افخمی: دوران پهلوان مصدقی‌منش و جوانمرد گذشته است
بهروز افخمی معتقد است همانطور که در دوره‌ای رمان به پایان کار خود رسید امروز نیز سینما دوره کهولت خود را سپری می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بهروز افخمی شب گذشته (چهار‌شنبه چهارم آذر) در جلسه نقد و بررسی آثار مسعود کیمیایی در خانه هنرمندان گفت: بعضی آثار و فیلم‌ها دورانساز هستند. یعنی نویسنده در اثرش شخصیتی را خلق می‌کند که بیست سال بعد آدم‌ها و شخصیت‌های آن داستان به صورت واقعی به وجود می‌آیند.
وی ادامه داد: مثلا کسانی که داستایوفسکی در کتاب جنایات و مکافات نشان داد ۲۰ سال بعد در شوروی در قالب شخصیت‌هایی همچون استالین و لنین به وجود آمدند.
افخمی با اشاره به این مطلب که آثار دورانساز بیشتر روی کودکان و نوجوانان تاثیرگذار است؛ گفت: در زمانی که افراد سواد زیادی نداشتند و بچه‌ها نیز نمی‌توانستند داستان بخوانند همه افراد خانواده دور هم جمع می‌شدند و یک نفر کتاب می‌خواند در حالی که بزرگتر‌ها تصور می‌کردند با خواندن کتاب به دنبال وقت‌گذرانی و سرگرمی هستند؛ کودکان خود را به جای شخصیت‌های کتاب می‌گذاشتند و قهرمان داستان می‌دانستند و از همین کودکان ۳۰ سال بعد مدیران یک شهر یا کشور خارج می‌شدند.
وی با اشاره به اینکه تاثیرات یک اثر دورانساز ۱۵ یا ۲۰ سال بعد ظاهر می‌شود، گفت: البته این حرف با آن جمله‌ای که گروهی از فیلمسازان می‌گویند «فیلم‌های من را ۲۰ سال بعد می‌فهمند» متفاوت است. زیرا اثر دوران ساز باید در زمان خود به خوبی دیده و مورد قبول قرار گیرد.
افخمی؛ قیصر و گوزن‌ها را تنها فیلم‌های دورانساز سینمای ایران دانست و افزود: قیصر زمانی ساخته شد که دو سال از مرگ جهان پهلوان تختی می‌گذشت و این مفهوم در فیلم قیصر کاملا وجود دارد. زیرا مرگ فرمان در قیصر اشاره‌ای واضح به مرگ تختی دارد و به نوعی مرگ فرمان را مانند مرگ تختی خودکشی نشان می‌دهند.
افخمی ادامه داد: مرگ تختی خیلی دلسردکننده و افسرده‌کننده بود زیرا از نظر مردم مرگ او؛ مرگ سنت‌ها و جوانمردی‌ها بود و انگار دوران یک پهلوان مصدقی‌منش و جوانمرد گذشته است.
افخمی با اشاره به اینکه قیصر در زمان خود توسط مردم به خاطر حضور ناصر ملک‌مطیعی دیده شد، گفت: در آن زمان بهروز وثوقی چهره معروفی نبود و ما برای دیدن ملک‌مطیعی به تماشای فیلم رفتیم اما وقتی وی در ۱۰ دقیقه ابتدایی فیلم کشته شد همه شوکه شدیم و گفتیم که از شخصیت قیصر کاری برنمی‌آید اما رفتار قیصر در فیلم خلاف آن را ثابت کرد.
کارگردان برنامه هفت ادامه داد: روش قیصر در فیلم با روش فرمان فرق می‌کند و نشان می‌دهد که دوران فرمان و تختی گذشته است و قهرمان دوران جدید باید با روش جدید رفتار کند. روشی که خشونت زیادی دارد.
افخمی ادامه داد: تاثیر قیصر روی نوجوانان ۱۲ و ۱۵ ساله زیاد بود و سال‌ها بعد دیدیم که این تاثیر باعث شد نسلی که به نسل انقلاب معروف شد در زمان انقلاب به خشونت دست بزند و خشن رفتار کند.
افخمی با اشاره به اینکه گوزن‌ها ۶ سال بعد توسط کیمیایی ساخته شد، گفت: در گوزن‌ها شخصیت قیصر را می‌بینیم که شکست خورده و تصمیم گرفته است برای اینکه کسی از وی سوءاستفاده نکند؛ خودش را نابود کند تا هدف کارش از بین نرود.
افخمی ادامه داد: قیصر و گوزن‌ها هر چند فیلم‌های جدی هستند اما ما در آن‌ها می‌بینیم که سهل گرفتن موقعیت و طنز موقعیت نیز وجود دارد و در این فیلم‌ها قهرمان‌ها برای خود روضه نمی‌خوانند بلکه به سرنوشت محتوم شکست می‌خندند.
کارگردان فیلم عروس با اشاره به اینکه فیلم جریان‌ساز و دوران ساز متفاوت است، گفت: فیلم جریان‌ساز اثری است که سینما را فقط به دنبال خود می‌کشد و فیلم‌هایی بعد از آن ساخته می‌شود مانند گنج قارون که به دنبال آن فیلم‌های زیادی ساخته شد اما فیلم قیصر هم جریان‌ساز بود هم دورانساز.
وی ادامه داد: امروز دیگر فیلم دورانساز ساخته نمی‌شود زیرا سینما به دلایل مختلف همچون بمباران اطلاعات و تصاویر روی مخاطبانش کوچک شده است البته این مساله به هیچ عنوان تقصیر فیلمسازان نیست.
وی ادامه داد: هر پدیده‌ای تاریخی دارد. رمان در نیمه اول قرن بیستم به پایان راه خود رسید زیرا به اوج خلاقیت رسیده بود و ما امروز نمی‌توانیم انتظار انتشار یک رمان جدید بزرگ را داشته باشیم و تاریخ رمان تمام شده است. این مساله برای شعر فارسی وجود دارد. ما امروز شاعران خوب زیاد داریم اما به هر حال آثارشان زیر سایه حافظ و سعدی است و آن‌ها در قرن‌های گذشته بهترین شعر‌ها را گفته‌اند.
وی ادامه داد: امروز هم اگر نگوییم سینما مرده است اما دوران کهولت خودرا سپری می‌کند و دیگر انتظار برای ساخت فیلم دورانساز انتظار بیهوده‌ای است و اگر کسی بگوید که شاید ۲۵ سال آینده دیگر سینما به این شکل نداریم حرف عجیبی نیست.
افخمی با اشاره به وضعیت امروز سینمای ایران گفت: امروز فیلمسازان به جای آنکه از ادبیات و زندگی شخصی برای فیلمسازی استفاده کنند از روی فیلم‌هایی که می‌بینند فیلم می‌سازند و به نوعی ادای فیلم‌های امریکایی را درمی‌آورند. در حالی که بعضی از آن آثار آمریکایی نیز کپی آثار خودشان است.
وی در پاسخ به سوال یکی از حاضران درباره فقر بازیگری در سینمای ایران نیز گفت: فقر بازیگری در سینمای ایران وجود دارد. من زمانی که عروس را می‌خواستم بسازم به دلیل اینکه بازیگر مورد نظرم را پیدا نکردم یک سال ساخت آن به تاخیر افتاد و بعد ۸ ماه نیز روی بازیگران اصلی تمرین و کار کردیم.
وی درباره امین تاریخ پیرامون استفاده از تلگرام برای انتخاب بازیگر گفت: حرف‌های وی قابل تامل است.
افخمی در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا پیرامون اینکه آیا مدیریت فرهنگی با سیاست‌های خود از ساخت فیلم‌های دورانساز جلوگیری می‌کند یا خیر گفت: در دورانی که قیصر ساخته شد کنترل و مدیریت سینما بیشتر از حال حاضر بود اما هیچ فرد و مدیری نمی‌تواند تشخیص بدهد که یک اثر سینمایی دورانساز است و یا نیست. بلکه یک اثر سینمایی ۱۰ سال بعد فهمیده می‌شود لذا ممیزی در هر دوره‌ای قدرت تشخیص دورانساز بودن یک اثر را ندارد.
افخمی افزود: فیلم دورانساز زمانی مشخص می‌شود که بعد از چند سال یک دورانی براساس آن فیلم ساخته شود.
افخمی همچنین در این نشست به کیفیت پایین نحوه نمایش فیلم سرب در جلسه اعتراض کرد و ابراز امیدواری کرد که این آثار با سیستم دیجیتال کیفیت خوبی پیدا کنند.