سفیر ایران در تاجیکستان در همایش بزرگداشت روز سعدی:
سعدی جامع‌ترین شخصیت تاریخ ادبیات ایران زمین بود
همایش علمی و ادبی به مناسبت بزرگداشت روز سعدی در دانشگاه ملی تاجیکستان با حضور سفیر ایران، دانشمندان و دانشگاهیان این کشور برگزار شد.
به گزارش ایلنا، در این همایش که با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و دانشگاه ملی تاجیکستان در روز پنجشنبه اول اردیبهشت ماه و همزمان با روز بزرگداشت سعدی برگزار شد، ابتدا «قابل‌جان خوشوقت‌زاده» رئیس دانشگاه ملی تاجیکستان سخنرانی خود را با این بیت شیخ اجل که «هفت کشور نمی‌کنند امروز؛ بی مقالات سعدی انجمنی» آغاز کرد و گفت: انجمن علمی و ادبی امروز ما نیز که به مناسبت بزرگداشت معلم اخلاق سعدی شیرازی با حضور مهمانان عزیز از کشور دوست و هم فرهنگ جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود، با مقالات این شاعر بزرگ ارتباط مستقیم دارد.
وی با اشاره به جایگاه رفیع سعدی در میان مردم تاجیکستان، اظهار داشت: تاجیک‌ها با کلام شیرین سعدی از کودکی آشنایی پیدا می‌کنند و اکنون کلام سعدی از جمله ارکان مهم برنامه‌های آموزشی مدارس و دانشگاه‌های کشور ما به شمار می‌رود.
رئیس دانشگاه ملی تاجیکستان سعدی را شاعر و نویسنده دارای مقام بلند و استثنایی در سطح ملی و جهانی خواند و اظهار داشت: گذشت قرن ها از جایگاه وی نه تنها چیزی کم نکرده، بلکه افزوده است.
خوشوقت‌زاده ادامه داد: سعدی با «گلستان» خود به نظم و نثر فارسی-تاجیکی عمر جاودانه بخشید.
سپس، محمدتقی صابری، سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان با ابراز خوشحالی از فرصت حضور در جمع فرهیختگان و دانشگاهیان تاجیک و یادآوری از آنکه اول اردیبهشت ماه (۲۱ آوریل) در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز بزرگداشت سعدی نامگذاری شده است، تصریح کرد: نکوداشت شایسته بزرگمردان عرصه علم و معارف و تکریم و تجلیل از شاعران و اندیشمندان ایران زمین که هر کدام از آنان، چون خورشیدی بر تارک آسمان فرهنگ، علم و ادبیات جهان می‌درخشند، افتخاری بس بزرگ برای ما ایرانیان و تاجیکان و همه دوستداران معرفت و ادب در تمامی عصرها و در همه کشورهای جهان است.
وی با بیان اینکه شیخ مصلح الدین سعدی یکی از سخنوران طراز اول شعر و ادب پارسی است و در بین مردم سه کشور پارسی‌زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان نیز محبوبیت زیادی دارد، خاطرنشان کرد: به همین خاطر پارسی‌زبانان از سعدی به عنوان یک شخصیت بزرگ و برجسته نام می‌برند و قریب ۸۰۰ سال است که «شهرت سخنش» به اطراف و اکناف عالم می‌رود و «ذکر جمیلش» در هر انجمنی صدا می‌دهد و تا جهان باقی است دردانه‌های پندآگین نظم و نثرش زینت بخش روزگار بنی‌بشر است و تا در شریان انسانیت، جوشش عشق و میل به زیبایی است، نیاز به کلام عاشقانه این شاعر شیرین کلام وجود دارد.
هفت کشور نمی‌کنند امروز
بی مقالات سعدی انجمنی
سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان در بخش دیگری از سخنرانی خود ابراز داشت: سعدی شاعری توانا، نویسنده‌ای سترگ، فقیهی متبحر، مفسری چیره دست، محدثی مسلط به احادیث، عارفی ژرف‌اندیش، آرمان‌گرایی واقع بین، مردم‌شناسی آگاه به اقوام اسلامی و ایرانی، ناصحی امین و پرهیزکار و جهان‌دیده‌ای با سِعه صدر و در یک کلمه، جامع‌ترین شخصیت تاریخ ادبیات ایران زمین بود.
ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﺮﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﺮﻡ ﺍﺯﻭﺳﺖ
ﻋﺎﺷﻘﻢ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺯﻭﺳﺖ
ﻏﻢ ﻭ ﺷﺎﺩﯼ ﺑَﺮِ ﻋﺎﺭﻑ ﭼﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﺳﺎﻗﯿﺎ ﺑﺎﺩه ﺑﺪه، ﺷﺎﺩﯼ ﺁﻥ ﮐﺎﯾﻦ ﻏﻢ ﺍﺯﻭﺳﺖ
صابری با تاکید بر اینکه هیچ کس به اندازه سعدی در آموزش زبان پارسی در جهان موثر نبوده است، ابراز داشت: کتاب «گلستان» او همیشه کتاب درسی زبان پارسی بوده و این کتاب آنقدر استادانه و شیرین و جذاب تألیف شده است که همه خوانندگان را به شوق واداشته است و کمتر زبان‌دانی وجود دارد که سر سفره سعدی نشسته باشد. گلستان برای پارسی‌خوان‌ها، پارسی‌آموزان و همه پارسی‌زبانان در حکم شیر برای نوزاد بوده است.
وی با بیان اینکه شاعر فرزانه شیرازی در حوزه نثر بزرگترین خدمت را به زبان و ادب پارسی کرده است، یادآور شد: نثر وی رفیع‌ترین قله‌هایی است که تاکنون هیچ یک از نویسندگان و ادیبان به پای او نرسیده‌اند. به علت تسلط سعدی بر دو زبان پارسی و عربی و تبحرش در انواع شعر شامل غزل، قصیده، قطعه و رباعی در تاریخ ادبیات ایران بی‌نظیر است.
هر چه گفتیم جز حکایت دوست
در همه عمر از آن پشیمانیم
سعدیا بی وجود صحبت یار
همه عالم به هیچ نستانیم
سفیر ایران افزود: در غزل، به اقرار حضرت حافظ شیرازی، سعدی استاد کل است. آنجا که می‌فرماید؛
استاد غزل سعدیست، نزد همه کس اما
دارد سخن حافظ، طرز سخن خواجو
و یا شاعر دیگری می‌فرماید:
در شعر سه تن پیامبرانند
هرچند که لا نبیُ بعدی
توصیف و قصیده و غزل را
فردوسی و انوری و سعدی
صابری در ادامه صحبت‌های خود به آن اشاره کرد که سعدی شیرازی سال‌های زیادی را در سفر به شهرها و کشورهای جهان سپری کرد و حاصل تجربیات خود را با نگارش نظم و نثر فاخر پارسی برای همیشه در تاریخ فرهنگ و ادب جهان ماندگار کرد. به این دلیل است که نام سعدی و آثار گرانبهایش دیرزمانی است که حافظه تاریخی جهان را مزین ساخته و این افتخاری سترگ است که تا امروز و همیشه تاریخ، مایه مباهات همه ما پارسی‌زبانان است.
وی آثار گرانمایه سعدی را درخور درد امروز بشریت دانست و عنوان کرد: غزلیات این شاعر بزرگ در بوستان و کلام شیرین و نثر بی‌بدیلش در گلستان همواره همانند عطر بهار، ساری و جاری است و بدون شک، پیام‌های انسان‌دوستانه و اخلاق‌محور سعدی، می‌تواند در جهان آکنده و خسته از خشونت و افراط‌گرایی امروز، بیشتر مورد توجه همه مردم جهان قرار گیرد.
بیا که نوبت صلح است و دوستی و عنایت
به شرط آن که نگوییم از آن چه رفت حکایت
به گفته صابری، به یقین بزرگداشت این شاعر شهیر و معرفی شخصیت و آثار گرانقدر وی به دوستداران آثار و مفاخر فرهنگی ایران بزرگ به ویژه اصحاب و اهالی شعر و ادب و معرفت ایرانی و اسلامی، گامی است ارزشمند در راه توسعه و تعمیق همدلی و همزبانی و همگرایی منطقه ای.
در بخش دیگری از این نشست، سخنرانی ویدیویی عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو در ایران از محل آرامگاه سعدی در شیراز پخش شد که مورد استقبال گرم حضار قرار گرفت.
در این مراسم، میرزا صالح استاد برجسته دانشگاه ملی تاجیکستان طی سخنانی گفت: در قرون وسطی ادبیات فارسی به جهانیان نظم و نثر غیر قابل قیاسی عرضه کرد یکی از آنها «گلستان» شیخ سعدی است. در تاریخ ادبیات فارسی میان آثار منثور ادبی و هنری «گلستان» تک تاز است و هیچ اثر دیگری نتوانسته است با آن همپایی کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به آن اشاره کرد که در طول قرن های گذشته بیست تن از شاعران نامور در پیروی از «گلستان» سعدی اقدام به نوشتن اثر کردند ولی به جز «بهارستان» عبدالرحمان جامی، هیچ یک از آنها به لحاظ زیبایی کلام و عمق اندیشه نتوانستند خود را به سطح «گلستان» سعدی نزدیک کنند.
این استاد دانشگاه ملی تاجیکستان از سخنان بیدل دهلوی یاد کرد که در وصف بزرگان ادب پارسی نظیر سعدی شیرازی گفته است: آنها به جای رسیده اند که مرغ عنقا (سیمرغ) نمی‌تواند به آنجا برسد.
صالح با بیان اینکه در تاجیکستان نشر آثار سعدی به خط لاتین و سیریلیک از اواخر دهه ۱۹۳۰ آغاز شده و در دهه ۱۹۴۰ تقویت قابل توجهی پیدا کرد و در مراحل بعد، همه ساله آثار شیخ اجل به چاپ رسیده است، اظهار داشت: با دست یافتن تاجیکستان به استقلال ملی توجه به بزرگان علم و ادب پارسی به مراتب افزایش یافت که بخش زیادی از آثار آنها به صورت مجموعه‌های متعددی موسوم به «اختران ادب» به چاپ رسید.
وی ادامه داد: علاوه بر انتشار این منابع، همچنین دانشمندان تاجیک اقدام به نوشتن مشروحات بر آثار ثنایی، جلال‌الدین بلخی، حافظ شیرازی، سعدی شیرازی، جلال الدین بلخی، بیدل دهلوی و سایر بزرگان ادب پارسی کردند که از جمله حدود ده نفر از آنها بر «گلستان» سعدی نیز شرح نوشتند.
در ادامه برنامه، بدرالدین مقصود استاد برجسته دانشگاه ملی تاجیکستان از دیگر سخنرانان این نشست بود که در موضوع «تحقیق قیاسی و خلاقیت ادبی سعدی و فخرالدین عراقی» صحبت و به آن اشاره کرد که این دو شاعر بزرگ از نظر احوال و آثار مشابهت‌های بسیار زیادی به هم دارند. سعدی و عراقی در یک قرن زندگی کرده‌اند و اجداد هر دو نیز از علمای اسلامی بوده‌اند. سعدی لقب «مصلح‌الدین» و عراقی لقب «فخرالدین» دارد که به نوعی مشابه هم هستند. هر دو شاعر بزرگ نیز سال‌های طولانی در سفر بوده‌اند، در نشر اسلام سهم گرفته‌اند و با مردم مختلف نشست و برخاست داشته‌اند که بر آثار آنها تاثیر گذاشته است.
این استاد دانشگاه ملی تاجیکستان یکی دیگر از مشابهت‌های سعدی و عراقی را در تفکر و خلاقیت دارای استقلال آنها دانست و خاطرنشان کرد: هر دو نیز به صورت فرمایشی هیچ کسی را از اهل جاه و جلال نستوده و وصف نکرده‌اند. فقط یک مورد استثنا است که هم سعدی و هم عراقی به خواست خود اشعاری در ستایش «شمس‌الدین صاحب دیوان جوینی» وزیر اتابکان سروده‌اند که از دیگر شباهت‌های این دو شاعر نامور است.
نکته دیگر مورد یادآوری این دانشمند تاجیک این بود که «شهاب‌الدین ابوحفص عمر سهروردی» پیر طریقت سعدی شیرازی به شمار می‌رفت که در ابتدای راه مرشد فخرالدین عراقی نیز بوده است.
وی همچنین غزل‌سرای برجسته بودن هم سعدی و هم عراقی را یکی دیگر از وجه اشتراک آنها خواند.
در ادامه برنامه، تعدادی از در دانشجویان دانشگاه ملی تاجیکستان غزلیاتی از آثار ارزشمند سعدی شیرازی قرائت کردند.
در پایان این مراسم، سفیر جمهوری اسلامی ایران ۶۰۰ جلد کتاب متعلق به حوزه ادبیات، تاریخ، تحقیقات ادبی، زبان‌شناسی، علوم اجتماعی، آثار شعرا و نویسندگان سرشناس ایرانی و همچنین ترکیبی از دایرةالمعارف‌ها به شمول دانشنامه جهان اسلام، فرهنگ جامع زبان فارسی، فرهنگ کامل سخن و غیره به دانشگاه ملی تاجیکستان اهدا کرد و از استادان و دانشجویانی که در این نشست سخنرانی و از اشعار سعدی شیرازی قرائت کردند، قدردانی به عمل آورد.
