محسن عسگری جهقی:
نوشتن درباره چهره‌های سیاسی محدودیت دارد/باید مراقب باشیم به کسی برنخورد
محسن عسگری درباره چرایی عدم چاپ آثار درباره شخصیت‌های سیاسی در ایران همپای نمونه‌های خارجی گفت: در کشور ما نوشتن درباره یک چهره سیاسی با محدودیت‌های بیشتری نسبت به دیگر کشورهای اروپایی و غربی مواجه است. مسئله بعدی اهمیت دسترسی به منابع و اسناد و آثار مرتبط با چهره مذکور است که در کشور ما آنقدرها راحت نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن عسگری جهقی (مترجم) که دیروز چهارشنبه (بیستم اردیبهشت ماه) برای دیدار با مخاطبان و جشن امضای کتابش به غرفه نشر ثالث در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آمده بود، درباره چرایی عدم چاپ آثار درباره شخصیت‌های سیاسی در ایران همپای نمونه‌های خارجی پاسخ داد.
عسگری جهقی به دو دلیل این موضوع اشاره کرد و گفت: اول یکسری محدودیت‌های اجتماعی، سیاسی است. بالاخره شخصیت‌های سیاسی در هر کشوری حساسیت‌های خاص خودش را دارد. در کشور ما نوشتن درباره یک چهره سیاسی از این منظر با محدودیت‌های بیشتری نسبت به دیگر کشورهای اروپایی و غربی مواجه است. مسئله بعدی اهمیت دسترسی به منابع و اسناد و آثار مرتبط با چهره مذکور است که در کشور ما آنقدرها هم راحت نیست. در خارج از ایران مخصوصا کشورهایی که مهد خاطره‌نگاری یا مهد علوم انسانی هستند، دسترسی به اسناد. مکاتبات، آثار دیگران درباره همین شخصیت راحت‌تر و ساماندهی شده است.
وی افزود: مثلا ما اگر بخواهیم در ایران درباره امیرکبیر یک پژوهش انجام بدهیم، دسترسی به اسناد دوره او، آثاری درباره‌اش نوشته‌اند یا مکاتبات عناصر و مهره‌های اصلی سیاست آن دوره خیلی سخت است. شاید در آن زمان آرشیو به این معنا که در کشورهای غربی وجود داشته در ایران معنا نداشته است. به دلیل محدودیت‌هایی از این دست است که به نظر می‌رسد وقتی خارجی‌ها درباره هیتلر، چرچیل و... می‌نویسند؛ دست بازتری دارند.
مترجم کتاب «چرچیل قهرمان پیش‌بینی‌ناپذیر»، محدودیت برای نقد شخصیت‌های سیاسی در ایران را یکی دیگر از دلایل نبود علاقه بین پژوهشگر ایرانی برای پرداختن به شخصیت سیاسی دانست و اظهار داشت: مضاف بر همه این‌ها خارجی‌ها برای نقد شخصیت‌هایی مثل چرچیل، هیتلر و... هم دست بازتری دارند و با همه محدودیت کمتری مواجه هستند. مثلا اگر ما بخواهیم درباره شخصیت شهید چمران یک پژوهشی را تالیف کنیم؛ محدودیت‌های زیادی داریم و از جاهای مختلف باید مراقب باشیم که مطلبی نوشته نشود که به کسی برخورد. انگار در غار هستیم و باید مراقب باشیم دستمان هم با تیغ یا شی برنده‌ای زخمی نشود.
عسگری سپس به لزوم رعایت بی‌طرفی در نگارش اثر درباره شخصیت‌های سیاسی تاکید و بیان کرد: بی‌طرف بودن نقدها در آثاری درباره شخصیت‌های سیاسی بسیار مهم است. به عنوان مثال کتاب دوجلدی درباره هیتلر که ترجمه کرده‌ام، نوشته ایان گرشاو استاد تاریخ است و اگر بخواهیم در آثار انگلیسی زبان شناسنامه‌دار درباره هیتلر که مبتنی بر سند تدوین شده باشد قطعا کتاب او یکی از سه کتاب اول است. کتاب چرچیل هم چاپ انتشارت آکسفورد است. در کل من سعی دارم همیشه کتاب‌هایی را درباره شخصیت‌های سیاسی ترجمه کنم که دانشگاهی باشند و نویسنده با نگاه علمی و آکادمیک که مبتنی بر سند است, صحبت کرده باشد.
این مترجم ادامه داد: به هرحال آدمی مثل چرچیل، هیتلر یا... هم دوستانی دارد و هم دشمنانی. اگر با حب درباره‌شان بنویسی یک کتاب می‌شود و اگر با بغض بنویسی یک کتاب دیگر. براساس این مقوله خود من در انتخاب آثار برای ترجمه سعی می‌کنم کتابی با شالوده دانشگاهی باشد که از این قبیل حب و بغض‌ها به دور باشد.
عسگری همچنین در توضیح میزان استقبال مخاطب ایرانی از آثاری با محتوای مرتبط با یک شخصیت سیاسی یادآور شد: استقبال از یک کتاب به عوامل مختلفی بستگی دارد. اول نرخ کلی کتابخوانی که خب در کشور ما چندان جالب نیست. فرقی هم ندارد که کتاب درباره هیتلر باشد یا یک رمان یا مجموعه شعر. تیراژ کتاب‌ها به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد. قیمت کتاب هم مهم است اما در کل شخصیت‌هایی مثل هیتلر، چرچیل یا... موضوعی نیستند که یک فرد کتابخوان راحت از آنها بگذرد.
او ادامه داد: مثلا من خاطرات روزولت را هم ترجمه کرده‌ام که به کودتای بیست و هشتم مرداد هم پرداخته و کمتر کسی است که خواندن درباره این موضوع برایش جالب نباشد و از کنار آن بگذرد. یعنی زمینه برای استقبال از کتاب‌هایی با موضوع شخصیت‌های سیاسی وجود دارد. با انتخاب درست اثر برای ترجمه و ترجمه درست و روان و ناشر معتبر برای چاپ می‌شود میزان استقبال را بالا برد و پتانسیل لازم برای جذب مخاطب در آثار اینچنینی هست.
عسگری در پایان از ترجمه یک مجموعه بیست جلدی از چامسکی خبر داد و گفت: در حال حاضر مشغول ترجمه آثار نوآم چامسکی هستم. واقعا به عنوان یکی از روشنفکران برجسته و زنده و شناخته شده نمی‌توان از او گذشت. با این حال در ایران کمتر برای ترجمه آثار چامسکی برنامه‌ریزی شده و اگر هم تک و توک ترجمه‌ای هست شاید کیفیت لازم را ندارد. مجموعه 20 اثر از چامسکی را انتخاب کرده‌ام و برای چاپ با نشر ثالث قرارداد بسته‌ایم. ترجمه دو اثر هم تمام شده و مابقی هم همین امسال تقدیم نشر ثالث می‌کنم و انشاالله نمایشگاه سال آینده با ترجمه آثار چامسکی در خدمت مخاطبان هستم.
