بررسی تخصصی چهار اژدر ساخت ایران؛ از حوت تا والفجر
یکی از تسلیحات دریایی استراتژیک که حضور آن می‌تواند معادلات صحنه نبرد را تغییر دهد، «اژدر‌ها» است، اژدر گونه‌ای از موشک است که از سطح یا زیرسطح آب شلیک می‌شود و مسیر خود تا برخورد با هدف را درون آب طی می‌کند.
به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «مبداء تهدیدهای آینده دریاپایه است»؛ این جمله‌ای است که تا کنون به دفعات از زبان فرماندهان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شنیده شده است. منطقه استراتژیک خلیج فارس از دیرباز محل حضور قدرت‌های فرا منطقه‌ای به سرکردگی آمریکا بوده، به گونه‌ای که ناو هواپیمابر و شناورهای رزمی بیگانه حضوری همیشگی در این پهنه آبی دارند.
در چنین شرایطی که کشور همواره با تهدید حضور بیگانگان در منطقه مواجه است، لزوم گسترش و ساخت تسلیحات راهبردی علی الخصوص در حوزه دریایی به چشم می‌آید. در سالیان اخیر هم با توجه به حضور موثر جمهوری اسلامی ایران در آب‌های بین المللی و آزاد، سرمایه گذاری بسیار خوبی در زمینه تسلیحات دریایی انجام شده است. به طوری که امروز انواع شناورهای رزمی، موشک‌های کروز ساحل به دریا، قایق‌های پرنده و سایر تسلیحات در اختیار نیروهای دریایی سپاه و ارتش قرار دارد.
یکی از تسلیحات دریایی استراتژیک که حضور آن می‌تواند معادلات صحنه نبرد را تغییر دهد، «اژدر‌ها» است. «اژدر» گونه‌ای از موشک است که از سطح یا زیرسطح آب شلیک می‌شود و مسیر خود تا برخورد با هدف را درون آب طی می‌کند. از آنجا که مقابله با اژدر‌ها غیرممکن و یا بسیار مشکل است این نوع سلاح در زمره مرگبار‌ترین تسلیحات دریایی محسوب می‌شود.
به تازگی هم از خط تولید اژدر پیشرفته والفجر در سازمان صنایع دریایی رونمایی شد. به همین منظور مرکز اسناد انقلاب اسلامی علاوه بر بررسی فنی و تخصصی «اژدر والفجر» به بررسی سابقه فنی و تخصصی ساخت اژدر‌ها در ایران می‌پردازد.
۱- اژدر حوت
در سال ۸۵ و در جریان برگزاری رزمایش پیامبر اعظم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تصویری از ایران به جهان مخابره شده که بهت تمام کار‌شناسان و ناظران جهانی را در پی داشت و آن هم خبر شلیک «اژدر حوت» در خلیج فارس بود. این خبر از آنجا بسیار قابل توجه بود که اژدر حوت سریع‌ترین اژدر دنیا در آن زمان و حتی در حال حاضر است.
«حوت» اژدر ایرانی که سرعت پیمایش آن در آب به ۱۰۰ متر بر ثانیه می‌رسد. وزن مواد منفجره در سرجنگی آن ۲۱۰ کیلوگرم و پیشرانه آن از سوخت جامد استفاده می‌کند. «حوت» همچنین قابلیت شلیک از قایق‌های تندرو و زیردریایی را دارد و می‌تواند در شعاع ۱۵ کیلومتری اهداف سطحی و زیر سطحی را منهدم کند.
آنچه که باعث یکه تازی حوت در میدان نبرد می‌شود سرعت زیاد آن است که عملا شناور هدف قابلیت فرار را ندارد و محکوم به انهدام است. سامانه حباب‌سازی که در قسمت ابتدایی حوت قرار دارد هم باعث می‌شود که موشک مسیر خود را در لایه‌ای از هوا سیر کند و کمترین تماس را با آب داشته باشد.
- اژدر ۵۳۳
دیگر اژدری که در نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد «اژدر ۵۵۳» است که از زیردریایی‌های کلاس کیلو (نور-طارق-یونس) شلیک می‌شود. عدد ۵۵۳ نشانگر قطر اژدر به اندازه ۵۵۳ میلیم‌تر است. برد این اژدر در مدل‌های مختلف بین ۱۸ تا ۲۲ کیلومتر است و از سر جنگی ۳۰۰ کیلوگرمی شدید الانفجار بهره می‌برد که برای انهدام اهداف بزرگ به کار گرفته می‌شود.
سرعت اژدر ۵۵۳ در برابر همتای ایرانی خود یعنی «حوت» کمتر است، به طوری که سرعت پیمایش آن در بیشترین حد خود به ۲۲ متر بر ثانیه می‌رسد اما به دلیل وزن سر جنگی قدرت تخریب آن بیشتر است. همچنین باید خاطر نشان کرد زیر دریایی‌های کلاس کیلو قادر به حمل ۱۸ تیر از اژدر ۵۵۳ هستند که ۶ تیر آن آماده به شلیک و ۱۲ تیر آن در محفظه انبار است.
۳- اژدر TEST-۷۱
سومین اژدر موجود در نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اژدر TEST-۷۱ است که از جمله دقیق‌ترین اژدرهای دنیا است. علت دقت بالای آن استفاده از دو سیستم هدایت «سونار» و «تلوزیونی» است.
سونار نوعی سیستم رهگیری است که در آن با انتشار امواج صوتی و دریافت بازتاب این امواج موقعیت هدف مشخص می‌شود. این اژدر ۱۸۰۰ کیلوگرمی دارای سر جنگی شدید الانفجار ۲۰۵ کیلوگرمی است. بیشینه سرعت آن ۲۰ متر بر ثانیه، برد آن ۲۰ کیلومتر و عمق درگیری آن ۵۰۰ متر است. از این مدل در زیردریایی‌های کلاس کیلو استفاده می‌شود.
۴- اژدر پیشرفته والفجر
آخرین دستاورد جمهوری اسلامی ایران در حوزهٔ اژدر‌ها، «اژدر پیشرفته والفجر» است که در روزهای گذشته با حضور وزیر دفاع و فرمانده نداجا در سازمان صنایع دریایی از خط تولید آن رونمایی شد. در خصوص این اژدر بجز چند تصویر اطلاعات بیشتری منتشر نشده اما آنچه را که می‌توان گفت این است که «والفجر» از خانواده اژدرهای ۵۵۳ میلیمتری است که هدایت آن با استفاده از رادار و سونار است.
این سیستم هدایتی باعث افزایش دقت اژدر می‌شود به طوری که در صورت فریب سیستم سونار، بلافاصله سیستم رادار وارد عمل می‌شود و تا لحظه برخورد آن را هدایت می‌کند.
آنگونه که سردار دهقان وزیر دفاع گفت این اژدر از سرجنگی شدید الانفجار برخوردار است. با توجه به تصاویری که از والفجر منتشر شده به نظر می‌رسد که سر جنگی این اژدر بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم وزن داشته باشد که باعث افزایش تخریب آن می‌شود.
همچنین نکته بارزی دیگری که وزیر دفاع اعلام کرده است سرعت آماده سازی این اژدر و واکنش سریع بودن آن است که گویای افزایش سرعت والفجر است.
به هر ترتیب با کنار هم قرار دادن اظهارات وزیر دفاع می‌توان این نکته را استنباط کرد که والفجر، اژدری با سر جنگی بزرگ و سرعت زیاد است که دو عامل بسیار حیاتی برای یک سلاح زیر سطحی است. به نظر می‌رسد ناوگان زیرسطحی کشور من جمله زیر دریایی‌های کلاس کیلو و زیردریایی‌های بومی غدیر از این پس از اژدر مهلک والفجر بهره‌گیری کنند.