دلایل غرق شدن کشتی تاریخی قروق تالش بررسی شد/ جنگ ایران و روسیه یا بازنشستگی کشتی‌های چوبی، کدامیک دلیل غرق شدن است؟ / امواج آب و رفت و آمد محلی‌ها سرعت تخریب را بالا برده‌اند
با انتشار نتایج پژوهش‌های اخیر روی یک کشتی تاریخی غرق شده در سواحل تالش گیلان، دلایل غرق شدن کشتی قروق تالش مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تیمی از محققین از پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری محققینی از کشورهای فرانسه و مالتا نتایج پژوهش‌های خود را درباره کشتی تاریخی قروق تالش در یک ژورنال معتبر بین‌المللی منتشر کردند. این تحقیق با حمایت سازمان بنادر و دریانوردی و در راستای اشاعه فرهنگ دریایی به انجام رسید.
کشتی تاریخی قروق تالش در ۵ کیلومتری شرق شهر تالش و نزدیک روستای قروق تالش در روی خط ساحلی دریای کاسپین واقع است. وجود این شناور در سال ۱۳۸۴ توسط مردم منطقه گزارش شد و در سال‌های بعدی، تلاش‌های ناموفقی برای انتقال این شناور به داخل خشکی و نمایش عمومی صورت گرفت که متاسفانه به کشتی آسیب‌هایی وارد کرد. سال گذشته پژوهشگران با هدف شناسایی ویژگی‌های این اثر و بررسی روش‌های حفاظت آن اقدام به مطالعات ژئوفیزیکی و گمانه‌زنی در اطراف کشتی و نمونه‌برداری از چوب آن کردند که پس از تکمیل مطالعات نتایج آن اخیرا در ژورنال "گزارش‌های علوم باستان‌شناسی" در هلند منتشر شد.
طبق گفته عبدالمجید نادری از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، بر اساس نتایج سن‌سنجی رادیو کربن که بر روی چوب کشتی انجام شد، کشتی تاریخی قروق تالش در اواسط قرن هجدهم میلادی مصادف با اواخر دوره صفوی و یا دوره افشار، ساخته شده است.
وی افزود: نتایج چوب‌شناسی نشان می‌دهد که جنس چوب به کار رفته در ساخت این شناور از نوع کاج اسکاتلندی است که نزدیک‌ترین منطقه رویش آن به دریای کاسپین، کوه‌های جنوب قفقاز است.
این پژوهشگر معتقد است که با توجه به سن ساخت شناور و بررسی گزارش‌های تاریخی، محل ساخت این شناور احتمالاً نه در ایران، بلکه در کشتی‌سازی‌های روسیه نظیر آستاراخان بوده است.
حسین توفیقیان (باستان‌شناس) نیز در خصوص نتایج کاوش باستان‌شناسی گفت: این کاوش نشان می‌دهد که کشتی از وسط دو نیم شده است و بخش‌های مختلفی از شناور باقی مانده‌اند که شامل ۴۲ تیرک عرضی، بین ۸ تا ۱۰ تیرک طولی، محل نصب دکل، دماغه (ساتور)، تخته‌های پوششی و اتصالات فلزی نظیر میخ‌های آهنی بلند است.
وی افزود: نتایج بررسی‌های ژئوفیزیکی نشان می‌دهد که نیمه‌ی گمشده شناور در زیر رسوبات در فاصله ۱۰ تا ۳۰ متری جنوب شناور و در عمق بین دو و نیم‌متری تا هفت متری قرار دارد.
این تیم پژوهشی در مقاله منتشر شده چند دلیل احتمالی را برای غرق شدن این کشتی مطرح کرده‌اند. با توجه به وجود یک حفره‌ی بزرگ در بدنه شمالی این شناور و تخریب تقریبا کامل نیمه جنوبی شناور، این امکان وجود دارد که کشتی در طی جنگ‌های ایران و روسیه در اویل قرن نوزدهم میلادی مورد اصابت گلوله توپ قرار گرفته باشد. همچنین، ممکن است کشتی تعمداً به دلیل اجبار قانونی به بازنشستگیِ کشتی‌های چوبی در اوایل قرن بیستم، مغروق شده باشد، اما محتمل‌ترین سناریو آن است که کشتی قروق تالش به دلیل بروز توفان‌های دریایی غرق شده باشد. با توجه به این‌که مطابق با گزارش‌های تاریخی، کرانه‌نوردی میان ایران و روسیه برای کشتی‌های بادبانی ارجحیت داشته است، ممکن است این کشتی دچار توفان شده و در ساحل گرفتار آمده باشد. در کنار توفان‌های دریایی، یکی از دلایل عمده به گل‌نشستن شناورها در سواحل می‌تواند تغییرات مداوم و سریع تراز دریا به ویژه کاهش ۴ متری تراز دریا در اواسط قرن نوزدهم بوده باشد. از این جهت، ممکن است دریانوردان در تخمین‌های خود از عمق دریا به ویژه در سواحل کم شیب منطقه تالش دچار اشتباه شده باشند.
پژوهشگران مذکور در مقاله خود اظهار داشته‌اند که این شناور تحت تأثیر امواج و رفت و آمدهای محلی درحال ازمیان رفتن است و ضروری است که به یک مکان استاندارد برای نگهداری منتقل شود. لازم به ذکر است که برای اجرای طرح انتقال شناور تاریخی قروق تالش به یک مکان مناسب، مطالعات بیشتری به منظور اقدامات حفاظتی و مرمتی نظیر نمک‌زدایی، گندزدایی، اشباع چوب با مواد استحکام‌دهنده و نگهدارنده صورت پذیرد. همچنین لازم است محل نگهداری شناور مجهز به کنترل‌کننده‌های دما و رطوبت باشند.
گزارش: معصومه دیودار
