مرجع بررسی «برجام» کجاست؟
آیا برجام نیازمند تصویب مجلس است؟ این سوالی است که پس‌از توافق پرسیده می‌شود. گروهی با این استدلال که برجام یک توافق بین‌المللی است٬ به تایید مجلس معتقدند. گروه دیگر معتقدند مجلس نمی‌تواند وارد جزییات توافق صورت گرفته شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا٬ حالا دیگر می‌توان 23 تیرماه را به فهرست روزهای سرنوشت‌ساز در تاریخ کشور اضافه کرد؛ روزی که با امضای متن برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام به یک کش‌وقوس تاریخی در سیاست خارجی ایران پایان داده شد. حل مسئله هسته‌ای، شعاری که حسن روحانی در شعارهای انتخاباتی خود در سال 92 آن را مطرح کرد و با امضای این متن تا حدود زیادی توانست به آن جامه عمل بپوشاند.
بررسی توافق
هنوز تا زمان اجرایی شدن توافق٬ اندک زمان باقی مانده و همین مسئله حواشی مربوط به نحوه اجرای آن را دامن زده است؛ چند روز قبل از امضای این متن از سوی ایران و گروه 1+5 مجلس شورای اسلامی با تصویب طرحی دولت را ملزم به حفظ دستاوردهای هسته‌ای کرد؛ طرحی که چند روز پس از تصویب نهایی از سوی رییس جمهور نیز ابلاغ شد و امروز پس از گذشت حدود سه هفته از تصویب این طرح در مجلس٬ بر سر نحوه اجرای آن اختلاف بروز کرده که می‌توان گفت ریشه این اختلاف به همان اختلاف نگاهی بازمی‌گردد که اصولگرایان میانه با گروه تندروی این جریان در مجلس دارند.
ماجرا از آنجا شروع شد که گروهی با این استدلال که متن برجام یک توافق بین‌المللی است و بر اساس اصل 77 قانون اساسی باید به تصویب نمایندگان خانه ملت برسد٬ با جریان مقابل که معتقدند مجلس نمی‌تواند وارد جزییات توافق صورت گرفته شود٬ مخالفت کردند.
شورای عالی امنیت ملی با وظیفه تعیین سیاست‌های دفاعی-امنیتی کشور، درمحدوده سیاست‌های کلی تعیین شده از رهبر انقلاب، وظیفه تایید متن جام را بر عهده گرفته و به گفته ابوترابی فرد نائب رییس مجلس کار بررسی آن را آغاز کرده است.
نمی‌توانیم جزییات برجام را تغییر دهیم
نقوی حسینی در رابطه با رویکرد مجلس در بررسی جمع بندی مذاکرات وین می‌گوید: نه ما و نه کنگره آمریکا نمی‌توانیم وارد جزئیات توافق صورت گرفته شویم؛ بلکه باید کلیت آن را رد یا تایید کنیم. این یک سند بین‌المللی اعلام شده و مشخص است و نمی‌توان در جزئیات آن تغییری ایجاد کرد.
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره سازوکار موجود میان مجلس و شورای‌عالی امنیت ملی برای بررسی برنامه جامع اقدام مشترک گفته است: مجلس کمیسیون ویژه‌ای تشکیل خواهد داد و اعلام‌نظر خواهد کرد. شورای عالی امنیت ملی نیز برجام را بررسی و اعلام نظر خواهد کرد و نظر هر دو مرجع نیز مهم است و در این رابطه مشورت و هماهنگی صورت خواهد گرفت.
قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای الزامی برای تصویب برجام ندارد
محمدعلی پورمختار در خصوص لزوم تصویب توافق هسته‌ای در مجلس می‌گوید: دو رویکرد در این خصوص وجود دارد؛ اول رویکرد قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای که این قانون اشاره مستقیم و الزام‌آوری به تصویب توافق هسته‌ای در مجلس نکرده است.
رییس کمیسیون اصل 90 مجلس اینگونه توضیح داده بود که «در آن قانون مستند بر اصل ۷۷ و ۱۲۵ قانون اساسی، وزارت خارجه ملزم شده گزارشی از توافق هسته‌ای به مجلس ارائه کند، که این گزارش پس از توافق توسط وزیر امور خارجه به مجلس ارائه شد و اصل موضوع بررسی توافق هسته ای بر اساس این قانون به شورای عالی امنیت ملی سپرده شده است.
برخی نمایندگان مجلس که در راس آنها چهره‌های تندوری جریان اصولگرا قرار دارند٬ در آخرین جلسه بهارستان قبل از تعطیلات تابستانی در نطق‌ها و تذکرات خود بر نظر خود برای رای‌گیری در مورد متن برجام در مجلس تاکید کردند و منتقدان این دیدگاه را به تلاش برای کنار گذاشتن مجلس از روند بررسی متن مورد توافق هسته‌ای متهم کردند. این اظهار نظرها که از درون مجلس شنیده می‌شود در حالی است که دولت با ارائه متن کامل توافق صورت گرفته به بهارستان نشان داد که به وظیفه نمایندگان در نظارت بر اجرای برجام احترام می‌گذارد٬ هرچند که نگاه خود را در این ارتباط دارد.
برجام موافقتنامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب مجلس داشته باشد
رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به درخواست نمایندگان مجلس مبنی بر تصویب متن برجام در پارلمان به عنوان یک موافقتنامه بین‌المللی، گفت: این متن هنوز موافقتنامه، کنوانسیون یا معاهده بین‌المللی تلقی نمی‌شود، از این‌روست که این متن را برنامه جامع اقدام مشترک نامگذاری کرده‌اند، حال در هر صورت وزارتخارجه متولی این حوزه بوده و باید دراین رابطه تصمیم‌گیری کند.
محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت پیش از این در خصوص اینکه دولت باید برجام را به شکل لایحه در اختیار مجلس قرار دهد٬ با رد این مسئله می‌گوید: «قرار نیست مجلس در مورد برجام رای گیری کند.»
الهام امین زاده معاون حقوقی رییس‌جمهور نیز هفته گذشته اعلام کرد که «برجام نیازی به تصویب در مجلس ندارد.» او دولت را بر اساسی که از مواد قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای، موظف به ارائه توافق به مجلس می‌داند ولی تاکید میکند که نیازی به تصویب مجلس نیست.
آنچه در این میان اهمیت دارد تمایزی است باید که بین حق نظارت مجلس بر روند اجرای توافق٬ با حق تغییر و اصلاح مفاد برجام قائل شد. همانطور که علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی نیز بر حق نظارت مجلس تاکید میکند و می‌گوید که برجام را از جهت انطباق با قانون بررسی می‌کنیم.
گزارش : زینب حقی