بحران عراق با ید با همکاری های منطقه ای حل و فصل شود

مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تاکید کرد: برای حل و فصل بحران عراق نیازی به حضور یک بازیگر فرامنطقه‌ای بالاخص آمریکا نیست چرا که پیچیدگی ها را بیشتر می کند و این مسئله باید با همکاری های منطقه‌ای حل و فصل شود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حجت‌الاسلام و المسلمین داوود فیرحی در نشست «اعتدال و افراط؛ ایران در منطقه» که عصر امروز توسط انجمن علوم سیاسی ایران و با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد، گفت: وقتی که جهان اهل سنت را از نظر جریان های اجتماعی و سیاسی تقسیم‌بندی می‌کنیم می‌توان آنها را به سه دسته اهل سنت کلاسیک، جریان‌های سلفی و جریان‌های اخوانی تقسیم‌بندی کرد.

وی با بیان اینکه جریان‌های سلفی و اخوانی دو جریان مدرن محسوب می‌شوند، اظهار داشت: جریان‌های سلفی و اخوانی چه از نظر تشکیلاتی و چه از نظر جریان‌سازی اجتماعی جریان‌های مهمی محسوب می‌شوند.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در تشریح جریان سلفی تصریح کرد: این جریان چند دوره را پشت سر گذاشته است. اولین دوره، سلفی‌های کلاسیک هستند که از قرون ششم و هفتم آغاز می‌شوند؛ دومین دوره قرن دوازدهم و با محمد بن عبدالوهاب شکل گرفت نسل سوم جریانی است که از اواخر قرن بیستم و با ظهور القاعده ظاهر شد و نسل چهارم آنها، جریان حاکم بر سوریه و شمال عراق است.

فیرحی ادامه داد: جریان اخوانی نیز دگرگونی‌های بسیاری داشته و از دهه ۱۹۹۰ میلادی به بعد گرایش‌های رادیکالش را حذف کرده و معتدل‌ترین جریان اهل سنت است هر چند که باید جریان اخوان سوریه را از این قاعده مستثنی کنیم.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان آنکه آنچه در عراق رخ داده پدیده‌ای به نام «تله قانون اساسی در کشورهای خاورمیانه» است، در تشریح این پدیده ابراز داشت: در کشورهای خاورمیانه از ضرورت دموکراتیزه کردن صحبت می‌شود اما وقتی قانون اساسی نوشته می‌شود، بر روی آن اجماع وجود ندارد و قانون اساسی محور مبارزه قرار می‌گیرد و همه سعی در تغییر آن دارند.

این استاد دانشگاه تهران در تشریح گروه‌هایی که در عراق علیه دولت این کشور در حال جنگ هستند، بیان کرد: اولین گروه، گروه داعش است که ۱۷ تا ۳۰ هزار عضو فعال دارد آنها از سال ۲۰۰۳ از درون القاعده متولد شدند و از سال ۲۰۰۶ به بعد به تدریج از القاعده فاصله گرفتند به طوری که شاهد هستیم ایمن الظواهری نسبت به آنها واکنش نشان داد و گفت داعش از القاعده نیست.

فیرحی در خصوص تفاوت‌های القاعده و داعش عنوان کرد: هدف اصلی القاعده غرب است ولی هدف داعش تشیع است و می‌توان گفت القاعده و داعش رقیب یکدیگر هستند.

وی افزود: در درون جریان سلفی ما شاهد ظهور دو دسته هستیم که می‌توان از آنها به نام‌های سلفی‌های علمی و سلفی‌های جهادی نام برد که داعش از سلفی‌های جهادی و تکفیری است.

این تحلیلگر مسائل بین الملل با بیان اینکه ایدئولوژی داعش احیا و زنده کردن خلافت عباسی است، یادآور شد: آنها از تشیع به عنوان صفویه نام می برند و ایده آنها تاسیس حکومت اسلام است.

فیرحی با بیان اینکه داعش دست‌نشانده غرب نیست، تاکید کرد: داعش به شدت به خشونت تکیه می‌کند و از آن به عنوان خشونت مقدس نام می‌برد و بر ظاهرگرایی مذهبی سنگینی تکیه دارد و درآمدهای آنها منبعثاز مصادرات و غنائم است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: داعش بر خلاف القاعده متمرکز نیست و گردان‌هایش به شکل مستقل اما همسو عمل می‌کنند و از جمعیت‌های چند ملیتی متشکل شده است.

وی گروه دوم مبارز در عراق را گروه‌های بیداری اعلام کرد و گفت: این گروه‌ها از سال ۲۰۰۶ شکل گرفته‌اند و ابتدا گرایش‌های ضدآمریکایی داشتند اما بعدا رویکرد ضد القاعده‌ای در آنها شکل گرفت و با همکاری آمریکایی‌ها، القاعده را به سمت سوریه هل دادند و جمعیتی در حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر را دارا هستند ولی پس از اختلاف با دولت عراق درهای مرزی را برای گردان‌های داعش باز کردند ولی پس از فتوای آیت‌الله سیستانی، آنها به دو دسته تقسیم شدند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل جریان سوم مبارز با دولت عراق را بازمانده‌های نظامی امنیتی رژیم بعثعراق دانست و اظهار داشت: دولت صدام بیشترین نیروهایش را از مناطق نینوا و الانبار می‌گرفت و اینها از عملکرد دولت نوری المالکی ناراضی‌اند.

در ادامه این نشست، سید عبدالامیر نبوی درخصوص گروه داعش و تشریح فعالیت‌های افراطیون در منطقه گفت: آنچه اکنون در منطقه رخ می‌دهد تحت تاثیر ناکامی برخی از انقلاب‌ها در جنبش بهار عربی است و وقتی آنها دیدند که از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز و دموکراتیک کاری جلو نمی‌رود به خشونت و افراط‌گرایی روی آورده‌اند.

وی با بیان اینکه اسلام‌گرایی القاعده سه نسل دارد، اظهار داشت: نسل اول در دهه ۱۹۹۰ شکل گرفت که نقطه عطف آن بمب‌گذاری در سفارت مصر در پاکستان شروع و در سال ۲۰۰۱ با حمله به برج‌های تجارت جهانی اوج گرفت که رهبری‌اش با اسامه بن لادن بود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: نسل دوم القاعده در سال ۲۰۰۳ و در عراق شکل گرفت و تحت رهبری ایمن الظواهری و ابومصعب الزراقاوی بود که شبکه‌های جهانی به شکل قارچ گونه در کشورهای مختلف ظهور کردند که از نظر فکری وابسته به الظواهری هستند اما در عمل مستقل‌اند. نسل سوم نیز از سال ۲۰۱۱ و باتشکیل جبهه النصره و داعش شکل گرفت که البته برخی‌ها جبهه النصره را ادامه القاعده نسل دوم می‌دانند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه نسل سوم القاعده اعتقاد به نابودی دشمن نزدیک را دارد، خاطر نشان کرد: در این نسل نقش رهبران محلی پر رنگ شده و به شکل قومی و طایفه‌ای عمل می‌کنند و ذهنشان نیز به شدت اسطوره‌ای است و تاریخی نیست و ریشه در اندیشه‌های سید قطب دارد.

همچنین، در ادامه این نشست کیهان برزگر در تشریح ویژگی‌های گروه‌های تروریستی فعلی اظهار داشت: آنها به شدت ضد ایرانی، ضد تشیع، ضد دموکراسی، ضد دولت، ضد تمرکز و انحصارگرا هستند و البته جنبه و نقش دولتی و ژئوپلوتیک نیز به خودگرفته است.

مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات با بیان اینکه فعالیت‌های گروه‌هایی مانند داعش از نظر امنیت ملی برای ما خطرناک است، تصریح کرد: این نگرانی از جهت به هم ریختگی در روابط ایران با کشورهای منطقه و به طور مثال در روابط ایران و ترکیه، ایران و پاکستان و ایران و عربستان است.

وی ورود نظامی ایران به این مسئله منجر به چالش کشیده شدن استراتژی‌های منطقه‌ای دانست و تاکید کرد: در این مسئله نیازی به حضور بازیگر خارجی بالاخص آمریکا نیست و تنازعات باید با همکاری‌های منطقه‌ای حل و فصل شود و نقش آفرینی یک بازیگر فرامنطقه‌ای پیچیدگی‌ها را بیشتر می‌کند.