صادق ملکی در گفت‌وگو با ایلنا:
احتمال «انعطاف سیاسی» ایران و ترکیه در نشست سوچی/ نباید بحران سوریه را پایان‌یافته تلقی کرد
یک تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه نشست سوچی می‌تواند شروع مرحله جدیدی در تحولات سوریه باشد، از احتمال «انعطاف سیاسی» ایران و ترکیه در نشست سوچی خبر داد و تاکید کرد: نشست سوچی شاید مهمترین اجلاسی باشد که پس از آغاز بحران سوریه درخصوص این کشور و آینده سیاسی آن برگزار می‌شود.
صادق ملکی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، با اشاره به برگزاری نشست سوچی در سطح روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه گفت: پس از شکست‌های پی در پی داعش در عرصه نظامی و از دست دادن مناطق تحت تصرفش در سوریه و عراق، بستر مساعد و مناسبی ایجاد شده است تا در سایه مذاکرات آستانه، اجلاسی در سطح سران برگزار شده و در مورد آینده سوریه تصمیم‌گیری شود.
سوچی مهمترین اجلاس درباره سوریه پس از آغاز بحران است
وی با بیان اینکه نشست سوچی شاید مهمترین اجلاسی باشد که پس از آغاز بحران سوریه درخصوص این کشور و آینده سیاسی آن برگزار می‌شود، اظهار داشت: نظام سیاسی سوریه، قانون اساسی، چیدمان قدرت، آینده گروه‌های سیاسی و... می‌تواند از جمله موضوعاتی باشد که در گفت‌وگوهای نشست سوچی مورد بحث و بررسی قرار گیرد و از این جهت می‌توان گفت نشست سوچی نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده سوریه و دستیابی به راهکارهایی برای حل و فصل آن بحران دارد.
زمینه دستیابی به توافق فراهم شده است
این کارشناس ارشد غرب آسیا با اشاره به دیدار کارشناسان ارشد و وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در تهران و آنتالیا تصریح کرد: پیش از اجلاس سران، کارشناسان ارشد ایران، روسیه و ترکیه در تهران نشستی را داشتند. سپس شاهد دیدار وزرای امور خارجه این سه کشور در آنتالیا بودیم که مذاکرات مهمی را انجام دادند و با تعیین محورهای اصلی مورد مذاکره نشست سران، زمینه‌های دستیابی به توافق را فراهم کردند.
ورود روسیه تحولات را به سمت مذاکرات صلح سوق داد
ملکی درباره نقش ایران در مذاکرات سوریه نیز خاطرنشان کرد: اجلاس آستانه با ابتکار روسیه، توافق ترکیه و همراهی ایران آغاز شد. اگرچه ایران از ابتدا به امروز تنها راهکار حل و فصل بحران سوریه را راه‌حل‌های سیاسی و نه نظامی می‌دانست و نقش ویژه‌ای در عدم سقوط دولت سوریه داشت اما ورود روسیه به سوریه تحولات این کشور را به سمت و سوی گفت‌وگوهای صلح سوق داد.
نقش تعیین‌کننده در نشست سوچی با مسکو است
وی با تاکید بر اینکه نقش تعیین‌کننده در گفت‌وگوهای آستانه و همچنین نشست سوچی با مسکو است، ابراز داشت: نقش‌آفرینی روسیه می‌تواند اثراتی را هم بر ایران و ترکیه به همراه داشته باشد. به طور مثال، ترکیه در ابتدا تمایل چندانی به مذاکرات صلح نداشت به گونه‌ای که در مذاکرات سیاسی ژنو، آنکارا و ریاض نقش مخربی را ایفا کردند ولی بده‌بستان‌هایی که در میز مذاکره صورت می‌گیرد، موجب شد تا ترک‌ها را قانع کند در چارچوب برخی از تغییرات در مواضع و دریافت یکسری از منافع، در روند آستانه مشارکت ایجابی داشته باشد.
این تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: هم‌اینک ترکیه از برخی از سیاست‌های گذشته خود درباره سوریه عقب‌نشینی‌هایی داشته است و در جبهه مقابل داعش قرار گرفته است.
یک کشور یا گروه نمی‌تواند آینده سوریه را تعیین کند
ملکی با اشاره به ایران بیان کرد: نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه با توجه به هزینه‌هایی که محور مقاومت به رهبری ایران در سوریه پرداخت کرده است، تهران نتواند در میز مذاکره در برابر روسیه در برخی از مسائل ملاحظات مدنظر خود را درباره آینده سوریه اعمال کند.
وی با اشاره به ابهام در مسائل موجود درخصوص آینده یادآور شد: پیچیدگی‌های مسائل در بسترهای سیاسی اجتماعی سوریه موجب می‌شود تا یک کشور یا یک گروه نتواند به تنهایی آینده سوریه را تعیین کند بنابراین احتمال اینکه ایران و ترکیه از خود انعطاف نشان بدهند، وجود دارد.
سوچی در چارچوب مورد تاکید ایران برای دستبیابی به راه‌حل‌های سیاسی است
این کارشناس ارشد غرب آسیا با بیان اینکه در سوچی شاهد مذاکراتی حساس هستیم و مذاکره بدون انعطاف به نتیجه‌ای نخواهد رسید، عنوان کرد: نشست سوچی را پیروزی گفت‌وگو بر جنگ و پیروزی صلح بر جنگ تلقی کرد. باید به مذاکرات سوچی با نگاهی مثبت نگریست زیرا در چارچوب راه‌حل سیاسی مدنظر و مورد تاکید ایران برای دستیابی به راهکاری برای پایان بخشیدن به بحران است.
روس‌ها منافع کلان خود در عرصه بین‌المللی را قربانی سوریه نمی‌کنند
ملکی در پاسخ به این سوال که بسیاری معتقدند که تفاهم امریکا و روسیه پایان‌بخش بحران در سوریه است. آیا نشست سوچی محلی برای همراه‌سازی تهران و آنکارا با همسویی مسکو و واشنگتن است؟ گفت: ملاحظات روسیه منحصرا به خاورمیانه و مسائل سوریه نیست بلکه در نظام بین‌المللی، روسیه و امریکا از جایگاه خاصی برخودار هستند و روس‌ها نیز بر این اساس، منافع کلان خود در عرصه بین‌المللی را قربانی سوریه نمی‌کنند.
تماس تلفنی پوتین و ترامپ نشان از هماهنگی امریکا و روسیه در سوریه است
وی با اشاره به اینکه دیدگاهی وجود دارد که روس‌ها به خاطر منافع کلان خود به سوریه برگشته‌اند، اظهار داشت: ملاحظاتی در روسیه براساس معادلات موجود میان کاخ کرملین و کاخ سفید وجود دارد که ممکن است این ملاحظات صددرصد مورد توافق و خوشایند ایران و ترکیه نباشد. در این چارچوب مشاهده کردیم پوتین روز گذشته هم با بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه دیدار کرد و بعد از آن دیدار، با ترامپ گفت‌وگویی تلفنی داشت که نشان از هماهنگی میان روس‌ها و امریکایی‌ها است.
برخی از نقش‌های امریکا به روسیه تفویض شده است
این تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: در مذاکرات آستانه نیز امریکایی‌ها به عنوان عضو ناظر در روند گفت‌وگوها حضور داشتند پس می‌توان گفت که امریکا در روند معادلات سوریه حذف نشده است بلکه برخی از نقش‌های امریکایی‌ها به روس‌ها تفویض شده است.
مسکو ملاحظات ریاض را هم مدنظر دارد
ملکی با اشاره به مناسبات روسیه و عربستان نیز تصریح کرد: با توجه به نوع مناسبات و مراودات روس‌ها با سعودی‌ها، می‌توان گفت که مسکو ملاحظات ریاض را هم در سوریه مدنظر دارد و درصدد تامین نظر و جلب رضایت آنها است.
بقای بشار اسد برای روس‌ها خط قرمز نیست
وی در پاسخ به این سوال که سمت و سوی مذاکرات در نشست سوچی درخصوص آینده بشار اسد چگونه پیش خواهد رفت؟ خاطرنشان کرد: مواضع ایران درباره بشار اسد مورد تایید ترکیه نبوده و نیست. ترک‌ها بشار اسد را یکی از موانع دستیابی به صلح و حتی عامل ایجاد بحران می‌دانند. همچنین بقای بشار اسد برای روس‌ها خط قرمز نیست. با توجه به عدم همخوانی نوع نگاه ایران با روسیه و ترکیه در این موضوع شاید در خوش‌بینانه‌ترین حالت سه کشور بتوانند به این نتیجه دست برسند که خروج بشار اسد از قدرت به شکل مرحله‌ای و در یک پروسه زمانی باشد و هم بخش‌هایی که با خروج بشار اسد از قدرت متضمن صدمه می‌شوند، تضمین‌هایی را دریافت کنند که خروج آن وی از قدرت منجر به نابودی آنها یا از بین رفتن منافع و نفش‌شان نمی‌شود.
کردها برای ترکیه خط قرمز هستند
این کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا با اشاره به نگرانی‌های ترکیه نیز ابراز داشت: البته ممکن است نظر ترکیه در مسائلی تامین نشود. مثلا ترک‌ها با حضور کردها در مذاکرات سوریه زاویه دارند یا در صورتی که نظام سیاسی سوریه مبتنی بر فدرالی کردن این کشور شود، آن مسائل بیشتر از حضور بشار اسد برای آنکارا خط قرمز هستند زیرا حضور کردها در مرزهای ترکیه و ایجاد نظام فدرالی می‌تواند برای ترک‌ها یک کانون بحران و تهدید همیشگی ایجاد کند.
نباید بحران سوریه را پایان‌یافته تلقی کرد
ملکی با بیان اینکه بحران سوریه در عرصه سیاسی پیچیده‌تر از عرصه نظامی است، عنوان کرد: در عرصه نظامی، موقعیت جفرافیایی نیروها و میزان قدرت، امکانات و منابع آنها مشخص است اما اینکه اهداف سیاسی کشوری در مذاکرات سیاسی تامین شود، بسیار پیچیده‌تر و دشوارتر از رویارویی در عرصه نظامی است بنابراین نباید بحران سوریه را پایان‌یافته تلقی کرد بلکه وارد مقطعی پیچیده‌تر و مبهم‌تر شده است.
ورود به مذاکرات سیاسی شرایط بهتری را برای سوریه به همراه دارد
وی با بیان اینکه نشست سوچی می‌تواند شروع مرحله جدیدی در تحولات سوریه باشد، یادآور شد: مذاکرات سیاسی ممکن است سال‌ها ادامه پیدا کند یا در مقاطعی با بن‌بست‌هایی روبه‌رو شود اما از آنجا که ویرانی و کشتار کمتری روبه‌رو است، ورود به آن می‌تواند شرایط و وضعیت بهتری را برای سوریه به همراه داشته باشد.
