برجام، گزارشگری مالی بین المللی و توسعه اقتصادی

دکتر جواد شرف خانی، کارشناس رسمی دادگستری در امور حسابداری در جهان اقتصاد نوشت: پیشرفت‌ها و تحولات سریع و گسترده در محیط تجاری دنیا، می طلبد که ما هم همپای جهانیان خود را به دانش و تکنیک‌های روز دنیا تجهیز نمائیم و البته برای تعاملات اقتصادی باید زمینه هماهنگی با قوانین ، مقررات و استانداردهای بین المللی را در اموری مانند بانک، بیمه، بورس، گمرک، حمل و نقل، مالیات، واردات و صادرات و…فراهم نمائیم.

یکی از مهمترین این موضوعات، استانداردهای بین المللی حسابداری و گزارشگری مالی است، امروزه حسابداری را قلب تپنده هر سازمانی می دانند و اطلاعات مالی هر شرکتی نیز مهمترین اطلاعات برای تصمیم گیران، ذینفعان و سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل به شمار می رود. این استانداردها تا کنون در ۱۲۰ کشور جهان مورد پذیرش و استفاده قرار گرفته و یقینا در کشور ما هم پتانسیل لازم برای اجرای آنها وجود دارد.

اگر بخواهیم به برخی از مهم‌ترین دلایل برای پذیرش این استانداردها اشاره کنیم باید گفت که اجرای این استانداردها می تواند در وهله اول باعث افزایش جذب سرمایه گذاران خارجی گردد، زیرا در صورت پذیرش این استانداردها که زبان مشترک مالی همه دنیا میباشد این زمینه برای همه مردم دنیا فراهم می شود که شناخت بیشتری نسبت به اطلاعات مالی شرکتهای ایرانی پیدا کنند.

ضمن اینکه با اجرای استانداردهای بین‌المللی حسابداری و گزارشگری مالی، راه اندازی بورس بین المللی دور از ذهن نخواهد بود، همچنین این زمینه برای شرکت‌های ایرانی فراهم می گرددکه در بورس سایر کشورها و یا بورس‌های بین‌المللی پذیرش شوندو همین موضوع خود می تواند زمینه را برای پیشرفت سریع شرکتهای توانمند داخلی فراهم نماید.

استفاده از زبان مشترک بین المللی در تهیه صورت‌های مالی باعث می گردد که قابلیت مقایسه شرکت‌ها در سطح بین المللی به نحو چشمگیری افزایش یابد و همین می تواند عاملی برای رشد و توسعه شرکتهای ایرانی باشد.

اگر ما هم به جرگه کشورهایی بپیوندیم که زبان مشترک گزارشگری مالی دارند آنگاه گزارشهای حسابرسی از اعتبار بیشتری برخوردار خواهند بود ضمن اینکه بر روی هزینه های زمانی و ریالی حسابرسی بر مبنای استانداردهای مختلف تاثیر مثبت خواهد داشت.

پذیرش این استانداردها همچنین باعث ارتقای جایگاه ایران در شاخصهای شفافیت اطلاعات مالی ، مبارزه با فساد اداری و … خواهد شد.

بهره گیری از فناوریهای روز دنیا امروزه به یکی از نیازهای اساسی برای توسعه تبدیل شده است، پذیرش استانداردهای بین المللی حسابداری و گزارشگری مالی میتواند خود به خود زمینه را برای بهره گیری از اینگونه فناوریها نظیر زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر( XBRL )  فراهم نماید.

و اینکه امروزه شاهد تلاش‌های روزافزون برای تشکیل بازارهای سرمایه بین‌المللی و افزایش  بیش از پیش سرمایه‌گذاری‌های مشترک چند ملیتی در کشورهای مختلف هستیم، ضرورت مربوط بودن، به موقع بودن و قابلیت مقایسه اطلاعات و گزارش‌های مالی بین المللی برای همه فعالان این حرفه هویداست.

در حال حاضر کمیته تدوین استاندارد های حسابداری ایران، مبنای تدوین استانداردهای حسابداری را استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی می داند و سپس با توجه به شرایط و مقررات مربوطه تعدیلاتی در آن اعمال می نماید. شایان ذکر است که در پایان هر استاندارد میزان مطابقت و مغایرتهای احتمالی با استانداردهای بین المللی مطرح میگردد.با اینکه استانداردهای حسابداری کشورمان عمدتا برگرفته از استانداردهای بین المللی هستند اما تفاوتهای قابل توجهی بین آنها وجود دارد. بنابر این میزان مطابقت استانداردهای بین المللی را می توان در ۴ دسته زیر تقسیم بندی نمود:

۱- استانداردهای بین المللی که از سال ۲۰۱۳ لازم الاجرا هستند اما به دلایل مختلف هنوز در ایران مطرح و یا تصویب نشده اند. این دسته شامل ۵ مورد از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS 9-13) است.

۲- استانداردهای بین المللی که خود تجدید نظر شده اند اما در استانداردهای ملی هنوز ویرایش خاصی روی آنها اعمال نگردیده است: این دسته شامل استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی شماره ۳ و ۸ و نیز استانداردهای بین المللی حسابداری ( IAS ) شماره ۱،۲،۸،۱۷،۲۳،۲۴،۳۱می گردد.

۳- استانداردهای بین المللی که هنوز در ایران معادل ندارند، این دسته از استانداردها ۱۱ مورد هستن که عبارتند از: استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی ۱،۲،۴،۶،۷ و استانداردهای بین المللی حسابداری ۱۲،۱۹،۲۹،۳۲،۳۹،۴۰ می باشد.

۴- استانداردهای بین المللی که به دلیل عدم وجود تفاوت و یا تفاوتهای ناچیز می توان گفت با استانداردهای کشورمان در تطابق است این دسته از استانداردها شامل ۱۷ مورد است.

البته باید به این نکته توجه نمود که گزارشگری مالی عمومی غالبا برای واحدهای اقتصادی بزرگ که یا زمینه فعالیت بین المللی داشته باشند و یا اینکه پتانسیل جذب سرمایه گذار خارجی داشته باشند قابل استفاده است.

با اجرایی شدن برجام و برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی، امروزه ایران شاهد افزایش نرخ رشد اقتصادی میباشد و نیز تاثیرات مثبت توافق هسته‌ای در اقتصاد ایران مشهود است، همچنین محدودیت های سرمایه گذاری شرکت های خارجی  در ایران برطرف شده و موانع قانونی بانک های خارجی برای همکاری با ایران برطرف شد. اگرچه هنوز این همکاریها بطور کامل محقق نشده ولی برداشته شدن موانع خود گام بزرگی در جهت عادی سازی فضای اقتصادی ایران است. تحلیل گران اقتصادی بر این باورند برای اینکه بانکها و شرکتهای بزرگ همکاری و سرمایه گذاری در ایران را از بگیرند نیاز به صرف زمان دارند زیرا باید از تداوم اجرای برجام اطمینان حاصل نمایند و بعد از آن، همکاری با ایران را آغاز می نمایند. جلب اعتماد آنان زمان براست و ولی یقینا برای اقتصاد ایران دارای اهمیت فراوان است.

همانگونه که از مطالب فوق بر می آید و با توجه به تفاوتهای بین استانداردهای موجود در کشور و استانداردهای بین المللی به نظر می رسد برای استفاده بهینه از فضای بوجود آمده پس از برجام و رغبت بانکها و سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بازارهای ایران، دست اندرکاران این امر از جمله کمیته تدوین استانداردهای حسابداری و مسئولین سازمان حسابرسی بایستی جهت پیاده سازی استانداردهای بین المللی به منظور نیل به اهداف برنامه توسعه و سند چشم انداز مقدمات و زیر ساختهای لازم را فراهم نمایند.