در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
ساخت و سازهای بی‌ضابطه بلای جان محوطه باستانی تل برمی و سرتولی/ بررسی طرح عبور لوله آب از عرصه جوبجی
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان از بررسی طرح‌های متعدد درخصوص ارجان و چگاسفلی خبر داد و گفت: ازدفع آبهای سطحی در چگاسفلی گرفته تا فعالیت کارخانه سیمان و احیای قنات‌های باستانی، همه این طرح‌ها مورد بررسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری قرار خواهد گرفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سیدمحسن حسینی (سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان) با اشاره به سفر رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به استان خوزستان که طی چند روز گذشته انجام شد، گفت: در این سفر از مناطق و محورهایی که مشکلات خاص دارند، بازدید به عمل آمد. از محوطه تل برمی و سرتولی که سالیان سال است ساخت و سازها در آن ادامه دارد، آغاز کردیم. این محوطه مربوط به هزاره پنجم، چهارم و سوم پیش از میلاد است این درحالی است که بعد از جنگ تحمیلی با اسکان جنگ‌زدگان در این منطقه، ساخت و سازهایی صورت گرفته که در سالیان اخیر هم بدون ضابطه و بدون مجوز میراث‌فرهنگی ادامه داشته.
او ادامه داد: مردم نیز مشکلات و موانعی که با آن روبه رو هستند را مطرح کردند. با توجه به اهمیت محوطه‌های باستانی مذکور که آثار متعددی در دل خود دارند، تصمیم برآن شد تا از طریق پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری موضوع پیگیری شود و میراث فرهنگی استان نیز پرونده تعیین عرصه و حریم که در سال ۱۳۹۳ انجام گرفت و کاوش‌هایی که نیاکان انجام داده بود را پیگیری کند و عرصه و حریم مصوب و به استان ابلاغ شود. همچنین بنابر آن شد تا پژوهشگاه میراث و گردشگری در هماهنگی با استان بتوانند امور جابه جایی را مطرح کنند تا بتوانیم ساکنانی که روی این تپه باستانی هستند را به جای دیگری منتقل کنیم.
حسینی با اشاره به آنکه یکی از تهدیدهایی که همواره محوطه‌های باستانی از جمله تل برمی را تهدید می‌کند، اسکان مردم است، گفت: در شرایط جنگی و در زمان جنگ تحمیلی این اسکان با توجه به شرایط موجود اتفاق افتاد و اکنون زمان آن رسیده که مسئولان امر در اسرع وقت نسبت به جابه جایی این افراد اقدام کنند تا این منطقه آزاد شود. طی این سال‌ها صدمات جبران ناپذیری به این محوطه از طریق مردم، ترددها، سیستم دفع فاضلاب و چاه‌ها وارد شده و ادامه دارد. در توان میراث استان نیز نیست که بتواند این خانوارها را جابه جا کند از این رو تحقق این مهم عزم جدی مسئولان استانی را می‌طلبد.
جوبجی و طرح ۱۲ هزار هکتاری
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان در ادامه به بازدید از محوطه جوبجی اشاره کرد و گفت: طی دو یا سه سال گذشته، محوطه‌های باستانی رامهرمز و طرح ۱۲ هزار هکتاری منطقه جوبجی کاوش و مورد بررسی باستان‌شناسان قرار گرفته و نتایج آن ارسال شده است. درحال حاضر با توجه به آنکه در کاوش‌های گذشته حدود ۶۷ محوطه، سایت و آثار تاریخی و باستانی تا دوره اسلامی در آن شناسایی شده؛ بازهم نیازمند بازنگری است. با توجه به گستردگی منطقه نیاز است تا این مهم صورت گیرد و نتیجه به سازمان آب منطقه‌ای اعلام شود. سپس تصمیمات نهایی در شورای فنی وزارتخانه میراث و گردشگری درخصوص طرح عبور لوله آب از عرصه‌ای که در گذشته کاوش علمی شده، تصمیم گیری خواهد شد.
احیای قنات‌های باستانی ارجان
حسینی همچنین به تصمیماتی که درخصوص منطقه ارجان گرفته شد، اشاره کرد و گفت: با توجه به آنکه منطقه ارجان یکی از محوطه‌های بسیار ارزشمند استان خوزستان و پایگاه ملی است، از جمله مشکلاتی که در منطقه وجود دارد می‌توان به وجود کارخانه سیمانی اشاره کرد که قدمتی در حدود ۵۰ سال دارد. در زمان احداث کارخانه سیمان، میراث‌فرهنگی در شهرستان وجود نداشت و در استان نیز باتوجه به وضعیت آن زمان، میراث‌فرهنگی اداره‌ای در لفاف سه استان دیگر بود. از این رو توجه ویژه‌ای به این مقوله وجود نداشت و شناخت لازم هم نبود. از این رو کارخانه سیمان در آن زمان بدون مجوز و بدون توجه به آثار موجود، در منطقه ارجان و چگاسفلی احداث شده و در کنار این کارخانه، معادن برداشت وجود دارد که در طی نیم قرن گذشته صدمات جبران ناپذیری به بخش‌هایی از قنات‌هایی که قدمت باستانی دارند، وارد کرده است.
او ادامه داد: در نهایت نگرانی‌ها از تخریب این آثار سبب شد تا درخواست ۱۵ هکتار برای ایجاد معدن جدید کارخانه سیمان با مخالفت میراث‌فرهنگی روبه رو شود. در این باره دیدگاه‌های کارشناسی مطرح و ضوابط عرصه و حریم مورد توجه قرار گرفت. امیدواریم بتوانیم با دیدگاه پژوهش محوری پژوهشگاه میراث و گردشگری این مشکل را نیز رفع کنیم.
این مقام مسئول یادآور شد: یک رشته از این قنات‌ها درحال حاضر مورد استفاده است و حتا درحال حاضر آبیاری حدود ۱۲ هزار هکتار را پوشش می‌دهد. بحث لایروبی آن را نیز با سازمان آب مطرح کردیم و موافقت کارشناسان قرار گرفت. امیدواریم که سازمان آب و برق با همکاری میراث‌فرهنگی بتواند مطالعات لایروبی و احیای قنات‌ها را انجام دهد. احیای این قنات‌ها به لحاظ اقتصادی و تولید در استان بسیار اهمیت دارد چراکه حدود ۲۵۰ هزار هکتار را می‌توان از طریق ۵ رشته قنات موجود آبیاری کرد.
حسینی در ادامه به منطقه‌ای که به قدمگاه امام رضا (علیه السلام) معروف است، اشاره کرد و گفت: در روزهای اربعین و عاشورا و تاسوعا و مناسبت‌های مذهبی، مردم بهبهان در این محل جمع می‌شوند. این منطقه علاوه بر ابعاد معنوی، محل اسکان حدود ۱۵ خانوار است و تبدیل به منطقه‌ای برای فعالیت بومگردی‌ها شده. این درحالی است که شعبه‌ی گاز اصلی تا محل کارخانه سیمان که حدود ۷۰۰ متر از روستا فاصله دارد، آمده اما با توجه به آنکه این روستا در عرصه محوطه باستانی قرار دارد، این مورد هم باید بررسی شود و نتایج نهایی آن اعلام شود.
دفع آبهای سطحی در چگاسفلی
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان همچنین به موضوعات مطرح شده درخصوص چگاسفلی اشاره کرد و گفت: چگاسفلی یکی از محوطه‌های ارزشمند استان است که چند فصل کاوش در آن صورت گرفته. عرصه و حریم آن مصوب ابلاغ شده. اما در بالای محوطه ساخت و سازهایی صورت گرفته و اسکان روی این اثر ارزشمند، همواره مشکلات خاصی بوجود می‌آورد که تهدیدی برای محوطه چگاسفلی است.
می افزود: در طی سال‌های گذشته، گازکشی در محوطه صورت گرفته و با توجه به زندگی مردم که مبتنی بر کشاورزی و دامداری است و دولت هم درحال حاضر توان جابه جایی روستا را ندارد، باید خدماتی در اختیار آن‌ها قرار داد. درحال حاضر برنامه‌هایی برای هدایت آبهای سطحی از محوطه به خارج از منطقه در نظر گرفته‌ایم که چندین بار مورد بررسی قرار گرفته و طرح‌ها نیز ارزیابی شده. این موضوع نیز باید از طریق وزارتخانه میراث و گردشگری و پژوهشگاه مورد تایید قرار گیرد و سپس با رعایت تمام ضوابط و حفظ آثار و بازگشت‌پذیری آن، طرح‌ها را اجرا کنیم.
