بیات زنجانی: مقایسه بورس با بخت آزمائی و قمار، نادرست است
آیت الله بیات زنجانی، مقایسه بورس با بخت آزمائی و قمار را نادرست دانست و گفت که در بخت‌آزمائی، متعلقِ بیع (کالا یا خدمت)، نامشخص است، قمار هم مصداق خوردن مال دیگران از طرق ناصحیح است اما در بورس، یک سهم است که خرید و فروش می شود و بازار و نوسانات، در قیمت آن مؤثر است و نمی‌توان با آن مانند دو مورد یاد شده عمل کرد.
به گزارش ایلنا، آیت الله اسدالله بیات زنجانی در پاسخ به سلسله استفتائاتی پیرامون بورس و اوراق بهادار و شبهاتی فقهی در این زمینه خاطرنشان کرد: این معامله( بورس) عقلائی و بلااشکال است و قانونی بودن آن نیز بر این امر صحه می گذارد.
آیت الله بیات زنجانی در پاسخ به این سوال که در بازار بورس ، معاملاتی تحت عنوان «بورس بازی» و یا به تعبیر فعالان این بازار ، «سفته بازی» صورت می گیرد؛ بدین صورت که شخص ، در یک روز سهامی را می خرد و ممکن است همان روز یا فردای آن روز یا در فاصله ای بیش تر ، اقدام به فروش مجدد سهم نموده و سودی را از این راه کسب نماید . در واقع این سود صرفاً از محل افزایش بهای آن سهم می باشد که در آن بازه ی زمانی تحت ملکیت این شخص بوده است . حکم کلی این معامله و سود حاصل از آن چیست ؟ اظهار کرد: فرض سؤال اشکالی ندارد.
وی در پاسخ سوال دیگر مبنی بر اینکه آیا شباهت معامله ی فوق به بخت آزمایی و قمار ، باعث ایراد معامله ی مذکور نمی گردد؟ و چنان چه شخص با علم نسبی به سودآور بودن این سهم در روز های آتی اقدام به خرید نماید آیا این شبهه برطرف می گردد و یا هم چنان پابرجاست، عنوان کرد: در فرض این سؤال، قیاس مورد با بخت آزمائی و قمار، قیاس مع الفارق است.
آیت الله بیات زنجانی اضافه کرد: در بخت آزمائی متعلق بیع مجهول است و در قمار نیز اکل مال به باطل است ولی در بورس یک سهم است که خرید و فروش می شود و بازار و نوسانات، در قیمت آن مؤثر است و نمی‌توان با آن مانند دو مورد یاد شده عمل کرد.
وی در پاسخ به این سوال که چنانچه در این فرآیند سودآوری و افزایش بهای یک سهم ، جوسازی های خبری و احیاناً فعالیت های مشکوک اقتصادی و شایعات تاثیر داشته باشد ، آیا در حلیت و حرمت این معامله و سود اکتسابی آن تاثیر شرعی دارد؟ نیز گفت: در صورتی که تأثیر به قدری فاحش باشد که عقلا آن را غیرعادی تلقی کنند، می توان آن معامله را غرری و ناصحیح خواند ولی اگر چنین نبود، شائبه حرمت ندارد.
آیت الله بیات زنجانی در پاسخ به این استفتاء که با توجه به این که ضرر زدن به مسلمان بنابر مبانی فقهی کراهت دارد و در این نوع معامله هم همواره کسب سود برای یک فرد به معنای ایجاد ضرر برای دیگری است ( در اکثر موارد ) می توان حکم به کراهت این معامله کرد؟ تصریح کرد: در اینجا ضرری به فردی وارد نمی شود بلکه عدم نفع وجود دارد و در معامله ای که عدم نفع هست، نمی‌توان حکم به کراهت داد. لازم به توضیح است که بین ضرر و عدم نفع تفاوت وجود دارد.
وی همچنین در پاسخ این سوال که با توجه به این که در حال حاضر این معامله از منظر قانونی هیچ اشکالی نداشته و اجرا می شود ، این جواز قانونی می تواند به معنای حلیت فقهی و شرعی باشد؟" خاطرنشان کرد: این معامله عقلائی و بلااشکال است و قانونی بودن آن نیز بر این امر صحه می گذارد.
روی آوردن گسترده مردم به بازار بورس و فراز و نشیب ها و نوسانات زیاد آن طی ماههای اخیر، سوالات زیادی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.
