در گفتگو با ایلنا مطرح شد؛
شمیشیرِ تیزِ ایزوگام بر گردنِ انبوهی از بناهای تاریخی!
بسیاری از کارشناسان؛ ایزوگام روی سقف بناهای تاریخی را عایق رطوبتی مناسب می‌دانند که نیاز به سرکشی و رسیدگی دائم ندارد اما بسیاری از متخصصان مرمت این شیوه را آسیب‌زا و ناپایدار توصیف می‌کنند. داراب‌کرم‌پور می‌گوید: ایزوگام نه‌تنها باعث از بین رفتن منظر و اصالت بنا می‌شود که سنگینی و فشار ناشی از ایزوگام و مصالحی که برای نصب آن به‌کار می‌رود، در بلندمدت سبب ریزش سقف بناهای تاریخی می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در حال‌حاضر تعداد زیادی از بناهای تاریخی ایران با روش‌هایی مرمت می‌شوند که متخصصان مرمت بناهای تاریخی این شیوه مرمتی را ناپایدار و آسیب‌زا توصیف می‌کنند. یکی از این روش‌ها ایزوگام است که چندی پیش نیز سرای گمرک بازار وکیل با استفاده از ایزوگام مورد مرمت قرار گرفت و اتفاقا با اعتراض و واکنش پیشکسوتان و مرمت‌گران باسابقه قرار گرفت.
هر چند که برخی از مدیران که به شیوه ایزوگام در بناهای تاریخی تاکید دارند، معقتدند که ایزوگام عایق رطوبتی است که اگر به‌درستی به‌کار رود ایزوگام چنانچه به درستی اجرا شود این امکان را فراهم می‌کند که دست کم برای یک دهه، بام در برابر برف و باران مصون بماند.
با این‌حال متخصصان مرمت، نظر دیگری دارند. «داراب کرم‌پور» حفاظت‌گر و متخصص مرمت بناهای تاریخی معتقد است، بعضی امور به قدری از نظر علمی و دانش بدیهی به نظر می‌رسد که نیازی به تجربه نیست با این وجود انبوه بناهای تاریخی در بیشتر نواحی کشور که شمشیر ایزوگام را بر گردن خود می‌بینند، گواهی داده‌اند که ایزوگام خطرناک‌ترین پدیده‌ای است که درحال‌حاضر ظهور کرده است.
این متخصص مرمت با بیان اینکه ایزوگام شاید یک گزینه مناسب برای جلوگیری از رطوبت به‌شمار می‌رود اما این گزینه صرفا در مرمت اضطراری به‌کار می‌رود، می‌افزاید: ایزگام باید ظرف دو تا پنج‌سال جمع آوری شود وگرنه چه دلیلی دارد بناهایی که سده‌ها به صورت سنتی با خاک رس یا کاهگل ایزوله شده‌اند را با چنین معضل گرانقیمت مخربی درگیر کنیم.
کرم‌پور معتقد است: یکی از مشکلات اصلی ایزوگام این است که نه‌تنها سبب از بین رفتن منظر و اصالت بنا می‌شود که به ناچار باید سقف بنا سیمان و بتن شود تا ایزوگام یا همان قیر و گونی را بتوان نصب کرد و مشکل از همین جا شروع می‌شود. سقف و بام بناهای تاریخی با سنگینی بلاوجه با بتن و قیر وگونی یا ایزوگام مواجه می‌شوند هرچند قیر و گونی نسبت به ایزوگام انعطاف‌پذیری بیشتر و شکنندگی کمتری دارد.
این حفاظت‌گر بناهای تاریخی می‌گوید: اگر بشود لایه جداکننده‌ای بین قیر و سیمان کار گذاشت، مشکل وجه داخلی ایزوگام حل می‌شود که در این مورد کاغذهای مخصوص وجود دارد که در ایران نه دیده شده و نه جایی به‌کار برده شده است.
او می‌گوید: در رابطه با ایزوگام بناهای تاریخی مساله اصلی این است که در روزهایی که تفاوت دما زیاد می‌شود، بتن و قیرایزوگام به دلیل ظرفیت گرمایی متفاوت نمی‌توانند با هم گرم و سرد و منبسط و منقبض شوند به‌طوری که قیر زودتر گرم می‌شود و زودتر از بتن هم گرمای خود را از دست می‌دهد. به‌همین دلیل است که اندازه یک سوزن هم که شده از زیر منفذی در ایزوگام باز می‌شود و راه نفوذ آب باران و برف را باز می‌کند و مانند یک قیف وارونه عمل می‌کند در این میان اگر روزنه‌ای روی دیوارخشتی باشد تخریب صورت می‌گیرد.
این متخصص با طرح این پرسش که چرا مسجد سلجوقی زواره که یک هزاره بدون ایزوگام دوام آورده باید ایزوگام شود، ادامه می‌دهد: به جرات می‌توان گفت ایزوگام کردن بناها به جای ایزولاسیون سنتی نوعی تنبلی است. چراکه دیگر با ایزوگام بناها، سرکشی و نظارت و خرج اندک مرمت سالانه انجام نمی‌شود و در انت‌ها با تخریب و خرج هنگفت و رفع اصالت مصالح و تکنیک ساخت پروژه تعریف و مجدد ایزوگام می‌کنند. نا گفته نماند، استفاده از این شیوه مرمت از طرف مشاور، ناظر و دستگاه فنی صورت می‌گیرد و ارتباطی با پیمان کار پروژه مرمتی و مجری طرح ندارد.
او با بیان اینکه مرمت‌های غیراصولی با ایزوگام باید خاتمه پیدا کند، ادامه می‌دهد: خاک رس عنصر اصلی بام‌سازی سنتی در بیشتر نقاط ایران بوده و ظرفیت بالای نگهداری رطوبت و آب باران را داشته و با مقداری جذب آب چون سدی عایق شده عمل می‌کرد که این روش هیچ آسیبی ندارد، ارزان است و فقط نیازمند سرکشی و نگهداری مداوم است. باید بپذیریم ایزوگام برای ایزوله کردن بام نه‌تنها مطلوب نیست بلکه مخرب است. در بناهای یک طبقه با دیوارهای عریض، رطوبت صعودی از کف و دیواره‌های بنا راهی جز تجمع زیر ایزولاسیون ندارند. ایزوگام لایه‌ی نهایی نیست که این طور بی‌حفاظ در سطح بام بناهای تاریخی انجام شود. حتا در بناهای جدید هم روی ایزوگام موزائیک کار می‌شود. وقتی از پس عوارض روی ایزوگام برنمی‌آئیم و از عوارض لایه زیرین ایزوگام درگیر با سیمان و ماسه بی‌خبریم، بنابراین بهتر است که دستورکار ایزوگام برای بناهای تاریخی صادر نشود و بودجه خاصی برای نجات بخشی سقف‌های تاریخی ایزوگام شده، تعریف شود تا بناهای در معرض خطر؛ شناسایی و هرچه زودتر بام‌سازی با همان تکنیک که بوده در بناهای درگیر با دانش بومی و سنتی انجام شود. در واقع بام‌های تاریخی احیا شوند.
