دودمان پادشاهی ایران از دوران باستان تا پایان سلسله شاهی
سرزمین ایران از هزاران سال پیش تاکنون فراز و نشیب‌های فراوان را از سر گذرانده است. حکمرانان یکی پس از دیگری آمده و رفته‌اند و در نهایت تنها نامی از دودمان آن‌ها در تاریخ برجای مانده است و درنهایت سلسله پادشاهی در ایران برای همیشه به پایان رسید.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نام پرشیا در غرب اغلب زنده کننده تصاویری ذهنی از جهانی بود آکنده از رمز و راز، انحطاط و تجمل که از عصر نویسندگان یونان باستان تا زمان سیاحان عصر ویکتوریا پابرجا مانده است. نام ایران و ایرانی تداعی کننده تصویرهای ذهنی فرش ایرانی، زعفران ایرانی، خاویار ایرانی و کالاهایی از این دست است. علاوه بر این تمدن ایران زمین همواره برای جهانیان جذاب بوده است. این تمدن امروز به تاریخ معاصر ایران گره خورده و تصویری سملیک از آن ساخته است. محور ایستادگی در برابر غرب و امپریالیسم و نیز مدافع جهان اسلام و فلسطینیان. چرا ایران از گذشته دور تا امروز برای جهانیان جالب است؟
ایران باستان
کوه‌های زاگرس و دامنه‌های غربی آن‌ها احتمالا یکی از چند محل در خاور نزدیک است که دو تحول عمده در تاریخ بشر، یعنی تولید خوراک و زندگی یکجانشینی در آن شکل گرفت. در دوره فراپارینه سنگی متاخر شیوه تغذیه شکارگری و خوارک جویی دستخوش تغییرات عمده شد و از جانوران کوچک چثه محلی تا مواد گیاهی را دربرگرفت.
کامیار عبدی در کتاب «تاریخ ایران آکسفورد» عنوان کرده: می‌دانیم که روستاهای آغازین در ایران با کلبه‌های کوچک و ادوات اسیا، اما بدون شواهدی از جانوران اهلی یا گیاهیان پرورشی وجود داشتند. در ادامه زندگی در فلات ایران، تغییرات آب و هوایی رخ داد و با بهبود شرایط شاهد یکجانشینی و تکثیر گله‌های محلی بزسانان هستیم. سپس رسیدن غلات پرورش یافته به زاگرس و تغییرات اقلیم و آب و هوا سبب شد تا کشاورزان به ارتفاعات بالاتر بروند. بدین گونه روستاهای آغازین در زاگرس و دامنه‌های آن رونق گرفتند. چندی پس از ۶۰۰۰پ. م روستاهای متکی بر خوراک در ایران غربی فراوان بود. ورود فناوری آبیاری و به موجب آن افزایش بازدهی کشاورزی سبب شد تا مرتبه‌های اجتماعی در این جوامع شکل گیرد. هرچند در ابتدای امر مرتبه اجتماعی بر اساس دستاوردهای فرد در زمان حیات او بدست می‌آمد اما بعدها موروثی شد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد. همین مرتبه‌بندی سبب بوجود آمدن سران و کدخدایان شد.
دودمان‌های شاهی ایران و فهرست پادشاهان و دوره حکومت آنان
ایلامی‌ها از جمعیت‌های ساکن در جنوب غرب ایران در فاصله عصر مفرغ تا اوایل دوره اسلامی بودند. ایلامی‌ها در مقاطعی از تاریخ خود، تحت سلطه مستقیم بین‌النهرینی‌ها درآمدند و در مقاطعی نیز، دودمان‌های مستقل ایلامی در استان‌های امروزی فارس و خوزستان و جنوب لرستان تشکیل حکومت دادند.
بیشتر مورخان دوره ایلام را بین بازه ۳۰۰۰ تا ۵۳۰ پ. م در نظر می‌گیرند در این بازه زمانی نیز دودمان شاهی ایلامی‌ها شکل گرفت و از این نقطه است که فهرست پادشاهان و دوره حکومت آن‌ها در ایران آغاز می‌شود.
بر اساس آنچه در کتاب «تاریخ ایران آکسفورد» آمده، پوزور اینشوشینک (حوالی ۲۱۰۰ پ. م). نخستین پادشاه ایلامی بود. بعد از او کیندت (حوالی ۲۰۰۰ تا ۱۹۰۰ پ. م)، دودمان کیدینو (۱۵۰۰ تا ۱۴۰۰ پ. م)، دودمان ایگی‌هلکی (۱۴۰۰ تا ۱۲۰۰ پ. م) و دودمان شوتروک (۱۲۰۰ تا ۱۱۰۰ پ. م.) حاکمان ایلامی بودند.
مادها
هرچند که دوران پادشاهی شاهان ماد و مدت پادشاهی آن‌ها و نیز ترتیب‌شان مورد مناقشه است، اما به‌گفته‌ی هرودوت، سلسله‌ی مادها شامل چهار شاه بود که به یک خانواده تعلق داشتند و به مدت ۱۵۰ سال فرمانروایی کردند مادها (حوالی ۶۹۴ تا ۵۵۰ پ. م.) در ایران حکمرانی کردند و دیوکس/ دهیو- اوکه (۶۹۴ تا ۶۶۵ پ. م.)، فرارتس/ فرورتیش (۶۶۵ تا ۶۳۳ پ. م.) که پسر دهیو- اوکه بود، کیاگزارس/ هووخشتر (۶۲۵ تا ۵۸۵ پ. م.) پسر فرورتیش و آستواگس/ ارشتی وئگ (۵۸۵ تا ۵۵۰ پ. م.) پسر هووخشتر پادشاهان ماد بودند. از میان این شاهان، تنها به هووخشتر و ارشتی وئگ در متون میخی اشاره شده‌است.
بنابر روایات مسیحی، سه مغ زرتشتی برای یافتن مسیح با پیروی از مسیر کواکب به بیت‌لحم رفتند که از آتشکده‌هایشان بسی دور بود. هنر آن‌ها کشف ناشناخته‌ها بود. یکی از خیراندیش‌ترین آن‌ها با نام پارسیان پیوند خورده. بنیادگزار آن کوروش بود که نقشه جهان را تغییر داد و برای نخستین بار در تاریخ، جهان آفریقایی- آسیایی را به هم نزدیک کرد. جانشینان او نخستین نظام سیاسی در مقیاس جهانی را پی افکندند.
ایرانیان در طی عهد باستان متاخر ورزش محبوب خود چوگان را به جهان معرفی کردند. بشقاب‌های مطلا از ایران عهد باستان متاخر، نمایانگر فعالیت‌های هنری مورد علاقه درباریان و نخبگان ایرانی دارد.
هخامنشیان
علیرضا شاپور شهبازی نیز در کتاب «تاریخ ایران آکسفورد» درباره شاهنشاهی پارسی هخامنشی آورده است: این شاهنشاهی به دست مردم پارسی جنوب غرب ایران شکل گرفت و اندیشه‌ها و نهادهایی را در زمینه سیاسی و اقتصادی و هنری و نظامی و حقوق باب کرد. ویژگی‌های بارز حکومت پارسی عبارت بود از پایبندی اکید به حاکمیت قانون، رواداری دینی و فرهنگی، ارج نهادن به دستاوردها و مهارت‌های اقوام تابعه. این سلسله ۱۳ پادشاه داشت.
۱) کوروش دوم/ بزرگ (۵۵۹ تا ۵۳۰ پ. م.) [نسل چهارم از تبار هخامنش]
۲) کمبوجیه دوم (۵۳۰ تا ۵۲۲ پ. م.) [پسر]
۳) بردیه (۵۲۲ پ. م.) [پسر کوروش]
۴) داریوش اول/ بزرگ (۵۲۲ تا ۴۸۶ پ. م.) [نسل پنجم از تبار هخامنش]
۵) خشایارشای اول (۴۸۵ تا ۴۶۵ پ. م.) [پسر]
۶) اردشیر اول (۴۶۵ تا ۴۲۴ پ. م.) [پسر]
۷) خشایارشای دوم (۴۲۴ پ. م.) [پسر]
۸) سوگدیانوس/ سغدیانه (۴۲۴ تا ۴۲۳ پ. م.) [پسر اردشیر اول]
۹) داریوش دوم (۴۲۳ تا ۴۰۴ پ. م.) [پسر اردشیر اول]
۱۰) اردشیر دوم (۴۰۴ تا ۳۵۸ پ. م.) [پسر]
۱۱) اردشیر سوم (۳۵۸ تا ۳۳۸ پ. م.) [پسر]
۱۲) اردشیر چهارم/ ارسس (۳۳۸ تا ۳۳۶ پ. م.) [پسر]
۱۳) داریوش سوم (۳۳۶ تا ۳۳۰ پ. م.) [نوه داریوش دوم]
مقدونی‌ها (۳۳۰ تا ۳۰۱ پ. م.)
منابع مکتوب درخصوص سقوط شاهنشاهی هخامنشی عمدتا به یونانی و لاتین است و دیدگاه آن‌ها دراین خصوص در این باره مطرح است. گفته می‌شود که اسکندر پایه گذار مقدونی‌ها در ایران بود. ایدئولوژی سلطنتی سلوکی ترکیبی از سنت پادشاهی مقدونی با عناصر فرهنگی شرقی بود. از این رو بر اساس برخی منابع شاهد سلطنت اسکندر (۳۳۰ تا ۳۲۳ پ. م) و آنتیگونوس مونوفثالموس (از سرداران اسکندر) (۳۰۶ تا ۳۰۱ پ. م.) بودیم.
سلوکی‌ها (۳۰۵ تا ۱۴۶ پ. م.)
۱) سلوکوس اول (۳۰۵ تا ۲۸۱ پ. م.) [از سرداران اسکندر]
۲) آنتیوخوس اول/ سوتر (۲۸۱ تا ۲۶۱ پ. م.) [پسر]
۳) آنتیوخوس دوم/ ثئوس (۲۶۱ تا ۲۴۶ پ. م.) [پسر]
۴) سلوکوس دوم/ کالینیکوس (۲۴۶ تا ۲۲۵ پ. م.) [پسر]
۵) سلوکوس سوم/ سوتر (۲۲۵ تا ۱۸۷ پ. م.) [پسر]
۶) آنتیوخوس سوم/ کبیر (۲۲۳ تا ۱۸۷ پ. م.) [پسر سلوکوس دوم]
۷) سلوکوس چهارم/ فیلوپاتور (۱۸۷ تا ۱۷۵ پ. م.) [پسر]
۸) آنتیوخوس چهارم/ اپیفانس (۱۷۵ تا ۱۶۴ پ. م.) [پسر آنتیخوس سوم]
۹) آنتیوخوس پنجم/ ائوپاتور دمتریوس اول (۱۶۲ تا ۱۵۰ پ. م.) [پسر]
۱۰) دمتریوس اول (۱۶۲ تا ۱۵۰ پ. م.) [پسر سلوکوس چهارم]
۱۱) الکساندر بالاس (۱۵۰ تا ۱۴۶ پ. م.) [پسر ادعائی آنتیوخوس چهارم]
البته اوانگلوس ونتیس در گاه‌نگار سلطنت شاهان سلوکی اشاره دارد که سلوکوس اول، نیکاتور (فاتح)، آنتیوخوس اول، آنتیوخوس دوم، سلوکوس سوم، آنتیوخوس سوم، سلوکوس چهارم، آنتیوخوس چهارم، آنتیوخوس پنجم، دمتریوس اول، الکساندر بالاس، دمتریوس دوم، آنتیوخوس ششم، آنتیوخوس هفتم، دمتریسو سوم، کلئوپاتراثیا، کلئوپاتراثیا و آنتیوخوس هشتم، سلوکوس پنجم، آنتیوخوس هشتم، آنتیوخوس نهم پادشاهان سلوکیان بودند.
اشکانیان/ پارت‌ها (۲۴۷ پ. م. تا ۲۲۴ م.)
آگاهی ما از ایجاد دولت پارت و گاه نگار آن ناقص است تنها می‌دانیم که کار اشکانیان با قبیله کوچگر پرنی از قوم ایرانی آغاز شد. آن‌ها پس از مهاجرت از آسیای مرکزی در جستجوی زمین‌های زراعی بیشتر و چیزهای دیگر موفق به اشغال مناطقی از قلمرو سلوکی در کرانه رود اترک و در امتداد کوه‌های کوپت داغ شدند.
در سده دوم پ. م اشکانیان مسیر تجاری موسوی به راه ابریشم را پی افکندند. تا آن زمان هخامنشیان «راه شاهی» را به طول ۱۶۰۰ میل ساخته بودند که فلات ایران را به آسیای مرکزی و حوزه مدیترانه مرتبط می‌کرد. در دوره مهرداد دوم نیز سفرایی از سوی امپراتور چین به دربار ایران آمدند. بدین ترتیب حوزه‌های قدرت در چین و ایران و روم بازیگران اصلی اقتصاد اوراسیا شدند.
بر اساس گاه نگاری ۳۵ پادشاه در سلسله اشکانیان حکومت کردند. اسامی آنرا به این قرار است:
۱) ارساکس (ارشک) اول (۲۴۷ تا ۲۱۱ پ. م.)
۲) ارشک دوم (۲۱۱ تا ۱۹۱ پ. م.) [پسر]
۳) فریاپاتیوس (۱۹۱ تا ۱۷۶ پ. م.) [پسرعمو]
۴) فرهاد اول/ فیلادلفوس (۱۷۶ تا ۱۷۱ پ. م.) [پسر]
۵) مهرداد اول (۱۷۱ تا ۱۳۸ پ. م.) [برادر]
۶) فرهاد دوم (۱۳۸ تا ۱۲۷ پ. م.) [پسر]
۷) اردوان اول (۱۲۷ تا ۱۲۴ پ. م.) [پسر فریاپاتیوس]
۸) مهرداد دوم (۱۲۳ تا ۸۸ پ. م.) [پسر]
۹) گودرز اول (۹۵ تا ۹۰ پ. م.) [نوه فریاپاتیوس]
۱۰) ارد اول (۹۰ تا ۸۰ پ. م.) [برادر]
۱۱) سیناتروکس/ سنتروک (۷۷ تا ۷۰ (پ. م.) [پسر فریاپاتیوس]
۱۲) فرهاد سوم (۷۰ تا ۵۷ پ. م.) [پسر]
۱۳) مهرداد سوم (۵۷ تا ۵۴ پ. م.) [پسر]
۱۴) ارد دوم (۵۷ تا ۳۸ پ. م.) [برادر]
۱۵) فرهاد چهارم (۳۸ پ. م. تا ۲م.) [پسر]
۱۶) فرهاد پنجم/ فرهادک (۲ تا ۴م.) [پسر]
۱۷) ارد سوم (۶ م.) [پسر؟]
۱۸) وننس اول (۸ تا ۱۲ م.) [پسر فرهاد چهارم]
۱۹) اردوان دوم (۱۰ تا ۳۸ م.)
۲۰) تیرداد دوم (۳۵ تا ۳۶ م) [نوه فرهاد چهارم]
۲۱) وردان اول (۴۰ تا ۴۷ م.) [پسر اردوان دوم]
۲۲) گودرز دوم (۴۰ تا ۵۱ م.) [برادر]
۲۳) وننس دوم (۵۱ م.) [پسر وردان اول]
۲۴) وردان دوم (۵۴ تا ۵۸ م.) [پسر]
۲۵) بلاش اول (۵۱ تا ۷۸ م.) [پسر وننس دوم]
۲۶) بلاش دوم (۷۷ تا ۸۰ م.) [پسر]
۲۷) پاکرس دوم (۷۸ تا ۱۰۵ م.) [برادر]
۲۸) اردوان سوم (۸۰ تا ۹۰ م.)
۲۹) خسرو اول (۱۰۹ تا ۱۲۹ م.)
۳۰) بلاش سوم (۱۰۵ تا ۱۴۷ م.)
۳۱) مهرداد چهارم (۱۲۹ تا ۱۴۰ م.) [برادر]
۳۲) بلاش چهارم (۱۴۷ تا ۱۹۱ م.) [پسر]
۳۳) بلاش پنجم (۱۹۱ تا ۲۰۸ م.) [پسر]
۳۴) بلاش ششم (۲۰۸ تا ۲۲۸ م.) [پسر]
۳۵)اردوان چهارم (اردوان چهارم (۲۱۶ تا ۲۲۴ م.) [برادر]
ساسانیان (۲۲۴ تا ۶۵۱ م.)
ایران با روی کار آمدن دودمان ساسانیان، تنها امپراتوری قدرتمند منطقه شد. آن‌ها موفق شدند امپراتوری روم را به زانو درآورند. جنگ‌های خسرو دوم با امپراتور هراکلیوس زمینه ساز افول بیزانس و سقوط شاهنشاهی ساسانی و در نتیجه به سر آمدن دوره باستان شد. در پی آن، جهان ایران باستان دستخوش تغییرات ژرف سیاسی و اجتماعی و دینی شد و ایران بخشی از قلمرو بزرگتر اسلامی شد.
در راس شاهنشاهی ساسانی شاهنشاه قرار داشت که اورا از تبار ایزدان می‌پنداشتند و از منزلتی نیمه خدایی برخوردار بود. او شاهزادگان و فرمانروایان محلی را بر راس استان‌ها و قلمروها می‌گماشت و هنگام نشستن بر تخت، برای خود و هریک از فرزندان و اعضای مونث خانواده، آتشی بر قرار می‌کرد. درعین حال هر پادشاه ساسانی تاخ مخصوص به خود داشت.
۱) اردشیر اول/ بابکان (۲۲۴ تا ۲۴۰ م.) [نوه ساسان]
۲) شاپور اول (۲۴۰ تا ۲۷۰ م.) [پسر]
۳) هرمزد اول (۲۷۰ تا ۲۷۱ م.) [پسر]
۴) بهرام اول/ ورهران (۲۷۱ تا ۲۷۴م.) [برادر]
۵) بهرام دوم (۲۷۴ تا ۲۹۳ م.) [پسر]
۶) بهرام سوم (۲۹۳ م.) [پسر]
۷) نرسه (۲۹۳ تا ۳۰۲ م.) [پسر شاپور اول]
۸) هرمزد دوم (۳۰۲ تا ۳۰۹ م.) [پسر]
۹) آدور نرسه (۳۰۹ م.) [پسر]
۱۰) شاپور دوم/ ذوالاکتاف (۳۰۹ تا ۳۷۹ م.) [برادر]
۱۱) اردشیر دوم (۳۷۹ تا ۳۸۳ م.) [برادر]
۱۲) شاپور سوم (۳۸۳ تا ۳۸۸ م.) [پسر شاپور دوم]
۱۳) بهرام چهارم (۳۸۸ تا ۳۹۹ م.) [برادر]
۱۴) یزدگرد اول (۳۹۹ تا ۴۲۰ م.) [پسر شاپور سوم]
۱۵) بهرام پنجم/ گور (۴۲۰ تا ۴۳۸ م.) [پسر]
۱۶) یزدگرد دوم (۴۳۸ تا ۴۵۷ م.) [پسر]
۱۷) هرمزد سوم (۴۵۷ تا ۴۵۹ م.) [پسر]
۱۸) پیروز (۴۵۹ تا ۴۸۴ م.) [برادر]
۱۹) بلاش/ ولاش (۴۸۴.۴۸۸ م.) [برادر]
۲۰) قباد/ کواذ اول (۴۸۸ تا ۴۹۶/۴۹۸ تا ۵۳۱ م.) [پسر پیروز]
۲۱) جاماسپ/ زاماسپ (۴۹۶ تا ۴۹۸ م.) [پسر]
۲۲) خسرو اول/ انوشیروان (۵۳۱ تا ۵۷۹ م.) [پسر قباد اول]
۲۳) هرمزد چهارم (۵۷۹ تا ۵۹۰ م.) [پسر]
۲۴) بهرام ششم/ چوبین (۵۹۰ تا ۵۹۱ م.) [غاصب]
۲۵) وستهم/ غاصب (۵۹۱ م.) [دایی خسرو دوم]
۲۶) خسرو دوم/ اپرویز (۵۹۱ تا ۶۲۸ م.) [پسر هرمزد چهارم]
۲۷) قباد دوم/ شیرویه (۶۲۸ م.) [پسر]
۲۸) اردشیر سوم (۶۲۸ تا ۶۲۹ م.) [پسر]
۲۹) شهربراز/ شهروراز/ فرخان (۶۲۹ م.) [غاصب؛ سردار ارشد خسرو دوم]
۳۰) بوران/ پوران (۶۳۰ تا ۶۳۱ م.) [دختر خسرو دوم]
۳۱) آذرمیدخت/ آزرمیدخت (۶۳۲ م.) [خواهر]
۳۲) یزدگرد سوم (۶۳۲ تا ۶۵۱ م.) [نوه خسرو دوم]
سلسله‌های حاکم بر ایران در دوران میانه
ایران پس از فتح بدست اعراب در قرن هفتم میلادی به بخشی از قلمرو بزرگتر یعنی دارالاسلام بدل شد. دو سده بعد، اسلام به عنوان دین و فرهنگ، ویژگی شاخص بیشتر جمعیت ساکن در فلات ایران شد. ایران در آن دوره تحت حاکمیت خلفا بود. امویان (۶۶۱ تا ۷۵۰ م. / ۴۱ تا ۱۳۲ ق) بر ایران چیره شدند و خلفایی همچون معاویه اول (۶۶۱ تا ۶۸۰ م. / ۴۱ تا ۶۰ ق( [نسل سوم از تبار امیه، سر دودمان این سلسله]، یزید اول (۶۸۰ تا ۶۸۳ م. / ۶۰ تا ۶۴ ق.)، معاویه دوم (۶۸۳ تا ۶۸۴ م. /۶۴ ق)، مروان اول (۶۸۴ تا ۶۸۵ م. /۶۴ تا ۶۵ ق)، عبدالملک اول (۶۸۵ تا ۷۰۵ م. / ۶۵ تا ۸۶ ق)، ولید اول (۷۰۵ تا ۷۱۵ م. / ۹۶ تا ۹۶ ق)، سلیمان (۷۱۵ تا ۷۱۷ م. / ۹۶ تا ۹۹ ق)، عمر دوم/ عمر بن عبدالعزیز (۷۱۷ تا ۷۲۰ م. / ۹۹ تا ۱۰۱ ق)، یزید دوم (۷۲۰ تا ۷۲۴ م. / ۱۰۱ تا ۱۰۵ ق)، هشام اول (۷۲۴ تا ۷۴۳ م. / ۱۰۵ تا ۱۱۵ ق)، ولید دوم (۷۴۳ تا تا ۷۴۴ م. / ۱۲۵ تا ۱۲۶ ق)، یزد سوم (۷۴۴ م. / ۱۲۶ ق)، ابراهیم (۷۴۴ م. / ۱۲۶ تا ۱۲۷ ق)، مروان دوم (۷۴۴ تا ۷۵۰ م. / ۱۲۷ تا ۱۳۲ ق) حکمرانی کردند. در ادامه نیز شاهد حضور عباسیان (۷۵۰ تا ۱۲۵۸ م. / ۱۳۲ تا ۶۵۶ ق) هستیم.
از جمله پادشاهان عباسی می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:
۱) سفاح، عبدالله (۷۵۰ تا ۷۵۴م. / ۱۳۶ تا ۱۵۸ ق) [برادر]
۲) منصور، عبدالله (۷۵۴ تا ۷۷۵م. / ۱۳۶ تا ۱۵۸ ق) [برادر]
۳) مهدی، محمد (۷۷۵ تا ۷۸۵م. / ۱۵۸ تا ۱۶۹ق) [پسر]
۴) هادی، موسی (۷۸۵ تا ۷۸۶م. / ۱۶۹ تا ۱۷۰ق) [پسر]
۵) هارون‌الرشید (۷۸۶ تا ۸۰۹م. / ۱۷۰ تا ۱۹۳ق) [برادر]
۶) امین، محمد (۸۰۹ تا ۸۱۳م. / ۱۹۳ تا ۱۹۸ق) [پسر]
۷) مأمون، ابواسحاق عبدالله (۸۱۳ تا ۸۳۳م. / ۱۹۸ تا ۲۱۸ ق) [برادر]
۸) معتصم ابواسحاق محمد (۸۳۳ تا تا ۸۴۲م. / ۲۱۸ تا ۲۲۷ ق) [برادر]
۹) واثق، هارون (۸۴۲ تا ۸۴۷م. /۲۲۷ تا ۲۳۲ ق) [پسر]
۱۰) متوکل، جعفر بن محمد (۸۴۷ تا ۸۶۱م. /۲۳۲ تا ۲۴۷ ق) [برادر]
۱۱) منتصر، محمد (۸۶۱ تا ۸۶۲م. / ۲۴۷ تا ۲۴۸ ق) [پسر]
۱۲) مستعین، احمد (۸۶۲ تا ۸۶۶م. / ۲۴۸ تا ۲۵۲ ق) [نوه معتصم]
۱۳) معتز، محمد (۸۶۶ تا ۸۶۹م. /۲۵۲ تا ۲۵۵ ق) [پسر متوکل]
۱۴) مهتدی، محمد (۸۶۹ تا ۸۷۰م. /۲۵۵ تا ۲۵۶ ق) [پسر واثق]
۱۵) معتمد، احمد (۸۷۰ تا ۸۹۲م. /۲۵۶ تا ۲۷۹ ق) [پسر متوکل]
۱۶) معتضد، احمد (۸۹۲ تا ۹۰۲م. /۲۷۹ تا ۲۸۹ق) [نوه متوکل]
۱۷) مکتفی، علی (۹۰۲ تا ۹۰۸م. /۲۸۹ تا ۲۹۵ ق) [پسر]
۱۸) مقتدر، جعفر (۹۰۸ تا ۹۳۲م. / ۲۹۵ تا ۳۲۰ ق) [برادر]
۱۹) قاهر، محمد (۹۳۲ تا ۹۳۴م. / ۳۲۰ تا ۳۲۲ ق) [برادر]
۲۰) راضی، احمد (۹۳۴ تا ۹۴۰م. / ۳۲۲ تا ۳۲۹ ق) [پسر مقتدر]
۲۱) متقی، ابراهیم (۹۴۰ تا ۹۴۴م. / ۳۲۹ تا ۳۳۳ ق) [برادر]
۲۲) مستکفی، عبدالله (۹۴۴ تا ۹۴۶ م. /۳۳۳ تا ۳۳۴ ق) [پسر مکتفی]
۲۳) مطیع، فضل (۹۴۶ تا ۹۷۴م. / ۳۳۴ تا ۳۶۳ ق) [پسر مقتدر]
۲۴) طائع، عبدالکریم (۹۷۴ تا ۹۹۱م. / ۳۶۳ تا ۳۸۱ ق) [پسر]
۲۵) قادر، ابوالعباس احمد (۹۹۱ تا ۱۰۳۱ م. / ۳۸۱ تا ۴۲۲ ق) [پسر متقی]
۲۶) قائم، عبدالله (۱۰۳۱ تا ۱۰۷۵م. / ۴۲۲ تا ۴۶۷ ق) [پسر]
۲۷) مقتدی، عبدالله (۱۰۷۵ تا ۱۰۹۴م. /۴۶۷ تا ۴۸۷ ق) [نوه]
۲۸) مستظهر، احمد (۱۰۹۴ تا ۱۱۱۸م. / ۴۸۷ تا ۵۱۲ ق) [پسر]
۲۹) مسترشد، فضل (۱۱۱۸ تا ۱۱۳۵م. / ۵۱۲ تا ۵۲۹ ق) [پسر]
۳۰) راشد، منصور (۱۱۳۵ تا ۱۱۳۶م. / ۵۲۹ تا ۵۳۰ ق) [پسر]
۳۱) مقتضی، محمد (۱۱۳۶ تا ۱۱۶۰م. / ۵۳۰ تا ۵۵۵ ق) [پسر مستظهر]
۳۲) مستنجد، یوسف (۱۱۶۰ تا ۱۱۷۰م. / ۵۶۶ تا ۵۷۵ ق) [پسر]
۳۳) مستضیء، حسن (۱۱۷۰ تا ۱۱۸۰م. / ۵۷۵ تا ۶۲۲ق) [پسر]
۳۴) ناصر، احمد (۱۱۸۰ تا ۱۲۲۵م. / ۶۲۲ تا ۶۲۳ ق) [پسر]
۳۵) ظاهر، محمد (۱۲۲۵ تا تا ۱۲۲۶م. / ۶۲۲ تا ۶۲۳ ق) [پسر]
۳۶) مستنصر، منصور (۱۲۲۶ تا تا ۱۲۴۲م. / ۶۲۳ تا ۶۴۰ ق) [پسر]
۳۷) مستعصم، عبدالله (۱۲۴۲ تا ۱۲۵۸ م. / ۶۴۰ تا ۶۵۶ ق) [پسر]
دودمان‌های مستقل حاکم در فلات ایران تا حمله مغول
دودمان‌های مستقل آغازین ایران در فاصله قرن‌های دهم تا سیزدهم یعنی سامانیان و آل بویه و غزنویان و سلجوقیان مستقل از هویت ترک یا عرب یا ایرانی خود، درصدد عمل به آموزه‌های ایرانی نشستند و هویت ایرانی اخذ کردند. ایران در این دوره به اوج شکوفایی در علم و فلسفه و شعر رسید.
طاهریان (۸۲۱ تا ۸۷۳م. ۲۰۶ تا ۲۰۷ق) حکمرانی کردند و پادشاهان این دودمان شامل عناوین زیر بودند:
۱) طاهر اول (۸۲۱ تا ۸۲۲م. / ۲۰۶ تا ۲۰۷ ق)
۲) طلحه (۸۲۲ تا ۸۲۸م. / ۲۰۷ تا ۲۱۳ ق) [پسر]
۳) عبدالله اول (۸۲۸ تا ۸۴۵م. / ۲۱۳ تا ۲۳۰ ق) [برادر]
۴) طاهر دوم (۸۴۵ تا ۸۶۲م. / ۲۳۰ تا ۲۴۸ق) [پسر]
۵) محمد (۸۶۲ تا ۸۷۳م. / ۲۴۸ تا ۲۵۹ ق؛ فقط در خراسان) [پسر]
قلمرو آنان به دست سامانیان می‌افتد.
صفاریان نیز در بازه زمانی (۸۶۷ تا ۱۰۰۲م. / ۲۴۷ تا ۳۹۳ ق.) حکمرانی کردند و پادشاهان آن‌ها شامل عناوین زیر است:
۱) یعقوب اول (۸۶۷ تا ۸۷۹م. / ۲۴۷ تا ۲۶۵ ق) [پسر لیث عیار]
۲) عمرو اول/ لیث (۸۷۹ تا ۹۰۱م. / ۲۶۵ تا ۲۸۷ق؛ برافتاد و در ۹۰۲م. / ۲۸۸ ق درگذشت) [برادر]
۳) علی (۸۷۹ تا ۸۹۳م. /۲۶۵ تا ۲۹۰ ق؛ مدعی) [برادر]
۴) طاهر (۹۰۱ تا ۹۰۹م. /۲۸۷ تا ۲۹۶ ق) [نوه عمرو اول]
۵) لیث (۹۰۹ تا ۹۱۰م. / ۲۸۷ تا ۲۹۶ ق) [پسر علی]
۶) محمد (۹۱۰ تا ۹۱۱م. / ۲۹۸ ق) [برادر]
۷) عمرو دوم (۹۱۲ تا ۹۱۳م. / ۲۹۹ تا ۳۰۰ ق) [نتیجه عمرو اول]
۸) احمد اول (۹۲۳ تا ۹۶۳م. / ۳۱۰ تا ۳۵۱ ق) [وصلت با نوه دختری عمرو اول]
۹) خلف اول (۹۶۳ تا ۱۰۰۲م. / ۳۵۲ تا ۳۹۳ق) [پسر]
شاخه‌های فرعی دودمان تا اوایل قرن دوازدهم م. / ششم ق بر سیستان فرمان راندند.
از دیگر دودمان‌هایی که طی این مدت بر ایران حاکم بودند می‌توان به آل زیاد، آل بویه، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان اشاره کرد. پادشاهان این دودمان‌ها شامل عناوین زیر است:
آل زیار (۹۲۸ تا ۱۰۴۳ م. / ۳۱۶ تا ۴۳۵ق.)
۱) مرادویج (۹۲۸ تا ۹۳۴م. / ۳۱۶ تا ۳۲۳ ق) [پسر زیار، از نجبای دیلمی]
۲) وشمگیر (۹۳۴ تا ۹۶۷م. / ۳۲۳ تا ۳۵۷ ق) [برادر]
۳) بیستون/ بهستون (۹۶۷ تا ۹۷۶م. / ۳۵۷ تا ۳۶۶ ق) [پسر]
۴) قابوس (۹۷۶ تا ۱۰۱۲م. / ۳۶۶ تا ۴۰۳ ق) [برادر]
۵) منوچهر (۱۰۱۲ تا ۱۰۳۱م. / ۴۰۳ تا ۴۲۰ ق) [پسر]
۶) انوشیروان (۱۰۳۱ تا ۱۰۴۳م. / ۴۲۰ تا ۴۳۴ ق) [پسر]
شاهزادگان فرعی آنان در گرگان تحت‌الحمایه سلجوقیان شدند.
آل بویه (۹۳۴ تا ۹۸۹م. /۳۲۲.۳۷۹ ق) [شاخه اصلی]
۱) علی عمادالدوله (۹۳۴ تا ۹۴۹م. / ۳۲۲ تا ۳۳۸ ق؛ فارس) [پسر بویه، سرکرده دیلمی]
۲) حسن رکن‌الدوله (۹۳۵ تا ۹۷۶م. / ۳۲۳ تا ۳۶۶ ق؛ ری) [برادر]
۳) احمد معزالدوله (۹۴۵ تا۹۶۷م. / ۳۳۴ تا ۳۵۶ ق؛ عراق) [برادر]
۴) فناخسرو عضدالدوله (۹۴۹ تا ۹۸۳م. / ۳۳۸ تا ۳۷۲ ق) [پسر رکن‌الدوله]
۵) ابوالفوارس شیردل شرف‌الدوله (۹۸۳ تا ۹۸۹م. / ۳۷۲ تا ۳۷۹ ق) [پسر]
۶) باکالیجار مرزبان صمصام‌الدوله (۹۸۹ تا ۹۹۸م. / ۳۸۲ تا ۳۸۸ ق) [برادر]
۷) خسرو فیروز بهاءالدوله (۹۹۸ تا ۱۰۱۲م. / ۳۷۹ تا ۴۰۳ ق) [برادر]
۸) فناخسرو سلطان‌الدوله (۱۰۱۲ تا ۱۰۲۴م. / ۴۰۳ تا ۴۱۵ ق) [پسر]
۹) مرزبان (۱۰۲۴ تا۱۰۴۸م. /۴۱۵ تا ۴۴۰ ق) [پسر]
۱۰) فولاد ستون (۱۰۴۸ تا ۱۰۶۲م. /۴۴۰ تا ۴۵۴ ق( [پسر]
سامانیان (۸۷۵ تا ۹۹۹م. / ۲۶۱ تا ۳۸۹ ق)
۱) نصر اول (۸۷۵ تا ۸۹۲م. / ۲۶۱ تا ۲۷۹ ق) [سومین نفر از نسبِ سامان خدا، از نجبای سمرقند]
۲) اسماعیل اول (۸۹۲ تا ۹۰۷م. / ۲۷۹ تا ۲۹۵ ق) [برادر]
۳) احمد اول/ امیر شهید (۹۰۷ تا ۹۱۴ م. / ۹۲۵ تا ۳۰۱ ق) [پسر]
۴) نصر دوم/ امیر سعید (۹۱۴ تا ۹۴۳م. / ۳۰۱ تا ۳۳۱ ق) [پسر]
۵) نوح اول/ امیر حمید (۹۴۳ تا ۹۵۴م. / ۳۳۱ تا ۳۴۳) [پسر]
۶) عبدالملک اول / امیر رشید (۹۵۴ تا ۹۶۱م. / ۴۳۴ تا ۳۵۰ ق) [پسر]
۷) منصور اول/ امیرسدید (۹۶۱ تا ۹۷۶م. / ۳۵۰ تا ۳۶۶ ق) [برادر]
۸) نوح دوم/ امیررضی (۹۷۶ تا ۹۹۷م. / ۳۶۶ تا ۳۸۷ ق) [پسر]
۹) منصور دوم (۹۷۶ تا ۹۹۹م. / ۳۸۷ تا ۳۸۹ ق) [پسر]
۱۰) عبدالملک دوم (۹۹۹م. / ۳۸۹ ق) [برادر]؛ ماوراءالنهر به دست غزنویان
۱۱) اسماعیل دوم/ منتصر سامانی (۹۹۹ تا ۱۰۰۱م. / ۳۸۹ تا ۳۹۲ ق؛ مدعی) [برادر]
غزنویان (۹۶۳ تا ۱۰۵۰م. / ۳۵۲ تا ۴۴۲ ق) [شاخه اصلی]
۱) الپتگین (۹۶۳ تا ۹۷۷م. / ۳۶۶ ق) [ف مانده ترک غزنین در قلمرو سامانی]
۲) سبکتگین (۹۷۷ تا ۹۹۷م. / ۳۶۶ تا ۳۸۷ ق) [نایب الپتگین]
۳) اسماعیل اول (۹۹۷ تا ۹۹۸م. / ۳۸۷ تا ۳۸۹ ق) [پسر]
۴) محمود اول (۹۹۸ تا ۱۰۳۰م. / ۳۸۹ تا ۴۲۱ق؛ در سال ۹۹۹م. / ۳۸۹ ق خود را سلطان خواند) [برادر]
۵) محمد اول (۱۰۳۰ تا ۱۰۳۱م. /۴۲۱ ق؛ از سلطنت خلع شد) [پسر]
۶) مسعود اول (۱۰۳۱ تا ۱۰۴۱م. / ۴۲۱ تا ۴۳۲ ق) [برادر]
۷) محمد اول (۱۰۴۱م. / ۴۳۲ق؛ بر تخت خود ابقا شد]
۸) مودود اول (۱۰۴۱ تا ۱۰۵۰م. / ۴۳۲ تا ۴۴۱ ق) [پسر مسعود اول]
۹) مسعود دوم (۱۰۵۰م. / ۴۴۱ ق) [پسر]
قلمرو آنان در ایران به دست سلجوقیان فتح شد.
سلجوقیان (سلجوقیان بزرگ، ۱۰۳۷ تا ۱۱۵۷م. / ۴۲۹ تا ۵۵۲ ق)
۱) طغرل‌بیگ (۱۰۳۷ تا ۱۰۶۳م. / ۴۲۹ تا ۴۵۵ ق) [از نسل دوم از تبار سلجوق]
۲) الب‌ارسلان (۱۰۶۳ تا ۱۰۷۲م. / ۴۵۵ تا ۴۶۵ ق) [برادرزاده]
۳) ملکشاه (۱۰۷۲ تا ۱۰۹۲م. / ۴۶۵ تا ۴۸۵ ق) [پسر]
۴) محمود اول (۱۰۹۲ تا ۱۰۹۳م. / ۴۸۵ تا ۴۸۶ ق) [پسر]
۵) برکیارق (۱۰۹۳ تا ۱۱۰۴م. / ۴۸۵ تا ۴۸۶ ق) [برادر]
۶) ملکشاه دوم (۱۱۰۴ تا ۱۱۰۵م. / ۴۹۸ ق) [پسر]
۷) غیاث‌الدین محمدتاپار (۱۱۰۵ تا ۱۱۱۸م. / ۴۹۸ تا ۵۱۱ ق) [پسر ملکشاه]
۸)احمد سنجر (۱۱۱۸ تا ۱۱۵۷م. / ۵۱۱ تا ۵۵۲) [پسر ملکشاه]
با تهاجم غزها، به دودمان‌های فرعی اتابک قسمت شدند.
خوارزمشاهیان (دودمان انوشتگین، ۱۰۹۷ تا ۱۲۲۰م. / ۴۹۱ تا ۶۱۷ ق)
۱) قطب‌الدین محمد اول (۱۰۹۷ تا ۱۲۲۰م. / ۴۹۰ یا ۴۹۱ تا ۵۲۱ ق؛ تحت‌الحمایه سلجوقیان) [پسر انوشتگین]
۲) علاءالدین اتسز (۱۱۲۷ تا ۱۱۵۶م. / ۵۲۱ تا ۵۵۱ ق) [پسر]
۳) ایل ارسلان (۱۱۵۶ تا ۱۱۷۲م. / ۵۵۱ تا ۵۶۸ ق؛ استقلال از ۱۱۵۷م.) [پسر]
۴) علاءالدین تکش (۱۱۷۲ تا ۱۲۰۰م. / ۵۶۸ تا ۵۹۶ ق) [پسر]
۵) علاءالدین محمد دوم (۱۲۰۰ تا ۱۲۲۰م. / ۵۹۶ تا ۶۱۷ ق) [پسر]؛ حمله مغول
۶)جلال‌الدین منکبرنی (۱۲۲۰ تا ۱۲۳۱م. / ۶۱۷ تا ۶۲۸ ق؛ مدعی) [پسر]
مغول‌ها/ ایلخانان (۱۲۵۶ تا ۱۳۳۶م. / ۶۵۴ تا ۷۳۶ ق)
۱) هولاکرخان (۱۲۵۶ تا ۱۲۶۵م. / ۶۵۴ تا ۶۶۳ ق) [نوه چنگیزخان]
۲) اباقاخان (۱۲۵۶ تا ۱۲۸۲م. / ۶۶۳ تا ۶۸۰ ق) [پسر]
۳) احمد تگودار (۱۲۸۲ تا ۱۲۸۴م. / ۶۸۰ تا ۶۸۳ ق) [پسر هفتم هولاگر]
۴) ارغون خان (۱۲۸۴ تا ۱۲۹۱م. / ۶۸۳ تا ۶۹۰ ق) [پسر اباقا]
۵) گیخاتوخان (۱۲۹۱ تا ۱۲۹۵م. / ۶۹۰ تا ۶۹۴ ق) [پسر اباقا]
۶) بایدوخان (۱۲۹۵م. / ۶۹۴ ق) [نوه هولاگر از طریق تراغای]
۷) غازان خان (۱۲۹۵ تا ۱۳۰۴م. / ۶۹۴ تا ۷۰۳ ق) [پسر ارغون]
۸)اولجایتو/ سلطان محمد خدابنده (۱۳۰۴ تا ۱۳۱۷م. / ۷۰۳ تا ۷۱۶ ق) [برادر]
۹) ابوسعید بهادر (۱۳۱۷ تا ۱۳۳۵م. / ۷۱۷ تا ۷۳۶ ق) [پسر]
۱۰) ارپاخان/ ارپای گائون (۱۳۳۵ تا ۱۳۳۶م. / ۷۳۶ ق) [از نوادگان تولی‌خان پدر هولاگو] از ۱۳۳۶م. / ۷۳۶ ق به بعد اتحاد ایران فرو می‌پاشد.
تیموریان (۱۳۷۰ تا ۱۵۰۶م. / ۷۷۱ تا ۹۱۱ق)
۱) تیمور لنگ (۱۳۷۰ تا ۱۴۰۵م. / ۷۷۱ تا ۸۰۷ ق)
۲) پیرمحمد (۱۴۰۵م. / ۸۰۷ ق) [نوه تیمور]
۳) شاهرخ (۱۴۰۵ تا ۱۴۴۷م. / ۸۰۷ تا ۸۵۰ ق) [پسر تیمور]
۴) خلیل سلطان (۱۴۰۵ تا ۱۴۰۹م. / ۸۰۷ تا ۸۱۲ ق) [نوه تیمور از طریق میرانشاه]
۵) الغ‌بیگ (۱۴۴۷ تا ۱۴۴۹م. / ۸۵۰ تا ۸۵۳ ق) [پسر شاهرخ]
۶) عبداللطیف میرزا (۱۴۴۹ تا ۱۴۵۰م. / ۸۵۳ تا ۸۵۴ ق) [پسر الغ‌بیگ]
۷) ابوسعید (۱۴۵۱ تا ۱۴۶۹م. / ۸۵۴ تا ۸۷۳ ق) [برادرزاده خلیل سلطان]
۸) سلطان حسین بایقرا (۱۴۶۹ تا ۱۵۰۶م. / ۸۷۳ تا ۹۱۱ ق)
قراقویونلو (سیاه گوسفندان) (۱۳۸۰ تا ۱۴۶۸م. / ۷۸۲ تا ۸۷۳ق)
۱) قرامحمد تورمش (۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹م. / ۷۸۲ تا ۸۷۳ ق)
۲) قرایوسف (۱۳۸۹ تا ۱۴۲۰م. / ۷۹۲ تا ۸۲۳ ق) [پسر]
دوره‌ای از انشقاق
۳) جهانشاه (پیش از دهه ۱۴۴۰ تا ۱۴۶۷م. / ۸۳۹ تا ۸۷۲ ق) [پسر قرایوسف]
آق‌قویونلو (سپید گوسفندان) (۱۳۷۸ تا ۱۵۰۸م. /۷۸۰ تا ۹۱۴ ق)
۱) قراعثمان (۱۴۰۳ تا ۱۴۳۵م. / ۸۰۶ تا ۸۳۹ ق)
یازده مدعی مختلف در دوره‌ای بیست و دوساله
۲) اوزون حسن (۱۴۵۷ تا ۱۴۷۸م. / ۸۵۷ تا ۸۸۲ ق)
جنگ‌های داخلی
۳) یعقوب‌بیگ (۱۴۸۱ تا ۱۴۹۰م. / ۸۸۶ تا ۸۹۶ ق) [پسر اوزون‌حسن]
جنگ‌های داخلی
۴) رستم‌بیگ (۱۴۹۴ تا ۱۴۹۷م. / ۹۰۰ تا ۹۰۲ ق)
۵) تقسیم سه‌گانه پیش از شکست از صفویان:
الوندبیگ آق‌قویونلو (۱۴۹۷ تا ۱۵۰۱م. / ۹۰۳ تا ۹۰۷ ق) [نوه اوزون حسن از پسرش یوسف]
مراد (در گذشته ۱۵۱۴م. / ۹۲۰ ق)
شاید فرمانروای سومی که از نام او بی‌خبریم
صفویه
شاه اسماعیل صفوی توانست ظرف یک دهه، حمایت فداییان فارسی و ترک زبان را سامان دهد. او در نظر داشت طریق رستگاری را در کنار علی (ع) طی کند. حکمرانی صفویان (۱۵۰۱ تا ۱۷۲۲م. / ۹۰۵ تا ۱۱۳۵ ق) بود و شاهانی همچون اسماعیل اول (۱۵۰۱ تا ۱۵۲۴م. / ۹۰۵ تا ۹۳۰ ق)، شاه طهماسپ اول (۱۵۲۴ تا ۱۵۷۶م. / ۹۳۰ تا ۹۸۴ ق(، اسماعیل دوم (۱۵۷۶ تا ۱۵۷۸م. / ۹۸۴ تا ۹۸۵ ق)، محمد خدابنده (۱۵۷۸ تا ۱۵۸۷ م)، شاه عباس اول/ بزرگ (۱۵۸۷ تا۱۶۲۹م. / ۹۹۶ تا ۱۰۳۸ق)، صفی/ سام‌میرزا (۱۶۲۹ تا۱۶۴۲م. / ۱۰۳۸ تا ۱۰۵۲ ق)، عباس دوم (۱۶۴۲ تا ۱۶۶۶م. /۱۰۵۲ تا ۱۰۷۷ ق)، سلیمان/ صفی دوم (۱۶۶۷ تا ۱۶۹۴م. /۱۰۷۷ یا ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۵ ق)، سلطان حسین (۱۶۸۸ تا ۱۶۹۴م. / ۱۰۵۲ تا ۱۰۷۷ ق) یورش افغان‌ها در سال ۱۸۲۲م. / ۱۱۳۴ ق، طهماسپ دوم (۱۷۲۹ تا ۱۷۳۲م. / ۱۱۴۲ تا ۱۱۴۵ ق؛ مدعی) در این دودمان حکمرانی کردند.
افشاریه
انتقال قدرت از خاندان صفوی به قاجار در قرن هجدهم میلادی برای سرزمین فلات ایران دوران پرآشوبی بود. از حضور سلسله افشاریه و زندیه گرفته تا ورود به ایران جدید. در این دوران شاهد حکمرانی افشاریه (۱۷۳۶م. / ۱۱۴۸ تا ۱۱۶۰ ق) بودیم که با سر سلسله نادرشاه (۱۷۳۶ تا ۱۷۴۷م. / ۱۱۴۸ تا ۱۱۶۰ ق) آغاز شد و با پادشاهی عادلشاه/ علیشاه (۱۷۴۷ تا ۱۷۴۸م. / ۱۱۶۰ تا ۱۱۶۱ق) برادرزاده نادرشاه ادامه یافت و به ابراهیم شاه (۱۷۴۸ تا ۱۷۴۹م. /۱۱۶۱ تا ۱۲۶۲ ق) رسید. شاهرخ‌شاه (۱۷۴۸ تا ۱۷۹۶م. / ۱۱۶۱ تا ۱۲۱۰ ق) نوه نادرشاه و سلیمان دوم (۱۷۵۰م. /۱۱۶۲ ق) نوه شاه سلطان حسین از دیگر پادشاهان افشاریه بودند.
زندیه
دودمان زندیه نیز در بازه زمانی (۱۷۵۱ تا ۱۷۹۴م. /۱۱۶۳ تا ۱۲۰۸ ق) حاکم بود. کریم‌خان/ وکیل‌الرعایا (۱۷۵۱ تا ۱۷۷۹م. / ۱۱۶۳ تا ۱۱۹۳ ق)، ابوالفتح خان (۱۷۷۹م. / ۱۱۹۳ ق) پسر کریم خان، صادق‌خان (۱۷۸۰ تا ۱۷۸۲م. /۱۱۹۴ تا ۱۱۹۶ ق) برادر کریم‌خان، علی مرادخان (۱۷۸۲ تا ۱۷۸۵م. / ۱۱۹۶ تا ۱۱۹۹ ق) خواهرزاده زکی‌خان زند، جعفر (۱۷۸۵ تا ۱۷۸۹م. / ۱۱۹۹ تا ۱۲۰۳ق) پسر صادق‌خان و لطفعلی خان (۱۷۸۹ تا ۱۷۹۴م. / ۱۲۰۳ تا ۱۲۰۸ ق) پادشاهان زندیه بودند.
ایران جدید/ قاجاریه
قاجاریه (۱۷۸۹ تا ۱۹۲۵م. / ۱۲۰۳ تا ۱۳۴۴ق)، این دوره با نفوذ غرب همراه است که به مرور در حوزه سیاست، اقتصاد و زندگی اجتماعی کشور سایه می‌افکند. با درگذشت کریم خان، آقامحمدخان در پی تصاحب تخت سلطنت برآمد و با جانشینان کریم خان به نبرد پرداخت و درنهایت هم پیروز شد. آقامحمدخان (۱۷۸۹ تا ۱۷۹۷م. / ۱۲۰۳ تا ۱۲۱۲ق) در تمام دوره حکومتش در جنگ بود و در نهایت دودمان قاجاریه را به فتحعلی‌شاه (۱۷۹۷ تا ۱۸۳۴م. / ۱۲۱۲ تا ۱۲۵۰ق) برادرزاده‌اش سپرد.
محمدشاه (۱۸۳۴ تا ۱۸۴۸م. / ۱۲۵۰ تا ۱۲۶۴ق) نوه فتحعلی شاه؛ پسر عباس میرزا وارث دیگر قاجارها بود و بعد از او این سلسله به فرزندان پادشاهان به ارث رسید. از این رو ناصرالدین شاه (۱۸۴۸ تا۱۸۹۶م. / ۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳ق)، مظفرالدین شاه (۱۸۹۶ تا۱۹۰۷م. /۱۳۱۳ تا ۱۳۲۴ق)، محمدعلی شاه (۱۹۰۷ تا ۱۹۰۹م. / ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۷ق)، احمدشاه (۱۹۰۹ تا ۱۹۲۵م. / ۱۳۲۷ تا ۱۳۴۴ق) به سلطنت رسیدند.
در ادامه با فروپاشی روسه تزاری و کاهش قدرت انگلستان بر اثر جنگ جهانی اول، بستر برای ظهور رضاخان فراهم شد. او از غیبت احمدشاه استفاده کرد و از یک مقام نظامی تبدیل به شاه ایران شد. رضاشاه در بازه زمانی (۱۹۲۵ تا ۱۹۴۱م. /۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ش) بر صندلی سلطنت نشست و بعد از او محمدرضاشاه (۱۹۴۱ تا ۱۹۷۹م. / ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ش) پسرش شاه شد. با حضور محمدرضا به عنوان شاه، آخرین سال‌های شاهنشاهی ایران رقم خورد و بعد از او سلسله پادشاهی در ایران برای همیشه به پایان رسید.
