ماجرای صدهزار برده ایرانی در ورارود
کتاب برده‌های ایرانی در ورارود داستان اسارت بیش از صدهزار نفر از ایرانیان در ورارود است که به بردگی واداشته شدند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کتاب برده‌های ایرانی در ورارود نوشته مسعود حسینی‌پور در ۱۷۵ صفحه، بت قیمت ۲۰۰۰۰۰ ازسوی انتشارات نشر ندای تاریخ منتشر شده است.
با پایان سلطنت سامانیان ایرانی‌نژاد در سال ۹۹۹میلادی و شروع حکومت ترکان قره‌خانی، سیل ترکان صحرانشین به خانات بخارا و خوارزم گسیل شد که تقاضای زیاد به محصولات کشاورزی و دامداری را در پی داشت و این نیز محتاج به نیروی کار بود. ار این رو ترکمانان کویر قره قوم که بین این منطقه و ایران می‌زیستند یا هجوم به شهر و روستا و قافله‌های ایرانی، هزاران ایرانی را ربوده و در ولایات بخارا و خوارزم (خیوه) می‌فروختند. خریداران که ایرانی شیعه را کافر دانسته و بردگی آن‌ها را مجاز می‌گفتند با این نگون‌بختان مانند چهارپایان رفتار می‌کردند. در قرن نوزدهم میلادی که تسخیر منطقه توسط روس‌های تزاری شدت یافته بود، برده‌ها امیدوار بودند که با تسلط کامل روس‌ها، آن‌ها آزاد خواهند شد. ولی چنین نبود و روس‌ها که در پی مستعمره‌ای آرام برای بسط بازرگانی خود و نیز نزدیک شدن به هندوستان انگلیس بودند، فقط از کارگزاران محلی خواستند که خرید و فروش جدید برده ممنوع و بردگان فعلی در ظرف ده سال! آزاد شوند. از این روبرده‌های ایرانی سرخورده، قیام خونینی برپا داشتند. روس‌ها بیمناک از آینده، امر به آزادی بردگان دادند. پس از آزادی، جمعی تصمیم به ادامه اقامت خود در آنجا را گرفتند، گروهی با کشتی به استرآباد فرستاده شدند و هزاران نفر در دسته‌های مختلف عازم ایران گردیدند ولی ترکمانان صحرای قره‌قوم با طمع بر اموال آنان و نیز نفرت از ایرانی شیعه، همگی را در دشت‌ها کشتند. حکومت قاجار فقط از دور نظاره می‌کرد و بدین‌سان «جنایت بزرگ» به سکوت و فراموشی سپرده شد.
درباب ورارود، طبیعت خشم- یاور اشرار ورارود، ترکمن‌های ورارود، وضعغیت اجتماعی ترکمن‌های ورارود تا اوایل قرن بیستم، اسیرگیری در دریا، فروختن خویش یا فروش تواسط اقوام و حاکمان، اسارت سربازان مغلوب، چپاول- آلامان و اسارت، آلامان، فروش برده، تعداد برده‌ها، کمیسیون مرزی اورنبورگ، زندگی در بردگی، تغییر هویت- افت شخصیت و سکونت- تغذیه و پوشاک عناوین فصل‌های این کتاب هستند.
بیژن تلیانی
