بیانیه شورای همکاری خلیج فارس ساخته و پرداخته آمریکا بود/ عدم همکاری تهران و ریاض در جریان صادرات نفت هزینه زیادی به دو کشور وارد کرد/ میانجی‌گری در سطوح پایین پاسخ‌گو نخواهد بود

در روزهای اخیر بیانیه‌ای از سوی «شورای همکاری خلیج فارس» منتشر شد که در آن بر ادامه و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید شده بود، این بیانیه علیرغم اینکه در جلسه رسمی و نشست این شورا به تصویب نرسیده و حاصل نظر جمعی آنها نبوده، و به نظر می‌رسد که بیانیه دبیکل این سازمان منطقه‌ای باشد، اما با واکنش مقام‌های ایران روبرو شده و رئیس‌جمهور آن را حاصل تحریک و فشار آمریکا می‌داند.

«قاسم محبعلی» تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره بیانیه شورای همکاری خلیج فارس و اینکه ایران چه کند تا بتواند فضایی که علیه ما است را مدیریت و هژمونی خود را در منطقه حفظ کند، اظهار داشت: این بیانیه را دبیرخانه شورای همکاری خلیج فارس نوشته و با توجه به اینکه هیچ جلسه‌ای چه در سطح وزرا و چه در سطح سران کشورهای این شورا برگزار نشده است، بنابراین بیانیه مصوبه شورا نیست و احتمالاً بیانیه دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس است و به احتمال زیاد دبیرکل هم همانطور که گفته شده بنا به خواست عربستان و آمریکا، شاید بحرین و تا اندازه‌ای امارات این بیانیه را صادر کرده است.

وی افزود: آمریکایی‌ها مدعی هستند که ایران تهدیدی برای کشورهای کوچک منطقه و خلیج فارس محسوب شده و باعث می‌شود صلح و امنیت در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه به خطر بیفتد و طبیعی است که وقتی این منطقه صلح و ثبات نداشته باشد، امنیت جهانی نیز به خطر می‌افتد.

این تحلیل‌گر مسائل منطقه ادامه داد: بنابراین با این استدلال، توجیه و مستمسک می‌خواهند سیاست خودشان را پیش ببرند و نیاز داشتند که این موضوع، تایید کشورهای کوچک منطقه خلیج فارس که همسایه‌های ایران هستند، را نیز به همراه داشته باشد.

وی در مورد تاثیرگذاری این موضوع بر اهداف آمریکا و شرایط منطقه‌ای ایران گفت: با توجه به روابطی که کشورهایی مانند عربستان و قطر با قدرت‌های بزرگ‌تر دارند، اگر فعالانه وارد این عرصه شوند، نمی‌توانیم بگوییم که بدون تأثیر است؛ حتماً موثر است که این کشورها بتوانند در مورد مسائل تسلیحاتی ایران توجیه بیاورند و همچنین به افکار عمومی بین‌الملل و منطقه نشان دهند که ایران تهدیدی برای این کشورها است، اما از نظر اجرایی خیلی موثر نبود و نتیجه را در جلسه شورای امنیت دیدیم.

این کارشناس مسائل سیاست خارجه با بیان اینکه به نظر نمی‌رسد روسیه، چین، فرانسه و انگلیس که چهار عضو دیگر دائم شورای امنیت به جز آمریکا هستند، علاقه‌مند باشند که برجام از دست برود، خاطرنشان کرد: ممکن است از طرفی مایل باشند که تفاهم و همکاری با آمریکا داشته باشند که هم جانب ایران حفظ شود و هم خواسته‌های آمریکا و کشورهای کوچک منطقه برآورده شود.

وی درباره انتشار خبری مبنی بر مذاکره ایران و عربستان ذیل مذاکره با آمریکا، گفت: نمی‌دانم صحت اخبار چقدر است و یا اساساً شایعه است یا نه، اما اگر واقعیت داشته باشد می‌تواند امید بخش باشد، چرا که به نفع مردم که در سختی معیشت و سلامت به سر می‌برند است که گشایش در روابط خارجی ایران ایجاد شود و اگر تحریم‌ها کاهش پیدا کند وضعیت مردم بهبود پیدا می‌کند اما هنوز هیچ نشانه رسمی از طرفین دیده نشده است؛ موضوع از سوی طرف ایرانی تکذیب شده و طرف آمریکایی نیز هیچ واکنشی به آن نشان نداده است و شرایط هم به گونه‌ای به نظر نمی‌رسد که تغییری در سیاست‌های دو طرف به ویژه در ایران دیده شود.

محبعلی درباره روابط ایران و عربستان گفت: این دو کشور، همسایه هستند و این ناهنجاری است که نمی‌توانند با یکدیگر صحبت کنند، البته در مورد آمریکا هم همین است، چرا که در رابطه بین‌الملل امروز ناتوانی در گفت‌وگو، ناهنجاری محسوب می‌شود، مفهوم مذاکره این نیست که الزاما اختلافات رفع شود، مفهوم این است که کشورها قادر هستند در جهان متمدن که به هم پیوسته است، بنشینند و گفت‌وگو کرده و با هزینه کمتر اختلافاتشان را حل کنند یا آنها را چارچوب‌بندی و منظم کنند تا هزینه‌های ملی خودشان را کاهش دهند.

وی تصریح کرد: اما عربستان و ایران را مسائل متعددی به هم پیوند می‌دهد، ما نمی‌توانیم بدون یکدیگر زندگی کنیم، اما اگر بخواهند به گفت‌وگو بپردازند، باید در سطوح عالی این کار را انجام دهند و در سطوح پایین خیلی جواب نمی‎‌دهد؛ همچنین میانجیگری بین تهران و ریاض پاسخگو نیست، چراکه سوء تفاهم هایی وجود دارد که باید در سطح عالی حل شوند، درغیر این صورت مشکلات این دو کشور حل نمی‌شود.

وی با اشاره به مسائل مشترک میان ایران و عربستان تشریح کرد: از جمله این مسائل، مشکلات یمن، عراق سوریه و اکنون لبنان است، همچنین وضعیت انرژی، خلیج فارس، مناسبات جهان اسلام، دفاع از حقوق مردم فلسطین و حمایت از اقلیت‌های اسلامی که در کشورهای مختلف از جمله چین، میانمار، کشورهای غربی و کشورهای دیگر که مسلمان‌ها در آنها سرکوب می‌شود از دیگر مسائلی است که دو کشور باید بنشیند و درباره آنها صحبت کنند.

وی با تاکید بر اینکه تهران و ریاض می‌توانند به حل مسائل بپردازند اما لازمه آن این است که سران دو کشور این اراده را پیدا کنند که با یکدیگر صحبت کنند و مسائل‌شان را از نزدیک حل کنند؛ یادآور شد: رقابت بین و مسائل مشترک بین آنها همیشه وجود خواهد داشت که یکی از آنها نفت و انرژی است. در زمانی ایران و عربستان با یکدیگر همکاری می‌کردند می‌توانستند صادرات نفت را مدیریت کنند، از وقتی این همکاری به هم خورد این موضوع تعطیل شد و عملاً کشورهای خارج از اوپک مدیریت اوضاع را به دست گرفتند و این هزینه زیادی برای منافع دو کشور و کشورهای نفتی ایجاد کرده است. باید در یک جا این ضایعه برطرف شود و سران دو کشور در مورد موضوع تصمیم بگیرند که البته در سطوح پایین و میانجی‌گری نیز پاسخ‌گو نخواهد بود.