افشین حبیب‌زاده در گفتوگو با ایلنا:
شوراها در جایگاه واقعی متناسب با قانون اساسی قرار نگرفته‌اند/ جدی نگرفتن طرح تفصیلی موجب ساخت و سازهای غیرمتعارف می‌شود
پنجمین انتخابات شوراهای شهر و روستا در ۲۹ اردیبهشت برگزار می‌شود. با آنکه انتخابات شوراها همزمان با انتخابات ریاست جمهوری شده است، اما این مسئله از رقابت‌های پیدا و پنهان جریان‌های سیاسی با یکدیگر از یکسو و رقابت‌های درون جریانی نکاسته است. اصلاح‌طلبان نیز هم‌پای آماده ساختن خود برای رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری خود را برای حضوری همه‌جانبه در انتخابات شوراها آماده می‌کنند.
افشین حبیب‌زاده، عضو ارشد شورای عالی سیاستگذاری است که خود از نامزدهای انتخابات شورای شهر تهران است. او در گفتوگو با ایلنا به تشریح برنامه اصلاح‌طلبان برای انتخابات شوراها پرداخته و به تفصیل نقطه نظرات خود را در این باره بیان کرده است. مشروح این گفتوگو در ادامه می‌آید.
شوراها در جایگاه واقعی متناسب با قانون اساسی قرار نگرفته‌اند
با توجه به نزدیک شدن انتخابات شوراهای اسلامی شهر، به طورکلی شوراها را در تحقق اهداف موفق می‌بینید؟
مطابق اصل هفتم قانون اساسی، شوراها از ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشور هستند یعنی بدون حضور شوراها در تصمیم‌گیری و اداره کشور با خلل مواجه خواهیم بود و طبق اصل یکصدم هدف از تشکیل شوراها پیشبرد سریع برنامه‌ها از طریق همکاری مردم و با توجه به مقتضیات محلی است. با گذشت نزدیک به ۱۸ سال از تاسیس این نهاد مردمی به نظر می‌رسد شوراها هنوز نتوانسته‌اند در جایگاه واقعی خود متناسب با آنچه در قانون اساسی ذکر شده قرار گیرند.
سه علت در این خصوص نقش اصلی را دارند. اول قانون شوراها، از جهت عدم پیش‌بینی وظایف و اختیارات مطابق با ظرفیت موجود در قانون اساسی و مطابق با آنچه در جوامع توسعه‌یافته در واگذاری امور به شوراهای محلی شاهد آن هستیم و دوم کوتاهی شوراها در استفاده از همکاری مردم و مشارکت دادن ایشان در فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و سوم عدم اعمال وظایف قانونی خصوصاً در حوزه نظارتی از سوی خود شوراها.
البته علل دیگری نیز در این خصوص وجود دارد که از درجه اهمیت پایین‌تری برخوردار است. در نتیجه تمرکز شوراها در این دوره باید بر توجه بیشتر به این موارد باشد. البته دلیل اول نیازمند قانون است که با همکاری دولت و مجلس و همچنین از طریق شورای عالی استان‌ها قابل رفع خواهد بود.
اصلاح‌طلبان با برنامه‌ای منسجم در انتخابات شوراها شرکت می‌کنند
با توجه به عضویت شما در شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان بفرمایید برنامه اصلاح‌طلبان در صورت پیروزی در انتخابات شوراها چه خواهد بود؟
اصلاح‌طلبان با برنامه‌ای منسجم در این انتخابات شرکت خواهند کرد. این برنامه با توجه به اسناد بالادستی از جمله طرح جامع و تفصیلی و مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی و برنامه عملیاتی پنج ساله دوم شهرداری تهران با رویکرد آسیب‌شناسانه و تحلیل وضعیت موجود و شناسایی نارسایی‌ها و نقاط قوت و ضعف شهر و با محوریت اولویت‌های اساسی شهر تهیه شده است. برخی از اصول حاکم بر برنامه عبارتند از: صداقت وتعهد در تدوین و اجرای برنامه، ترجیح مصلحت شهر و شهروندان بر منافع گروهی و فردی، پایبندی به مفاد اسناد فرادست، احترام به خرد جمعی، استفاده از نظرات کارشناسی، به‌کارگیری نیروهای متخصص، رعایت حقوق شهروندی و حفظ کرامت انسانی و برخی موارد دیگر.
۵۴ اولویت در برنامه اصلاح‌طلبان برای شورای شهر پنجم قرار دارد
اهم برنامه‌های اصلاح‌طلبان در این دوره چیست؟
۵۴ اولویت در برنامه در نظر گرفته شده است که به‌زودی منتشرخواهد شد. از جمله تعامل با قوا به منظور تحقق مدیریت یکپارچه شهری، انتخاب شهردار با ویژگی‌های حسن شهرت، پاکدست، توانا و دانا به امور شهر، فراهم کردن بسترهای مشارکت بیشتر شهروندان در فرآیند تصمیمات مدیریت شهری، تقویت و حمایت از نهادهای مردمی مانند شورایاری‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد، استفاده از ظرفیت نهادهای تخصصی و دانشگاه‌ها، تشکیل جلسه‌های هم‌اندیشی در محله‌ها، تبدیل شهرداری از نهاد صرف خدماتی و عمرانی به نهاد اجتماعی و مدنی و فرهنگی، تلاش برای کاهش فاصله طبقاتی و منطقه‌ای شهر تهران، حمایت از حقوق بانوان و بسترسازی جهت حضور و مشارکت بیشتر بانوان در فعالیت‌های شهری، توسعه نظارت سیستمی بر حسن اجرای طرح‌ها و مصوبات شورا از سوی شهرداری و عوامل اجرایی آن، بازنگری در اختیارات واگذار شده از سوی شوراهای دوره قبل به شهرداری، تاسیس مرکز پژوهش‌های شورا به عنوان بازوی فکری آن، قانونگرایی و حرکت در مسیر انجام وظایف و اختیارات از سوی شهرداری، شفاف‌سازی مدیریت مالی شهرداری، تلاش برای اجرایی کردن تکالیف طرح جامع، تفصیلی و برنامه عملیاتی شهرداری، ارائه کردن گزارش‌های پایش مستمر از انواع آلاینده‌های زیست‌محیطی شهر تهران، تلاش برای نهادینه کردن حضور تشکل‌های صنفی و حرفه‌ای از جمله سازمان‌های نظام مهندسی و اتحادیه‌ها و اصناف در فرآیند نظارت بر امور شهر و پروژه‌های عمرانی و ساختمانی و برخی موارد دیگر.
جدی نگرفتن طرح تفصیلی موجب ساخت و سازهای غیرمتعارف می‌شود
در جایی نسبت به عدم اجرای طرح تفصیلی گله کرده بودید. در این باره بیشتر توضیح دهید؟
طرح تفصیلی سند اجرایی طرح جامع است که در سال ۹۱ ابلاغ شده است. طرح تفصیلی نقشه‌راه ساخت‌وساز شهر است و تضمینی بر تحقق چشم‌انداز، اهداف و راهبردهای طرح جامع و عملی شدن سیاست‌های اجرایی و ضوابط و مقررات نحوه استفاده از زمین و ساخت و ساز. در این طرح جهت اجرایی شدن تکالیفی در نظر گرفته شده که نیازمند تهیه و تصویب است و در صورت عدم تصویب زمینه تفاسیر گوناگون از آن فراهم آمده و در نهایت موجب تخلف و عدول از آن می‌گردد.
متاسفانه با گذشت حدود پنج سال از ابلاغ این طرح هنوز بخش عمده‌ای از تکالیف آن به سرانجام نرسیده و موجب انحراف از اهداف ترسیمی طرح جامع شده است. این امر در صورتی که جدی گرفته نشود، شاهد انبوهی از ساخت و سازهای غیرمتعارف و در نهایت کالبدی بیمار در شهر خواهیم بود و چه‌بسا، فرصت درمان آن را نیز دیگر نداشته باشیم. همچنین فعالیت شوراهای معماری مناطق، در کنار کم‌توجهی به تکالیف طرح تفصیلی موجب صدور مجوز اضافه طبقه، مازاد تراکم و افزایش سطح اشغال در برخی از زیرپهنه‌ها شده است که باعث افزایش ظرفیت جمعیت‌‌پذیری و تشدید کمبود در سرانه‌های خدماتی می‌شود که همه برخلاف راهبردهای ترسیم شده در طرح جامع است. راهبردهایی چون صیانت ازحریم و محدوده، توسعه اجتماعی و اقتصادی، توجه به شبکه‌های ارتباطی و حمل و نقل، محیط زیست، ایمنی‌سازی و مواردی از این دست.
تعامل میان شهرداری و نظام مهندسی در سطح پایینی است
در بخشی از برنامه‌های اصلاح‌طلبان به تعامل بیشتربین شورا و شهرداری با نظام مهندسی ساختمان اشاره داشتید. آیا در حال حاضر این تعامل وجود ندارد؟
متاسفانه باید بگویم این تعامل در حال حاضر در سطح بسیار پایینی قرار دارد. برای روشن شدن موضوع چند نمونه عرض می‌کنم. در حادثه پلاسکو یکی از موضوعاتی که کمتر به آن پرداخته شد لزوم بازرسی‌های ادواری از ساختمان‌ها و تاسیسات مطابق مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان است که خوشبختانه در گزارش اخیر کمیته ملی به آن اشاره شد. تعامل بین شهرداری و شورای شهر و سازمان نظام مهندسی می‌توانست بازرسی ادواری خصوصاً از اماکن عمومی و خاص را اجباری کرده و موجب کاهش خطرات و صدمات اینچنینی شود. نمونه دیگر، صدور بخشنامه عدم‌الزام استفاده از مجری ذی‌صلاح در امر ساخت و ساز از سوی شهرداری در سال ۹۴ است. بدین مفهوم که اشخاص با هر تخصصی می‌توانند راٌساً نسبت به ساخت‌وساز مبادرت کنند مثل اینکه بگوییم افراد برای درمان بیماری‌های خود لزومی ندارد که به پزشک مراجعه کند و می‌توانند به هر شخصی مراجعه کنند. در صورت وجود تعامل سازنده و مؤثر میان شورا و شهرداری و سازمان نظام مهندسی نباید هیچگاه شاهد تداوم این وضعیت می‌بودیم. قطعاً ما به تعامل بسیار مؤثر با سازمان نظام مهندسی و سایر نهادهای ذیربط برای تحقق اهداف در مدیریت شهری نیازمندیم.
اهداف برنامه پنج ساله شهرداری در هیچ زمینه‌ای متحقق نشده است
برنامه پنج ساله دوم شهرداری را چگونه می‌بینید. این برنامه تا چه حد به اهداف خوددست یافته است؟
برنامه پنج ساله دوم که از سال ۹۳ آغاز و تاسال ۹۷ ادامه خواهد داشت در نیمه‌راه قرار دارد. این برنامه مانند هر برنامه دیگری دارای نقاط قوت و ضعف است. نقاط قوت عبارتند از اینکه برنامه مذکور، اهداف شهرداری را کمی و قابل سنجش کرده است. همچنین از مهمترین ویژگی‌های آن توجه به توسعه اجتماعی، تبیین طرح‌های فرادستی در قالب اهداف کمی، تعیین اولویت‌ها، استفاده از اسناد و برنامه‌ها و پژوهش‌های مختلف، استفاده از تجارب جهانی است و اما ضعف برآوردمالی دقیق، نبود سامانه پایش برنامه، فقدان نظام آماری قابل اعتماد، اعمال سلیقه در تخصیص بودجه، ضعف نظارت در حین اجرا، ارائه نشدن آیین‌نامه‌های اجرایی و بی‌توجهی به اولویت‌ها در بودجه سنواتی و مهم تراز همه کم‌توجهی به مشارکت شهروندان در فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و کم‌توجهی به واگذاری امور به ایشان از جمله نقاط ضعف مهم آن است. از سوی دیگر، در مقام اجرا نیز می‌توان مدعی شد برنامه پنج ساله در مسیر تعیین شده حرکت نکرده است. بررسی آمارها و گزارشات موجود نشان از عدم تحقق برنامه در همه زمینه‌ها دارد.
اصلاح‌طلبان شهرداری را به حزب سیاسی و ستاد انتخاباتی تبدیل نمی‌کنند
شهردار مورد نظر اصلاح‌طلبان چه ویژگی‌هایی دارد. آیا همراه با لیست شورا، شهردار خود را نیز معرفی خواهید کرد؟
شهردار مدنظر اصلاح‌طلبان فردی دارای حسن شهرت، پاکدست، با تجربه، توانا و دانا به امور شهری است. هیچگاه منافع جناحی را به منافع شهروندان ارجح نمی‌داند، شهرداری را به حزب سیاسی و ستاد انتخاباتی تبدیل نمی‌کند، شایستگان و متخصصان را از میان مردم در راس امور قرار می‌دهد، حافظ بیت‌المال است، به محرومان شهر نگاه ابزاری نمی‌کند و حل مشکلات آنان را در اولویت می‌داند، قانونمدار است و به حفظ و حراست از هویت ایرانی و اسلامی شهر و مردم می‌اندیشد.
به نظر بنده، تمرکز ما باید بر ارائه لیست منسجم باشد. عدم انسجام در لیست حتی در صورت پیروزی می‌تواند تهدید بزرگی برای شهر و مدیریت شهری باشد. افراد لیست همه بایدمتعهد به اجرای برنامه‌های مصوب و ارائه شده به مردم باشند و تابع خرد جمعی. تنها در این صورت است که پیروزی به بار خواهد نشست. در صورت تحقق لیست منسجم، انتخاب شهرداری با ویژگی‌های ذکر شده امکانپذیر خواهد بود.
سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری و شوراها در کلانشهرها به یکدیگر گره خورده است
در انتخابات دوره قبل به‌نظر می‌رسید انتخابات شورا تحت‌الشعاع انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گرفت. آیا این دوره نیز چنین اتفاقی خواهد افتاد؟
برگزاری همزمان این دو انتخابات در هر شرایطی باعث تاثیرگذاری متقابل خواهد شد. در این تاثیرگذاری مؤلفه‌های مختلفی دخالت دارند. به‌عنوان مثال، در این دوره ارائه گزارش آقای رئیس‌جمهور و دفاع ایشان از عملکرد چهار ساله و پذیرش این گزارش از سوی مردم می‌تواند موجب افزایش اقبال به لیست اصلاح‌طلبان شود و از سوی دیگر، عمل به وعده ارائه لیست تخصصی در شهرها و معرفی افراد توانمند و پاکدست و مورد اعتماد مردم در لیست‌های شوراها از سوی اصلاح‌طلبان موجب تقویت آرای آقای روحانی خواهد شد. علت این امر نیز حمایت یکپارچه و منسجم اصلاح‌طلبان از آقای روحانی است. به همین جهت، سرنوشت این دو انتخاب خصوصا در کلانشهرها و شهرهای بزرگ به‌هم گره خورده است.البته در تهران وضع اندکی متفاوت خواهدبود و علت آن نیز حضور ۱۴ ساله اصولگرایان در راس شورای شهر تهران است. به‌نظر می‌رسد مردم خواهان تغییر عمده در این خصوص است.
عملکرد سیاسی اصولگریان در شورای شهر بر عملکرد حرفه‌ای غلبه شدیدی داشت
چه انتقادی به شورای شهر چهارم تهران دارید؟
انتقاد بنده به شورای چهارم این است که از ابزارهای قانونی خود در حوزه نظارت استفاده مؤثر نکردند به‌جز در برخی مقاطع و آن هم در سال آخر. این انتقاد تقریباً نظر اکثریت اصلاح‌طلبان خارج شورا نیز است. اما در خصوص اصولگرایان شورا که اکثریت را در اختیار داشتند باید گفت علی‌رغم ادعاهایی که می‌کردند عملکرد سیاسی‌شان بر عملکرد حرفه‌ای‌شان غلبه شدیدی داشت و این رفتار از سوی مردم رصد می‌شد. از این‌رو حراست از منافع جناحی را بر منافع شهر و شهروندان ارجح دانستند و در این انتخابات پاسخ آن را از سوی مردم دریافت خواهند کرد. این درس بزرگی برای اصلاح‌طلبان است اگر در شرایط مشابه قرار گیرند.
موفقیت شورای پنجم را در واگذاری امور به مردم می‌دانم
موفقیت شورای پنجم را در گرو چه می‌دانید؟
یک کلمه مردم. به دور از هرگونه شعاری باید گفت موفقیت شورای پنجم را در واگذاری امور به مردم می‌دانم. حضور مردم در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و نظارت مستقیم بر اجرای تصمیمات.واگذاری اداره محلات به مردم.انتخاب مدیران محله و شهرداران نواحی با رای مستقیم مردم. شهردار منتخب مردم در محلات تمام قد در خدمت مردم خواهد بود و هیچ منفعتی را بر منفعت شهروندان ارجح نمی‌داند. این موضوع با تصویب شورا شدنی است و نیاز به قانون جدید نیز ندارد. شهردار منتخب مردم در محلات در کنار شورایاران منتخب پازل مدیریت محله را کامل خواهد کرد. به مردم اعتماد کنیم و مطمئن باشیم که بخش مهمی از گره‌ها به دست ایشان باز خواهد شد. این خواست قانون اساسی ماست.
