و زوایای اجتماعی و فرهنگی ایران داشتند نگاشته می‌شدند.

ویژگی‌ دیگر پژوهش‌های خانم دکتر اتحادیه، و کارنامه نشر تاریخ ایران به‌طور کلی، همان گستردگی زمینه و تنوع اسناد مطالبی است که در سالهای گذشته عرضه کرده‌‌اند ـ از سفرنامه و خاطرات گرفته تا حوالجات مالی و سایر مکاتبات و مکتوبات دیوانی. این متون هم گوشه‌هایی از روابط درونی اقشار و اصناف اجتماعی را نشان می‌دهند و هم کمک می‌کنند تا پیوندهای متنوع در میان گروه‌های اجتماعی را بهتر بشناسیم. این اسناد همچنین تصویر روشنی از ذهنیت و زبان اداری و تجاری و همچنین سبک و سیاق نگارش در تنظیم اسناد را به پژوهنده عرضه می‌دارند، و در مجموع برای شناخت بهتر و جامع‌تری از تاریخ ایران بسیار مفید هستند.