عابدی در گفت‌وگو با ایلنا:
حداقل تاثیر گفت‌وگوهای گروه ۳+۳ کنترل تنش‌ها و پرهیز از جنگ در منطقه قفقاز است/ روسیه و ترکیه به دنبال فریز کردن تنش هستند
تحلیلگر مسائل قفقاز گفت: تنها کشوری که همواره بر لزوم کاربست طرح گفت‌وگوها میان آذربایجان و ارمنستان تاکید داشته، ایران بود. حداقل تاثیر این طرح کنترل تنش ها و پرهیز از جنگ است. مسلما صحبت از حل و فصل نهایی و یا پیشرفت پروژه‌های منطقه‌ای مانند کریدورهای بین المللی خیلی انتزاعی و غیرواقع بینانه است.
عفیفه عابدی تحلیلگر مسائل منطقه قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به سوالی در مورد اهداف سفر وزیر خارجه ارمنستان به تهران، گفت: سفر وزیر خارجه ارمنستان به ایران را می‌توان از دو منظر روابط دو جانبه و منطقه‌ای ارزیابی کرد. اما در مقطع فعلی با توجه به کنترل تنش‌ها در روابط ایران و جمهوری آذربایجان، سفر وزیر خارجه ارمنستان به ایران دقیقا یک روز قبل از نشست سه جانبه مسکو، بیشتر جنبه منطقه‌ای این سفر را مهم‌تر نشان می‌دهد.
وی افزود: تجربه چند دهه روابط سیاسی و ملاحظات امنیتی و ژئوپلتیکی در روابط تهران و ایران موجب شده است که دو کشور به این نتیجه برسند که حفظ و ارتقای این روابط در سطح دو جانبه و منطقه‌ای گریزناپذیر و استراتژیک است. در واقع سفر وزیرخارجه ارمنستان به ایران در راستای همسویی و هماهنگی دوباره مواضع منطقه‌ای و افزایش وزن سیاسی خود در میز مذاکرات سه جانبه بود. البته این سفر در نوع خود بر نقش و تاثیر ایران در مذاکرات مسکو نیز صحه گذاشت. هم ایران و هم ارمنستان در یک سال گذشته بارها اعلام کرده‌اند که خواستار برقراری صلح در قره‌باغ و جلوگیری از تنش‌های فزاینده هستند.
عابدی در پاسخ به این سوال که با توجه به تنش‌هایارمنستان و آذربایجان و احیای طرح گفت‌وگوهای ۳+۳ درباره صلح دو کشور که در حال وقوع است به نظر شما این گفت‌گوها تا چه اندازه می‌تواند مفید باشد و دو کشور را به صلح نزدیک کند، گفت: اساسا تجربه تاریخی در مناقشه قره‌باغ نشان داده است که بهترین و مناسب‌ترین فرمول برای مذاکرات صلح در منطقه قفقاز، گفت‌وگوهای گروه ۳+۳ یعنی ترکیب سه کشور واقع در منطقه و سه کشور همسایه منطقه یعنی ایران، روسیه و ترکیه است. اما با توجه به تاثیر غیر قابل کنترل بازیگران فرامنطقه‌ای و رقابت مستقیم و غیرمستقیم قدرت‌های همسایه قفقاز این فرمول تاکنون به کار بسته نشده است.
وی افزود: تنها کشوری که همواره بر لزوم کاربست این طرح گفت‌وگوها تاکید داشته، ایران بود. حداقل تاثیر این طرح کنترل تنش‌ها و پرهیز از جنگ است. مسلما صحبت از حل و فصل نهایی و یا پیشرفت پروژه‌های منطقه‌ای چون کریدورهای بین‌المللی خیلی انتزاعی و غیرواقع بینانه است. ریشه‌های تاریخی منازعه، هم رقابت‌های موجود بین همسایگان قفقاز از جمله روسیه و ترکیه یا ایران است. هم نقش غرب و عدم چشم پوشی غرب از قفقاز در شرایط متحول بین‌المللی و رقابت‌های ژئوپلتیکی مانع تحقق این طرح‌ها و یا صلح قطعی در منطقه خواهد بود.
عابدی در پاسخ به این سوال که ایران در خصوص صلح دو کشور با توجه به نگاه دیپلماسی همسایه ای چه اقداماتی می تواند انجام دهد گفت: ایران می‌تواند نقش حلقه اتصال ارمنستان و جمهوری آذربایجان را ایفا کند. اما این منوط به اراده واقعی در ایروان و باکو است. البته از طرف ارمنستان این تمایل بیشتر مشاهده می شود. اما جمهوری آذربایجان به دلیل تاثیر بیشتر ترکیه و اسرائیل تمایل زیادی به شکل گیری این روابط سه جانبه و صلح آمیز نشان نمی دهد. ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان به دلیل مجاورت جغرافیایی و پیوند ژئوپلتیکی می توانند مبتکر طرح های سیاسی-اقتصادی باشند که منافع هر سه طرف را تامین کند و برای صلح و ثبات منطقه هم مفید باشد.
عابدی در پاسخ به این سوال که نفوذ کشورهایی مانند روسیه و ترکیه در منطقه قفقاز به چه شکل است و آن ها چه اقدامات و تلاش هایی می توانند درباره صلح دو کشور ایجاد کنند، گفت: روسیه بطور سنتی پشتوانه سیاسی ارمنستان محسوب می شود اما در دو دهه گذشته تلاش نمود روابط متوازنی با ارمنستان و جمهوری آذبایجان داشته باشد. به رغم نفوذ زیاد ترکیه در جمهوری آذربایجان، اما باکو قادر به نادیده گرفتن منافع روسیه نیست. چرا که نادیده گرفتن منافع روسیه مترادف با تهدید احتمالی روسیه خواهد بود.
وی افزود: به همین ترتیب تعامل و رقابت روسیه و ترکیه بر مواضع و بازی آنها در قفقاز و مساله مناقشه تاریخی ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز موثر است. از طرف دیگر باید گفت روندهای احتمالی در روابط مسکو و آنکارا تحت تاثیر عامل غرب و جنگ اوکراین می تواند بر معادلات آنها در قفقاز نیز تاثیر بگذارد. به نظر من به همین دلیل فعلا روسیه و ترکیه به جای صلح و حتی آتش بس، به دنبال فریز کردن تنش هستند تا در صورت لزوم بهره برداری دیگری داشته باشند.
عابدی در پاسخ به این سوال که با توجه به آنکه اسرائیل نفوذ عمیقی در ساختار سیاسی امنیتی آذربایجان دارد به نظر شما به چه شکل ایران و ارمنستان می‌توانند از ایجاد نفوذ جلوگیری کنند، گفت: همانطور که نفوذ و تاثیر اسرائیل بر باکو در طولانی مدت رخ داده، کاهش اثر این رژیم بر باکو و معادلات منطقه نیز تابع سیاستگذاری بلندمدت در روابط ایران و جمهوری آذربایجان و روابط ایران و ارمنستان است. ایران باید در رابطه با جمهوری آذربایجان از پیشرفت گام به گام در حل اختلافات سیاسی و گسترش روابط اقتصادی پیروی کند. در رابطه با ارمنستان نیز تبدیل روابط سیاسی عمیق به روابط اقتصادی و امنیتی عمیق راهبردی مستلزم پیشرفت گام به گام است.
