جای جلیل شهناز؛ عشق‌آفرین صدای شجریان خالی‌ست+موسیقی
امشب حالی به سه‌گاه و ابوعطا و شور و دشتی هم نمانده، دلشان برای استاد جلیل شهناز تنگ خواهد شد که هیچگاه کسی از او خوشتر ننواخت‌شان.»
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ امروز (چهارشنبه 27 خرداد) دومین سالروز درگذشت جلیل شهناز؛ استاد فقید تار در سده‌ی گذشته است. اکنون دوسال است که تار؛ روزهایش را بی‌شهناز طی می‌کند. شهنازی که باوجود عدم فعالیتش در سال‌های آخر عمر؛ همواره حضورش موجب دلگرمی هنرمندان موسیقی ایران بود.
در ادامه قطعه چهارمضراب نوا در نوا را می‌شنوید.
جلیل شهناز، در سال ۱۳۰۰ در اصفهان به دنیا آمد. تقریباً همه اعضای خانواده وی با موسیقی آشنایی داشتند و در رشته‌های مختلف هنر ازجمله تار، سه‌تار، سنتور و کمانچه به مقام استادی رسیدند.
جلیل شهناز، از کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن تار را در نزد عبدالحسین شهنازی و برادر بزرگ خود حسین شهناز که به خوبی ساز می‌نواخت، آغاز کرد. پشتکار زیاد و استعداد شگرف جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد.
در کتاب «موسیقیدانان ایرانی» نوشته پژمان اکبرزاده آمده است: «شهناز نوازندگی در رادیو اصفهان را از سال ۱۳۲۸ آغاز کرد و در سال ۱۳۳۶ به دعوت سازمان رادیو به تهران آمد و در برنامه‌های گوناگونی مانند برنامه گلها، ارکستر حسین یاحقی و... به‌عنوان تکنواز و همنواز به فعالیت پرداخت. وی همچنین در گروه «یاران ثلاث» (همراه با تاج اصفهانی و حسن کسایی) و گروه اساتید موسیقی ایران کنسرت‌های بسیاری را در داخل و حارج از ایران اجرا نمود. شهناز در برنامه‌های جشن هنر شیراز نیز حضوری فعال داشت.»
این نوازنده بی‌بدیل تار؛ در طول زندگی هنری خود با هنرمندان والای کشور ازجمله فرامرز پایور، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، منصور صارمی، رضا ورزنده، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسائی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه‌امیری، محمدرضا شجریان، حسن زیرک(خواننده بزرگ کرد)، علی‌اصغر شاه‌زیدی، طباطبائی و محمد اصفهانی همکاری داشته‌است.
وی در دههٔ ۱۳۶۰ همراه با فرامرز پایور (سنتور)، علی اصغر بهاری (کمانچه)، محمد اسماعیلی (تنبک) و محمد موسوی (نی) «گروه اساتید موسیقی ایران» را تشکیل داد و با این گروه، مسافرت‌های متعددی به کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا داشت.
وی در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد. همچنین در ۲۷ تیر سال ۱۳۸۳، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری به جلیل شهناز اهدا شد.
در سال ۱۳۸۷، محمدرضا شجریان، گروهی که با آن کار می‌کرد را به افتخار جلیل شهناز، گروه شهناز نام گذاشت.
شجریان در آیین نکوداشتی که سال 85 برای جلیل شهناز برگزار شد؛ گفت: ساز شهناز در من زندگی می‌کند و من با ساز شهناز زندگی می‌کنم. من تنها خواننده‌ای هستم که خودم را شاگرد جلیل شهناز می‌دانم. ساز این نوازنده بی‌بدیل، یک ساز آوازی است؛ برخلاف دیگر نوازنده‌ها که ۸۰ درصد سازی می‌زنند و فقط ۲۰ درصد آوازی. جلیل شهناز به بیان واقعی در نوازندگی تار رسیده است؛ چراکه در گیرودار ردیف و تقلید از دیگران نماند و مانند آبشاری خروشان در جریان است.
برخی آثار جلیل شهناز به شرح زیر است:
غم‌زده (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
پانزده قطعه برگزیده برای تار
تار و ترمه
شور و زندگی
عشق و زندگی
انتظار دل، خلوت گزیده (باصدای استاد محمدرضا شجریان)
نرگس مست (باصدای حسام الدین سراج)
سکوت (باصدای شادروان ایرج بسطامی)
گل من (باصدای ایرج (حسین خواجه امیری))
تمنای وصال (باصدای عبدالحسین مختاباد)
کنسرت اساتید موسیقی ایران (باصدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
کرشمه نرگس (باصدای سیامک شجریان، برادر استاد محمدرضا شجریان)
شمع لرزان (اسدالله ملک، جلیل شهناز، منصور صارمی، جهانگیر ملک)
دل شیدا (باصدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
دفتر تار
عطرافشان
افتخار آفاق
باغ نوا
رهاورد
زبان تار
آوای جان
آوای شهناز
قطره شبنم (اسدالله ملک، منصور نریمان، مجید نجاحی، جلیل شهناز، فرهنگ شریف، فضل‌الله توکل، جهانگیر ملک)
حماسه ایران (ادیب برومند، جلیل شهناز، پرویز یاحقی، جهانگیر ملک)
چهارباغ (گروه اساتید موسیقی ایران)
نوبهار (باصدای علی رستمیان)
دل من (باصدای علی رستمیان)
یاران زنده‌رود (جلال‌الدین تاج اصفهانی)
به اصفهان رو (جلال‌الدین تاج اصفهانی)
موج آتش (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
صد سال تار (هنرمندان مختلف از جمله جلیل شهناز، محمدرضا لطفی و...)
چهار مضراب
شب مهتاب (باصدای علی رستمیان)
نغمه نوروزی (باصدای علی رستمیان)
راز (جواد معروفی، پرویز یاحقی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، محمد اسماعیلی)
مهر (پرویز یاحقی، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
نوید بهاری
شهناز شهنواز
پانزده قطعه برای تار
چهارباغ
جلیل شهناز پس از یک دوره بیماری صبح روز دوشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ در بیمارستان آراد درگذشت. محمدرضا شجریان پس از درگذشت جلیل شهناز گفت: "استاد جلیل شهناز در من شور و عشق آفرید و من با صدای تار شهناز بدین جا رسیدم و کلمه‌ی استاد فقط لایق شهناز و استاد جلیل شهناز را بسان حافظ که تکرار ناشدنی‌ست و با احترام به تمام نوازندگان تار پس از استاد شهناز باید دفتر تار ایران بسته شود."
کیهان کلهر نیز پس از درگذشت این استاد تار؛ اینگونه نوشت:
«موسیقی‌مان تنهاست، تنهاتر از همیشه،.. درست همان وقتی که پدر می‌خواست و می‌خواهد,… بیشتر از همیشه. مگر نه اینکه پدر است که تا سایه‌اش، نفسش هست همه چیز هست و وقتی نیست شیرازه‌ها آرام آرام از هم می‌پاشند.»
یک یک می‌روند این بزرگان، پدران، این صاحبان موسیقی و جایشان پرنشدنی،.. خالی همچنان. اما شهناز … چیز دیگری بود. جناب جلیل شهناز که سالها بود لقب استاد (که در این دوره بسیار ارزان هم شده) برایش کسر بود، چیز دیگری بود.
جناب شهناز در مرتبه‌ای که فقط خاص خودش بود قرار داشت و دارد. مرتبه‌ای که خودش با استعداد و کار و خلاقیت و ذوق سرشار آنرا به وجود آورده بود. مرتبه بالای تار، جای شهناز. مال اوست آنجا.. »
خداوندگار تار؛ نخواسته و ندانسته معلم موسیقی همه‌مان بود؛ گرچه به ظاهر شاگردی نداشت. از فواصل و جمله‌بندی گرفته تا ذوق و حال و صد چیز دیگر، معیار بود. مرجع‌مان بود…. نوای تارش موسیقی خلوت موسیقیدانان بود.
امشب حالی به سه‌گاه و ابوعطا و شور و دشتی هم نمانده، دلشان برای استاد جلیل شهناز تنگ خواهد شد که هیچگاه کسی از او خوشتر ننواخت‌شان.»
در ادامه تصنیف مزرع سبز فلک در دستگاه شور که در سال ۱۳۵۹ اجرا شد با اجرای گروه اساتید و صدای محمدرضا شجریان را می‌شنوید.
