در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
چرا تنوعِ سینمای کوتاه در سینمای بلندِ ایران وجود ندارد؟ / حمایت از تولید مهم‌ترین مسئله‌ی امروز سینمای کوتاه است
فیلمسازان فیلم کوتاه معتقد هستند که به دلیل اقتضاعات اقتصادی، سینمای بلند به دو گونه اجتماعی و کمدی محدود شده و فیلمسازان فیلم کوتاه نیز به همین دلیل برای ورود به سینمای بلند مجبور هستند خود را در این محدودیت قرار دهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، به تازگی بسته فیلم کوتاه «یک سانس چند رویا» اکران شده است که در آن؛ فیلم‌های کوتاه «تکه‌ای از تو» به کارگردانی هادی نوری، «رنگارنگ» به کارگردانی محمدرضا مرادی، «مریضخانه مرکزی» به کارگردانی وحید نامی و نوید نامی، «بالا افتادن» به کارگردانی مریم بختیاری و «نَجان» به کارگردانی محمدمهدی باقری نمایش داده شده‌اند.
اکران فیلم‌های کوتاه اتفاقی است که در سینمای ایران چندان تجربه نشده حال آنکه با توجه به رشد این سینما در کشور و موفقیت‌هایی که فیلم‌های کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی کسب کرده‌اند، می‌توان امیدوار بود که توجه مخاطبان به این سینما نیز جلب شود که در این صورت قطعاً اتفاقات خوبی برای سینمای کوتاه رخ خواهد داد.
از طرفی فیلمسازان فیلم‌های بلند همواره از سینمای کوتاه به این سینما راه پیدا می‌کنند و رشد سینمای کوتاه و تغییر و تحولات این عرصه می‌تواند بر سینمای بلند ایران نیز تأثیرگذار باشد.
به بهانه اکران بسته «یک سانس چند رویا» با چند نفر از کارگردان‌های فیلم‌های کوتاه گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح این گفتگوها را از نظر می‌گذرانید:
حمایت از تولید باید در اولویت متولیان سینمای کوتاه باشد
محمدمهدی باقری، کارگردان فیلم کوتاه «نجان» اظهار کرد: دو یا سه سال است که بسته‌های فیلم کوتاه در گروه هنر و تجربه اکران می‌شوند و مخاطبان سینمای کوتاه می‌توانند به سینما بیایند و این آثار را ببینند اما آیا همه آنچه که سینمای کوتاه به آن نیاز دارد همین اکران است؟ مطمئناً اکران به خودی خود کافی نیست و باید حمایت‌های کلان‌تری از سینمای کوتاه صورت بگیرد.
باقری خاطرنشان کرد: امروز از سینمای دغدغه‌مند استقبال چندانی نمی‌شود و شاهد هستیم که فقط فیلم‌های کمدی شانس فروش دارند و در این شرایط هیچ حمایتی از فیلم‌های دغدغه‌مند نمی‌شود. یکی از این حمایت‌ها می‌تواند اختصاص دادن سانس‌های مناسب برای این آثار باشد و سانس‌هایی مثل ساعت 16 و 18 آن هم در سالن‌های بسیار کوچک نمی‌تواند دردی را درمان کند و به همین دلیل تا زمانی که شرایط مساعد نشود، نمی‌توان اکران فیلم‌های کوتاه را فرصتی ویژه دانست و بیشتر شاهد هستیم که رسانه‌ها این اتفاق را پوشش می‌دهند و آن را معرفی می‌کنند. به نظر من نیاز است که نگاه به اکران فیلم‌های کوتاه باید جدی‌تر باشد.
این کارگردان تأکید کرد: وقتی یک فیلمساز فیلمی کوتاه می‌سازد به موفقیت یا عدم موفقیت اثر در بحث اقتصاد توجه چندانی ندارد و موفق‌ترین فیلم‌های کوتاه هم آورده مالی چندانی برای تولیدکنندگان خود ندارند و به طور کل در این عرصه چرخه اقتصادی مثبتی وجود ندارد و به همین دلیل آنچه که بیش از هر چیز به آن توجه می‌شود موفقیت در خلق اثر خلاقانه و متفاوت و باکیفیت است. از طرفی همین فیلمسازان وارد سینمای بلند می‌شوند و می‌دانیم که فیلم اول اهمیت بالایی در ادامه حیات سینمایی فیلمساز دارد و به همین دلیل کسی که از سینمای کوتاه به سینمای بلند می‌آید مجبور است که با شکل و شمال تجاری این سینما خود را وفق دهد و در اینجا شرایط است که تعیین می‌کند فیلمساز چه مسیری را ادامه دهد.
وی درباره تنوع ژانر در سینمای کوتاه و انتقال این تنوع به سینمای بلند گفت: به نظر من تحقق این امر به عوامل بسیاری بستگی دارد. یکی از عناصر تعیین‌کننده مخاطب است و باید ببینیم که آیا مخاطب سینمای ایران فیلم ژانر را می‌پسندد یا خیر. نکته دیگر این است که ببینیم در سال‌های اخیر چند فیلمساز ژانر ایرانی موفق بوده‌اند. سینمای ژانر یک سینمای بسیار پر هزینه است و در آثار اکشن، تاریخی و ترسناک مطمئناً فیلم به بودجه بیشتری نسبت به یک اثر اجتماعی یا کمدی نیاز دارد. طبیعی است که یک تهیه‌کننده یا سرمایه‌گذار سعی دارد فیلمی بسازد که خیالش از فروش آن و موفقیتش در گیشه راحت باشد و به همین دلیل فیلمسازان فیلم کوتاه نمی‌توانند نگاه خود را در سینمای بلند ادامه دهند.
این کارگردان در پایان گفت: به نظر من فیلمسازان فیلم کوتاه می‌توانند استعداد و توانایی خود را در جشنواره‌های مختلف دنیا بسنجند و ما نیاز چندانی به برگزاری جشنواره‌های متنوع نداریم و بهتر است متولیان این سینما در حوزه تولید به این سینما کمک کنند. شاید ده سال پیش با بودجه‌هایی ناچیز امکان فیلمسازی وجود داشت اما امروز شرایط پیچیده شده و هزینه تولید افزایش داشته و با حمایت‌های اندک نمی‌توان انتظار داشت که اتفاقی در این سینما رخ دهد. امروز عوامل فیلم کوتاه نیز حرفه‌ای‌تر شده‌اند و در این حوزه نیز دستمزدها افزایش پیدا کرده‌اند و چون چرخه اقتصادی هم در این حوزه وجود ندارد کمتر کسی حاضر به سرمایه‌گذاری است و متولیان سینما باید حمایت از تولید را در اولویت سیاست‌های خود قرار دهند.
حمایت از شهرستان‌ها می‌تواند منجر به ظهور استعدادها شود
مریم بختیاری، کارگردان فیلم کوتاه «بالا افتادن» اظهار کرد: در حال حاضر آموزشگاه‌های سینمایی در تهران بسیاری از فیلم‌های کوتاه را برای هنرجوها نمایش می‌دهند و برای فیلم کوتاه «بالا افتادن» من چندین بار این تجربه را کسب کردم و می‌توان گفت که در موضوع نمایش فیلم‌های کوتاه شهر تهران اشباع شده باشد اما اکران فیلم‌های کوتاه می‌تواند برای دیده شدن این آثار در شهرستان‌ها اتفاق بسیار خوبی باشد.
بختیاری خاطرنشان کرد: اگر اکران فیلم‌های کوتاه به صورت مداوم باشد و زمانی طولانی در سینماها این آثار اکران شوند، می‌توان امیدوار بود که ارتباطی بین مخاطب و این سینما شکل بگیرد و در حال حاضر به نظر من برای بیشتر شدن میزان مخاطبان آثار کوتاه در سینماها می‌توان ایده‌هایی مثل تخفیف برای دانشجویان و فعالان این عرصه در نظر گرفت که به خودی خود حضور این افراد در سینماها می‌تواند منجر به استقبال دیگر مخاطبان نیز شود.
این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: قطعاً اکران فیلم‌های کوتاه می‌تواند این سینما را به سطحی برساند که چرخه‌ای اقتصادی نیز در آن شکل بگیرد و گروه هنر و تجربه برای شکل‌گیری این چرخه اقتصادی بسیار مفید است اما در حال حاضر زمان اکران‌ها بسیار محدود است و با توجه به محدود بودن سینماها، در بسیاری از شهرستان‌ها هم اکرانی وجود ندارد و ما نیاز داریم که این نمایش‌ها در شهرهای بیشتری صورت بگیرد.
بختیاری درباره نقش سیاست‌هایی چون تنوع ژانر در تغییر و تحولات سینمای کوتاه، گفت: همانطور که مشخص است در سینمای بلند ما تعداد ژانرها بسیار اندک است و فیلم‌ها تنوع چندانی ندارند و فیلمسازان کوتاه می‌توانند جریان‌ساز باشند و آثار متنوعی خلق کنند و این تنوع را به سینمای بلند هم انتقال دهند چرا که اکثر فیلمسازان فیلم کوتاه سعی دارند به سینمای بلند ورود کنند و ما نمونه‌های خوبی چون شهرام مکری را داریم که در آثار کوتاهش خود را به عنوان فیلمسازی متفاوت معرفی کرد و این متفاوت بودن را در فیلم‌های بلندش هم ادامه داد.
وی افزود: اما در ساخت فیلم‌های ژانریک مشکلات فیلمسازان بیشتر است. امروز در سینمای بلند آنچه که بیش از هر چیز به مذاق مخاطب خوش می‌آید سینمای اجتماعی و کمدی است و به همین دلیل تهیه‌کننده‌ها بیشتر تمایل دارند که در این این دو فضا فیلم بسازند و کسی که می‌خواهد فیلم فانتزی بسازد کار ساختی برای متقاعد کردن تهیه‌کننده دارد و به همین دلیل به نظر من برای شکل‌گیری تنوع ژانر در سینمای ایران به تربیت مخاطب و به تبع آن تربیت تهیه‌کننده نیاز داریم.
این کارگردان تصریح کرد: این مشکل حتی در سینمای کوتاه هم وجود دارد. من برای ساخت فیلم «بالا افتادن» که خود اثری فانتزی است برای متقاعد کردن تهیه‌کننده‌ها کار سختی داشتم و از آنجا که فیلم ژانر به نوع ساختش وابسته است بسیار بعید است که فیلمساز بتواند خیال تهیه‌کننده را از آنچه که قرار است به محصول نهایی تبدیل شود، راحت کند.
بختیاری در پایان گفت: به نظر من مهم‌ترین سیاستی که امروز می‌تواند برای سینمای کوتاه سیاستی سازنده و مثبت باشد توجه به شهرستان‌ها است. اگر توجه مسئولان ما به شهرستان‌ها بیشتر شود ما شاهد ظهور فیلمسازان جوان و با استعداد خواهیم بود. متأسفانه در حال حاضر با توجه به اینکه تولید فیلم به طور کل کار بسیار سخت و پرهزینه‌ای است بسیاری از افراد نخبه و استعدادها نمی‌توانند حتی یک فیلم بسازند و به راحتی نابود می‌شوند. با حمایت از فیلمسازان جوان و تسهیل شرایط فیلمسازی، قطعاً شاهد ساخت فیلم‌هایی با ایده‌های متفاوت خواهیم بود که این تنوع می‌تواند به مرور زمان در سینمای بلند هم ایجاد شود.
فیلم کوتاه هنوز به مناسبات حرفه‌ای آلوده نشده است
وحید نامی، کارگردان فیلم کوتاه «مریضخانه مرکزی» اظهار کرد: قطعاً اکران فیلم کوتاه اتفاق مثبتی برای این سینما است. در کشورهایی مثل ایران که سالانه فیلم‌های کوتاه بسیاری ساخته می‌شوند شکل‌گیری چرخه اکران یک نیاز اساسی برای این سینما به حساب می‌آید و یکی از مهم‌ترین اتفاقات این است که از این طریق مخاطبان در جای‌جای ایران می‌توانند این فیلم‌ها را مشاهده کنند.
نامی خاطرنشان کرد: بیشتر شدن میزان مخاطبان فیلم کوتاه و شکل‌گیری ارتباط مخاطب با این سینما یک مقوله فرهنگی است و ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که با دو یا سه سال و یا حتی با 10 سال اکران این فیلم‌ها به این نتیجه برسیم که سینمای کوتاه مخاطب خود را پیدا کرده است. قطعاً شکل‌گیری این ارتباط بسیار زمانبر است.
این کارگردان با اشاره به اینکه رونق گرفتن فیلمسازی در شهرستان‌ها می‌تواند به تنوع تولیدات در سینمای ایران کمک کند، تأکید کرد: حمایت از سینماگران شهرستانی علاوه بر فوایدی که برای سینمای کوتاه دارد یک رویکرد عادلانه در حمایت است. حمایت از شهرستان‌ها می‌تواند منجر به بروز استعدادهای بزرگ و پیشنهادهای جدیدتر برای سینمای ایران شود. کشور ما دارای اقوام، طبیعت، زبان و فرهنگ‌های متنوعی است و وجود این تنوع‌ها در سینمای کوتاه موجب بالندگی سینمای کوتاه خواهد شد.
نامی تصریح کرد: در کشور ما جنسی از سینما که فرصت اکران پیدا می‌کند تنها مربوط به دو ژانر می‌شود و در این بین هم شاید اکثر آثار مربوط به سینمای کمدی شود. اینکه چه اندازه از فعالان سینمای کوتاه می‌توانند به سینمای بلند راه پیدا کنند و همان زیست سینمایی خود را در این سینما ادامه دهند، نیاز به یک بررسی دارد اما بعید می‌دانم که فیلمسازان زیادی باشند که بتوانند همان سینمای مورد علاقه خود را که در سینمای کوتاه دنبال کرده‌اند به سینمای بلند بیاورند چرا که سینمای بلند ما از یک الگوی مشخص استفاده می‌کند که اقتضاعات اقتصادی فیلمساز را مجبور می‌کند از این الگو پیروی کند و خود را تطبیق دهند.
وی افزود: این وضعیت بر سینمای کوتاه نیز تأثیرات منفی خود را گذاشته و شاهد هستیم بسیاری از فیلمسازان فیلم کوتاه سعی دارند آثار خود را با الگوهای سینمای بلند تطبیق دهند. با این حال در یک نگاه کلی به سینمای کوتاه می‌توان گفت که این سینما همچنان در برابر یکنواخت شدن مقاومت می‌کند و هنوز جسور است و به مناسبات حرفه‌ای آلوده نشده است.
این کارگردان در پایان گفت: امیدوارم سینمای کوتاه همانطور که امروز شاهد هستیم بتواند از حیثیت سینما دفاع کند، این سینما در کشور ما بسیار جسورتر و پیشروتر از سینمای بلند است اما متأسفانه امروز فیلمسازی به یک امر لوکس تبدیل شده و با وجود گسترش امکانات و تجهیزات هزینه تولید بسیار بیشتر شده و راه ورود فیلمسازان به سینما بسیار سخت و بعید است. این سینما امروز به شدت نیازمند حمایت است.
