افشار سلیمانی در گفت‌وگو با ایلنا:
سایه روسیه بر روابط در قفقاز جنوبی حاکم است/ ایران اولین نشست ۳+۳ را در تهران برگزار کند/ ایران میتواند خدمات و مصالح ساختمانی به آذربایجان صادر کند
سفیر پیشین ایران در آذربایجان سفر وزیر خارجه ایران بعد از بحران قره باغ به باکو را بررسی و تاکید کرد که ایران ترکیه و روسیه با سه کشور حوزه قفقاز نشست‌های مشترک برگزار کنند.
"افشار سلیمانی" سفیر پیشین ایران در آذربایجان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره سفر ظریف به آذربایجان پس از بحران قره باغ اظهار داشت: اینگونه سفرها اصولاً سفرهای دیپلماتیک و رایجی هستند. زمانی تفاهم‌ها و توافقات انجام می‌شوند که اجرایی شوند و مردم کشور از آنها بهره‌مند شوند که اکنون با آن نوع سفرها فاصله زیادی داریم.
وی با بیان اینکه در رسانه‌ها به سفر دیپلمات‌ها یا روسای جمهور اشاره می‌شود اما به نتایج آن سفرها پرداخته نمی‌شود، گفت: تا زمانی که ارتباط میان کشور‌ها صرف سفر و امضای اسناد است نمی‌توان گفت موفقیت آمیز است، چرا که باید نتیجه را دید. به طور مثال اعلام می‌شود چند دهمین اجلاس کمیسیون‌های مشترک برگزار می‌شود اما نمی گویند به چه نتیجه‌ای ختم شده است. باید ما به ازای هر کار سیاسی در مسائل اقتصادی دیده شود. علیرغم اینکه مسائل فرهنگی و امنیتی نیز وجود دارند اما آنچه که بیشتر به درد مردم می‌خورد و مستقیم از آن بهره مند می‌شوند، مسائل اقتصادی است.
سفیر پیشین ایران در آذربایجان با اشاره به اینکه ایران در حل مناقشه قره‌باغ حضور نداشت، اظهار داشت: ترکیه در کنار آذربایجان بود و به آن کمک سیاسی کرد و حداقل دستاوردش از این کمک‌ها قرار گرفتن نیروهایش در کنار نیرو‌های صلح‌بان روسی برای نظارت بر آتش بس نهم نوامبر بود که با میانجیگری پوتین، بین سه رئیس جمهور امضا شده است. ترکیه به میزان خودش توانسته است که امتیازاتی از آذربایجان بگیرد اما ایران مشارکتی نداشت و به نشست صلح هم دعوت نشده بود.
این کارشناس مسائل آذربایجان خاطرنشان کرد: پیشتر گفته می‌شد ایران به ارمنستان کمک می‌کند، یا روابط با ارمنستان به زیان آذربایجان است و انتظاراتی از سوی باکو مطرح بود اما اکنون با توجه به فضایی که پیش آمده این مسائل تا حدود زیادی منتفی و بستری فراهم شده تا ایران و آذربایجان در قالب دوجانبه و منطقه‌ای بتوانند همکاری‌های بیشتری انجام دهند.
سلیمانی افزود: از سویی اردوغان در جشنی که برای پیروزی جنگ آذربایجان و ارمنستان برگزار شد، ابتکار ۳+۳ را مطرح کرد. البته این ابتکار در دهه ۸۰ با این عنوان که ایران، ترکیه، روسیه و سه کشور حوزه قفقاز در حوزه‌های امنیتی، اقتصادی نشست برگزار کنند توسط ایران مطرح شده بود اما چون در آن زمان اختلافات آذربایجان و ارمنستان وجود داشت و مثل اکنون ۹۵ درصد از اراضی آذربایجان بازپس گرفته نشده بود که آذربایجان و ارمنستان در یک جا بنشینند و گفت‌وگو کنند. اما اکنون که در سایه آتش بس به سمت حل مناقشه می‌روند و خطوط مواصلاتی بین دو کشور باز و مبادلات آنها آغاز می‌شود، این طرح به مرور میتواند اجرایی شود.
این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه روسیه هیچگاه اجازه نمی‌دهد که ایران در قفقاز جنوبی مشارکت کند، بیان داشت: در گذشته روسیه در قالب دبیران شورای امنیت با سه کشور قفقاز جلسه می‌گذاشت اما از ایران که همسایه دو کشور آذربایجان ارمنستان و با یک فاصله گرجستان است را به این نشست‌ها دعوت نمی‌کردند. یا اینکه در سطح روسای پارلمان‌ها نشست ۳+۱ برگزار می‌شد که باز هم از ایران دعوتی به عمل نمی آمد.
سلیمانی با تاکید بر اینکه چالش‌های ایران در سیاست خارجی با غرب باعث مشکلاتی در منطقه شده که البته دلایل ایدئولوژیک هم دارد، تصریح کرد: اکنون این فرصت فراهم شده که علاوه بر روابط دو جانبه، ایران نشست ۳+۳ را نیز پیگیری کند. با توجه به اینکه در موضوع قره‌باغ ایران نبود و حتی طرحی را که توسط وزارت امور خارجه به کشورهای ذیربط ارائه شد مورد قبول واقع نشد، بهتر است که ایران اولین اجلاس ۳+۳ را در سطح معاونان وزرای خارجه یا دبیران شورای امنیت در تهران و با موضوعات امنیت و ثبات منطقه و بعد مسائل اقتصادی برگزار کند چراکه پیوستگی های ژئوپلتیک اعضای ۳+۳ وجود دارد که میتواند به چسبندگی‌های اکونومیکی مبدل شود و طرح‌های زیادی را در حوزه مواصلاتی و خطوط ارتباطی؛ برق، گاز و انرژی و همچنین کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب فراهم کند.
سفیر پیشین ایران در آذربایجان درباره امیدواری ایران برای مشارکت در بازسازی شهرهای آزاد شده آذربایجان، بیان داشت: در آذربایجان، ترکیه و روسیه دست برتر را دارند. در چند دهه گذشته روسیه آنجا حضور داشته و در مناطق غربی این کشور نیز کارهایی انجام می‌دهد. بعد از روسیه در مباحث بازسازی، ترکیه نقش اول را خواهد داشت؛ پس از آن پاکستان نقش دارد. وزیر خارجه آذربایجان در اجلاس سه جانبه وزارت خارجه آذربایجان، ترکیه و پاکستان که در اسلام‌آباد برگزار شد، از شرکت‌های ترکی و پاکستانی برای حضور در این کشور دعوت کرد. ایران نیز به دلیل اینکه از لحاظ ژئوپولیتیکی به شهرهای آزاد شده نزدیک است میتواند کارهایی انجام دهد، اما مباحث رقابتی نیز وجود دارد.
وی اضافه کرد: چون مناقصه برگزار می‌شود شرکت‌ها باید رقابت کرده و پیروز شوند، بنابراین مسائل خیلی سریع پیش نمی‌رود. همچنین اینکه زیرساخت‌ها آنجا را خود آذربایجانی‌ها میخواهند انجام دهند، اما ایران میتواند خدمات و مصالح ساختمانی را به این کشور منتقل کند. اما همه اینها بستگی به نحوه حضور ایران دارد و اینکه بتواند رقابت کند و قیمت‌هایی در مناقصه بدهند که توان برنده شدن داشته باشد. علاوه بر آن باید پشتوانه سیاسی هم وجود داشته باشد.
این تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز با بیان اینکه باید تنش‌زدایی و اعتماد سازی بیشتری بین دو کشور ایران و آذربایجان صورت گیرد، گفت: باید سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران که بر کشورهای دیگر منطقه تاثیر دارد مورد بازبینی قرار بگیرد. البته دیپلماسی، مذاکره و تماس‌های مداوم هم خیلی خوب است.
سلیمانی با اشاره به موضوعات تجاری و اقتصادی که میان تهران و باکو وجود دارد افزود: باید راه‌آهن آستارا آستارا تکمیل شود، تا بندر عباس به آذربایجان، روسیه و اروپا متصل شود. از سویی راه‌آهن شوروی سابق که از جلفا به ایران می‌آمد و در این سال‌ها پس از جنگ ارمنستان و آذربایجان قطع شده است به شبکه سراسری راه آهن ایران برای مسائل تجارتی، مسافرتی و غیره متصل شود. بنابراین باید تلاش داشت و با برداشتی واقع بینانه به مسائل نگاه کرد.
