عوامل اتفاق نظر تهران و مسکو در مخالفت با گسترش ناتو به شرق/ بررسی تاثیر افزایش سطح تنش میان مسکو و واشنگتن بر مذاکرات وین

امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل بحران اوکراین و در پاسخ به این سوال که بروز این تنش چه تاثیراتی بر منطقه خاورمیانه و ایران خواهد داشت،‌ گفت: جمهوری اسلامی ایران که هیچ‌گاه به استقبال تنش میان روسیه و اوکراین نرفته است و جنگ را هم مورد تائید قرار نداده و بارها هم اعلام کرده اختلافات باید از مسیر مسالمت‌آمیز و دیپلماسی حل و فصل شود. با این حال درگیری که در اوکراین رخ داده می‌تواند تاثیراتی را برای ایران به همراه داشته باشد؛ اولین و مهمترین نتیجه این است که اگر مقاومت روسیه نسبت به موضوع گسترش ناتو به شرق شکسته شده و پروژه آمریکایی‌ها پیاده شود،‌ بعد از عضویت اوکراین در ناتو نوبت به کشورهایی مانند گرجستان، آذربایجان و ارمنستان می‌رسد.

وی افزود: اگر این کشورها ببینند روسیه در مخالفت با اوکراین راه به جایی نبرده، تمایل‌شان برای عضویت در ناتو افزایش پیدا کرده و آن زمان است که ایران به جای همسایگی با یک کشور عضو ناتو که ترکیه است، با سه کشور همسایه خواهد بود که در مرحله نخست روابطی که میان ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد را دست‌خوش مشکلات می‌کند؛ بنابراین ایران و روسیه در موضوع گسترش ناتو به سمت شرق اشتراک نظر دارند.

وی افزود: ضمن اینکه در این بحران دو بازیگر مهم در منطقه خاورمیانه حضور دارند که یکی ترکیه و دیگری اسرائیل است که هر دو رابطه نزدیکی با ایالات متحده دارند و هرچه روابط مسکو و واشنگتن دچار تنش،‌ خصومت و دشمنی شود، آنکارا و تل‌آویو هم باید از رویکرد آمریکا تبعیت کنند و این موضوع قدرت و دامنه تحرک و مانور ترکیه و اسرائیل را در منطقه کاهش می‌دهد؛ نمونه آن را هم شاهد بودیم که پس از آنکه اسرائیل حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرد، روسیه نیز متقابلا اعلام کرد که حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت نمی‌شناسد و این موضع به نفع سوریه، ایران و جبهه مقاومت است که فرصت نقش‌آفرینی این جبهه را افزایش می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: در این حوزه مباحث اقتصادی هم مطرح است به این معنی که اگر بانک‌های روسیه تحریم شوند، انگیزه بیشتری برای همکاری با ایران پیدا می‌کنند و اقتصاد روسیه نگران تحریم و تنبیه آمریکا نخواهد بود و مجموع این‌ها ناخواسته منافع ایران را تامین خواهد کرد.  

این کارشناس روابط بین‌الملل در پاسخ به این سوال که ایران برای سال‌ها در همسایگی با ترکیه با ناتو نیز همسایه است و این پیمان تاکنون تهدیدی برای ایران محسوب نشده،‌ به چه علت در اظهارات مقامات ما نیز گسترش ناتو به شرق به عنوان تهدید قلمداد می‌شود، گفت: روابط ما با ترکیه دوستانه و گرم است اما اگر جمهوری آذربایجان عضو ناتو شود، به نفع ایران نخواهد بود و تهدیدی را متوجه کشور ما خواهد کرد. از این جهت حتما گسترش ناتو به سمت شرق منافع ایران را تهدید می‌کند. اساسا سیاست گسترش ناتو به شرق برای ضربه زدن به کشورهایی همچون روسیه و ایران است.

ابوالفتح همچنین در پاسخ به این سوال که بحران و تنش به وجود آمده میان آمریکا و اروپا با روسیه چه تاثیرات احتمالی بر مذاکرات وین و روند احیای برجام خواهد داشت، گفت: پاسخ این سوال سخت است و به روند تحولات آینده بستگی دارد؛ در حال حاضر که تاثیری نداشته و اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر تداوم همکاری با روسیه در موضوع برجام و همچنین حضور هیات‌های روسیه و آمریکا نشان از عدم تاثیر محسوس دارد. با این حال اگر تنش با اقدامات آینده روسیه در اوکراین و افزایش سطح و دامنه تحریم‌های تحریم‌های غرب افزایش پیدا کند، ممکن است مذاکرات وین نیز بی‌تاثیر نماند.