آهنگساز و مدیر هنری گروه یارآوا مطرح کرد؛
تولید آلبوم «بیست» ۵۰۰ میلیون هزینه دربردارد بدون هیچ آورده‌ی مالی برای خودمان/ آنقدر دنبال حامی بودیم که خسته و ناامید شدیم!
مهدی جلالی درباره تولید آلبوم «بیست» که به مناسبت بیست سالگی گروه «یارآوا» تولید می‌شود و به آثار بیست آهنگساز معاصر می‌پردازد، گفت: ما میزان حداقلی هزینه را در نظر گرفتیم و طی این برآورد به مبلغی حدود ۵۰۰ میلیون تومان رسیدیم. اگر مبالغ مربوطه را دست بالا می‌گرفتیم، خیلی بیشتر از رقم مذکور می‌شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در میان گروه‌های امروزی «یارآوا» یکی از فعال‌ترین‌هاست. اعضای جوان این گروه طی سال‌های گذشته علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی، با پرداختن به شخصیت‌های مطرح موسیقی معاصر و برگزاری رویدادهایی چون مسابقه آهنگسازی موسیقی الکتروآکوستیک «جایزه‌ی رضا کروریان» نقش بسزایی در اشاعه موسیقی معاصر و الکترونیک داشته‌اند.
گروه موسیقی «یارآوا» سال ۱۳۸۰ توسط مهدی جلالی، ابراهیم الهیاری و حامد زند کریم‌خانی با هدف معرفی گونه‌ای متفاوت از موسیقی سنتی و ترویج موسیقی بی‌کلام یا غیر کلام محور تأسیس شده است. یارآوایی‌ها طی چند سال گذشته، علاوه بر فعالیت‌های معمولِ گروه‌های موسیقی ، بالغ بر ۹۰ نشست رایگانِ آموزشی، پژوهشی، اجرایی تحت عنوان‌هایی مثل «خلوت موسیقی»، «آی‌سی»، «شب اپرا»، «یکشنبه‌های موسیقی»، «خلوت موسیقی سی و هفت و نیم درجه» و غیره را برگزار کرده‌اند. این گروه از سال ۱۳۸۲ با تشکیل «ارکستر مدرن یارآوا» به پیشنهاد علیرضا مشایخی، فعالیت هنری خود را با هدف اجرا و معرفی آثار آهنگسازان موسیقی مدرنِ (معاصر) ایران و جهان (و از این طریق معرفی نوازندگان موسیقی نو) ادامه داده است. حال اعضای «یارآوا» قرار است به مناسبت بیستمین سال تأسیس این گروه، برنامه‌های متنوعی را تدارک بببیند که یکی از آنها پروژهای با عنوان «بیست» است، که به اجرای آثار بیست آهنگساز معاصر می‌پردازد.
مهدی جلالی (نوازنده، آهنگساز و مدیر هنری گروه موسیقی یارآوا) در گفتگوی پیش‌رو در اینباره توضیحاتی را ارائه کرد که در پی می‌آید.
به مناسبت بیستمین سال فعالیت گروه «یارآوا» چه برنامه‌هایی تدارک دیده‌اید؟
ما به مناسبت بیستمین سالگرد تأسیس گروه «یارآوا» برنامه‌های متعددی را در دستور کار قرار داده‌ایم که برخی از آنها انجام شده و باقی آنها تا پایان سال اجرایی خواهند شد. اما یکی از مهم‌ترین آنها به سرانجام رساندن پروژهای با عنوان «بیست» است. در این پروژه به بیست آهنگساز موسیقی معاصر پرداخته خواهد شد. ما در این پروژه به بیست آهنگساز سفارش قطعه می‌دهیم و آثار ساخته و ارائه شده، اجرا و ضبط خواهند شد و در قالب آلبوم فیزیکال همراه با توضیحاتی درباره آهنگسازان و اثرشان به صورت کتابچه عرضه خواهند شد. البته این مجموعه را در فرمت دیجیتال نیز منتشر خواهیم کرد.
پروژه «بیست» در حال حاضر چه وضعیتی دارد و از چه زمانی کار روی آن شروع شده است؟
چند ماه است که کارهای مربوط به این پروژه را آغاز کرده‌ایم. منتظر بودیم بخش‌هایی از کار به سرانجام برسد، سپس اخبار مربوط به آن را منتشر کنیم.
آهنگسازان منتخب را بر اساس چه مبنا و محوریتی انتخاب کرده‌اید؟
تعداد آهنگسازانی که در زمینه موسیقی معاصر فعالیت می‌کنند، طی چند سال اخیر بسیار زیاد شده است و هر روز هم بر تعداد آنها افزوده می‌شود، که این تعدد، انتخاب‌ها را برای ما دشوار کرده است. ما تقریباً از تمام آهنگسازان معاصر لیستی تهیه کردیم تا کسی از قلم نیفتد. سپس از بین اعضای هیئت مدیره، تیمی انتخاب شد. در ادامه هرکدام از اعضا بنا به خواست و دلایلی که داشتند تعدادی از آهنگسازان را مشخص کردند و در جلساتی که برگزار شد درباره آنها به مشورت پرداختیم و در نهایت به تعدادی که می‌خواستیم رسیدیم. اما این مسئله هم وجود داشت که آیا آهنگسازان منتخب هم تمایل به همکاری دارند و به درخواست ما پاسخ مثبت خواهند داد یا خیر؟ به همین دلیل برای اطمینان، بیش از بیست نفر را در لیست قرار دادیم. البته تا این لحظه با هرکدام از آهنگسازان وارد مذاکره شده‌‌ایم، لطف داشتند و دعوت ما را برای این پروژه پذیرفتند. تاکنون فقط یک نفر امکان همکاری با ما را نداشت که آنهم به دلیل همزمانی کارهای دیگرش با پروژه ما بود و به لحاظ زمانی امکان نداشت در موعد مقرر سفارش ما را به انجام برساند، ما نیز فرد دیگری را به جای ایشان قرار دادیم.
درباره نحوه انتخاب سازها و قطعات انتخابی نیز توضیح دهید.
ما برای هر آهنگساز یک دعوتنامه رسمی فرستاده‌ایم که لیستی از سازها، ترکیب‌های آنها و آنسامبل‌ها ضمیمه‌اش شده است. وجود لیست این امکان را برای آهنگسازان فراهم می‌کند که از ساز سولو تا ارکستر، امکان انتخاب داشته باشند. در این زمینه هیچ محدودیتی را در نظر نگرفته‌ایم. البته همه انتخاب‌ها بر اساس توان و امکانات گروه «یارآوا» بوده و تلاش کرده‌ایم بهترین شرایط در نظر بگیریم. حتی این اختیار عمل را هم به آهنگسازان داده‌ایم که اگر تمایل دارند با همکاری نوازندگان مورد نظرشان، ترکیبی جدید را بر اساس آنچه خود می‌خواهند، بسازند و ارائه دهند. امکان موسیقی الکترونیک نیز وجود دارد.
از صفر تا صد پروسه چقدر زمان برده است؟
زمستان سال گذشته، شروع به نوشتن و برنامه‌ریزی‌های پروژه «بیست» کردیم. یعنی تا به امروز حدود پنج، شش ماه است که مشغول انجام کارها هستیم.
درباره نحوه انتخاب قطعات هم توضیح دهید. آیا در این زمینه به آهنگسازان مدعو اختیار عمل داده‌اید؟
ما هیچ محدودیتی برای آهنگسازان قائل نشدیم و آنها برای شیوه‌ی نگارش، فرم و محتوای اثرشان کاملاً آزاد هستند. این عدم محدودیت باعث می‌شود دست هنرمندان برای انتخاب و ساخت اثرشان باز باشد و جلوی خلاقیت آنها گرفته نشود. حتی امکان دیگری را هم در اختیار آهنگسازان گذاشتیم. درصورتی که آهنگسازی طرحی ارائه دهد که اصلاً به ساز نیاز نداشته باشد، ما آن را نیز می‌پذیریم. به هر حال موسیقی معاصر امکانات گوناگونی را برای آهنگسازان فراهم کرده است و هر آهنگساز بنا بر ایده‌های شخصی خود، می‌تواند جلوه‌های متفاوتی از موسیقی و حتی هنر صدا را به نمایش بگذارد. مثلاً ممکن است یک نفر ده اجرا کننده داشته باشد و بخواهد همه آنها به جای نواختن یا خواندن، صحبت کنند یا حتی هم‌زمان دست بزنند، یا راه بروند تا صدای پایشان در استودیو ضبط شود. ما به آهنگسازان اعلام کرده‌ایم که بر اساس امکانات گروه، تلاش می‌کنیم تا بر ایده‌هایشان جامه عمل بپوشانیم.
یکی دیگر از موضوعات مهم، ضبط استودیویی آثار است که علاوه بر دشواری‌های متعدد هزینه‌های سرسام‌آوری دارد. در اینباره هم توضیح دهید.
بله هزینه ضبط آثار بسیار بالاست. البته گروه یارآوا استودیو دارد، اما مختص به موسیقی الکترونیک است. استودیوی مذکور در واقع برای مقوله ضبط طراحی نشده است، بلکه مختص ساخت یا آهنگسازی موسیقی الکترونیک است. ما می‌توانیم سازهای سولو تا نهایتاً تریو را در استودیوی خودمان ضبط کنیم. اما بخش عمده آثار را باید در استودیوی دیگری ضبط کنیم. مورد دیگر اینکه تعدادی از نوازندگان ما در ایران ساکن نیستند. آنها باید در کشور خودشان به ضبط بخش‌های مربوط به خود بپردازند و سپس فایل آن را برای ما بفرستند. همکاران ما در خارج از ایران هم ایرانی و هم غیرایرانی هستند و در انجام این پروژه به ما کمک می‌کنند تا این کار را هر چه بهتر پیش ببریم.
گروه «یارآوا» با فعالیت‌هایی که داشته، در میان اهالی موسیقی شناخته شده. این آشنایی‌ها باعث نشده برخی استودیوداران برای همکاری با شما تمایل نشان دهند، تا به این ترتیب حمایتی کرده باشند؟
پروژه «بیست» هنوز به مرحله‌ی ضبط نرسیده و به همین دلیل تاکنون با افراد یا استودیوها وارد مذاکره نشده‌ایم. اما به موضوعی که گفتید فکر می‌کنیم، چون اگر چنین مشارکتی شکل گیرد اتفاق مثبتی خواهد بود. الان هم فرصت را مغتنم می‌شمارم و از استودیوداران می‌خواهم در صورت تمایل به همکاری، آمادگی خود را اعلام کنند.
امروز تولید آثار موسیقایی و انتشار آلبوم کار بسیار پرهزینه‌ای است. این مشکل را چگونه مرتفع کردید؟
واقعیت این است که پروژه «بیست» به هیچ‌وجه برای ما آورده مالی ندارد. همه همکاران من در گروه «یارآوا» به این پروژه به عنوان کاری فرهنگی می‌نگرند. در روزگاری که مخارج تا حد بسیار زیادی سرسام‌آور است، یکی از بزرگترین هزینه‌های ما، چاپ خود سی‌دی است. آنچه در نظر داریم یک پکیج با سه حلقه سی‌دی است. همراه با این سی‌دی‌ها، کتابچه‌ای هم داریم که خیلی مفصل است زیرا قرار است درباره بیست قطعه و بیست آهنگساز توضیحاتی ارائه شود. چاپ همین کتابچه کوچک بسیار هزینه‌بر است. هزینه ضبط و مخارج استودیو را هم به این لیست اضافه کنید. درمورد نوازنده‌ها این امکان را داریم که از ما دستمزدی نگیرند. ما در برآوردهای‌مان اینگونه در نظر گرفتیم که قرار است به همه عوامل دستمزد بدهیم. کلا برآوردهای پروژه‌هایی مانند «بیست» را اینگونه می‌نویسند و همه موارد را لحاظ می‌کنند. مثلا می‌نویسند یکی از نوازنده‌ها باید مقدار مشخصی دستمزد می‌گرفت، اما نگرفته است. به هرحال مبلغ مورد نظر باید در لیست برآوردها نوشته شود.
در نهایت با وجود اعمال همه مبالغ و دستمزدها به چه برآوردی رسیده‌اید؟
ما میزان حداقلی هزینه، یا اصطلاحا کف مبالغ را در نظر گرفتیم و طی این برآورد به مبلغی حدود ۵۰۰ میلیون تومان رسیدیم. اگر مبالغ مربوطه را بالاتر در نظر می‌گرفتیم، نتیجه خیلی بیشتر از رقم مذکور می‌شد. ما اگر بخواهیم به بیست آهنگساز دستمزد آهنگسازی بدهیم رقم بسیار بالایی خواهد شد. کمترین دستمزدی که برای یک آهنگساز تازه‌کار و غیرمطرح در نظر گرفته می‌شود، حدود پنج، شش میلیون تومان است. حال شما دستمزد یک آهنگساز حرفه‌ای و شناخته شده را حساب کنید! از طرفی در این پروژه بیش از صد نوازنده حرفه‌ای حضور دارند که باید قطعات را تمرین و ضبط کنند. دستمزد این تعداد نوازنده بسیار بالاست و بودجه زیادی را می‌طلبد. در این میان نوازندگان، هنرمندان خارجی هم حضور دارند و اگر یکی از آنها فقط چهارصد تا پانصد یورو دستمزد طلب کند (یعنی کمترین دستمزد)، هزینه‌های ما چند برابر خواهند شد. محل تمرین، ضبط استودیویی (شامل خود ضبط و احتمالاً تکرار چندین‌باره برخی قطعات)، ادیت و مسترینگ همگی مشمول هزینه است. چاپ پکیج سی‌دی هم به تنهایی چیزی حدود صد میلیون بودجه می‌خواهد. این را بر اساس تجارب قبلی می‌گویم. فقط چاپ سی‌دی آثار برگزیده چهارمین مسابقه آهنگسازی موسیقی الکتروآکوستیک «جایزه رضا کروریان» که به تازگی منتشر شده، نزدیک به سی میلیون هزینه داشته است.
یکی از دلایل تنزل تولید آلبوم‌های فیزیکال همین گرانی چاپ است. با این حساب یعنی شما و دیگر همکارانتان صرفاً روی انتشار آلبوم فیزیکال تمرکز کرده‌اید.
بله هدف ما ارائه آلبوم فیزیکی است. البته حتما نسخه دیجیتال این مجموعه را هم آماده می‌کنیم تا کسانی که به هر دلیلی امکان خرید آلبوم فیزیکی را ندارند، به نسخه دیجیتال دسترسی داشته باشند. در نهایت ارائه آلبوم در دو فرمت فیزیکال و دیجیتال جزء برنامه‌های گروه است. این پروژه نماینده و معرف بیست سال فعالیت ماست و تولید و ارائه آلبوم فیزیکال به نوعی شناسنامه کار است. همچنین به واسطه حضور ده‌ها آهنگساز و نوازنده، اثری ارزشمند و خاص خواهد بود، که اگر به صورت فیزیکی چاپ شود، امکان دارد که در بایگانی کتابخانه‌ها و دانشگاه‌های مختلف ایران و خارج از ایران قرار بگیرد تا بعدها علاقمندان و دانشجویان بتوانند به آنها رجوع کنند. این اتفاق برای ما اهمیت بسیار دارد. هرچند در آینده ممکن است کتابخانه‌های امروزی وجود نداشته باشند و همه چیز در یک کامپیوتر ذخیره شده باشد!
آیا برای جلب حمایت از سوی اسپانسرهای دولتی و خصوصی اقدام کرده‌اید؟
بله دراین زمینه خیلی تلاش کردیم و آنقدر به دنبال این موضوع بودیم که در نهایت خسته شدیم! البته ما با هیچ نهاد، سازمان یا ارگان دولتی وارد مذاکره نشدیم، اما با انواع و اقسام کارخانه‌داران، توزیع‌کنندگان، واردکنندگان، برندهای مطرح، سرمایه‌داران، تهیه‌کنندگان و مؤسسات جلسه برگزار کردیم. اما متاسفانه هیچکس کوچکترین استقبالی نکرد. در بعضی از موارد با افرادی وارد مذاکره شدیم که امکان فراهم نمودن مبالغی بسیار قابل توجه‌تر از سرمایه پروژه ما را داشتند. عجیب است که هیچکس حاضر به همکاری نیست و جالب‌تر اینکه همه می‌گویند اگر با شما همکاری کنیم چقدر سود به ما می‌رسد؟! کسی در ارتباط با کار فرهنگی متوجه این موضوع نیست که قرار نیست برای انجام هر کاری سود کنیم و به هروسیله‌ای درآمدزایی داشته باشم! کاری که ما انجام می‌دهیم فرهنگی است و قرار هم نیست سود مالی داشته باشد. متاسفانه چنین فرهنگی در ایران وجود ندارد.
پروژه قرار است از این به بعد چه مراحلی را طی کند؟
منتظر آثار هستیم. آهنگسازان در حال نوشتن قطعات هستند. برخی نیز مشغول تعامل با نوازندگانند تا مواردی که نیاز به مشورت با نوازنده دارد را انجام دهند و کار را با تعامل با هم پیش ببرند.
به هر آهنگساز برای ساخت و ارائه قطعات چقدر فرصت داده‌اید؟
این موضوع نسبی است و به شرایط کاری آهنگسازان بستگی دارد. مثلاً ما آهنگسازانی داریم که هرماه قطعه‌ای از آنها اجرا می‌شود. باید به چنین افرادی فرصت بیشتری دهیم، که ابتدا پروژه‌هایی را به سرانجام برسانند که بابتشان دستمزد دریافت می‌کنند. ما با آهنگسازان صحبت کردیم و بر اساس شرایط و برنامه کاری آنان، زمان‌هایی را مشخص نمودیم. کمترین زمانی که درنظر گرفته‌ایم، سه ماه است. تلاش کرده‌ایم مدت زمان مناسبی را به آهنگسازان اختصاص دهیم. روند پیش تولید را مدتی است شروع کرده‌ایم. برخی قطعات تقریبا آخرین مراحل ساخت را طی می‌کنند و با مرحله ضبط فاصله زیادی ندارند.
عکاسان: فرهاد ایلاقی‌حسینی، ایمان واقفی
