ویروس سرماخوردگی با اختلال نادر و خطرناک لخته‌شدن خون مرتبط است

پلاکت‌ها ذرات کوچک سلولی در خون ما هستند که به توقف خونریزی هنگام بریدگی یا آسیب کمک می‌کنند. اما گاهی اوقات، برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث کاهش سطح پلاکت‌ها شوند، شرایطی که به آن ترومبوسیتوپنی (thrombocytopenia) گفته می‌شود.

محققان دانشگاه کارولینای شمالی (UNC) کشف کرده‌اند که آدنوویروس، یک ویروس رایج که باعث سرماخوردگی و علائم شبیه آنفولانزا می‌شود، ممکن است با یک اختلال نادر و خطرناک لخته‌شدن خون مرتبط باشد.

این اولین بار است که دانشمندان چنین ارتباطی را پیدا کرده‌اند. این مطالعه توسط دکتر استفان مول و دکتر جاکلین بسکین-میلر هدایت شد و یافته‌های آن در مجله پزشکی نیوانگلند (New England Journal of Medicine) منتشر شده است.

عفونت‌های آدنوویروس معمولاً خفیف هستند، اما در موارد نادر، ممکن است باعث پاسخ ایمنی شوند که به اشتباه به پلاکت‌ها حمله می‌کند. این امر منجر به لخته‌شدن خون و کاهش شدید سطح پلاکت‌ها می‌شود. محققان امیدوارند که این کشف به پزشکان کمک کند تا این شرایط را زودتر تشخیص داده و درمان کنند، و در نتیجه نتایج بهتری برای بیماران حاصل شود.

چگونه سیستم ایمنی باعث لخته‌شدن خون می‌شود؟

سیستم ایمنی بدن ما آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند تا با مهاجمان مضر مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها مبارزه کند. با این حال، در برخی موارد، سیستم ایمنی به اشتباه آنتی‌بادی‌هایی علیه پروتئینی به نام فاکتور پلاکتی ۴ (PF4) تولید می‌کند که توسط پلاکت‌ها آزاد می‌شود.

این آنتی‌بادی‌ها به PF4 متصل می‌شوند و باعث می‌شوند پلاکت‌ها به هم بچسبند و لخته‌های خطرناک خون تشکیل دهند. در عین حال، بدن این پلاکت‌ها را حذف می‌کند که منجر به کاهش سطح پلاکت‌ها می‌شود.

از قبل شرایطی مرتبط با این پاسخ ایمنی شناخته شده‌است. یکی از آنها ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) است که زمانی اتفاق می‌افتد که به افراد داروی رقیق‌کننده خون هپارین داده می‌شود.

مورد دیگر ترومبوسیتوپنی ترومبوتیک ایمنی ناشی از واکسن (VITT) است که به ندرت در افرادی که واکسن‌های خاص کووید-۱۹ ساخته شده با فناوری مبتنی بر آدنوویروس دریافت کرده‌اند، رخ داده است. با این حال، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که خود عفونت آدنوویروس—نه فقط واکسن‌ها—می‌تواند باعث ایجاد شرایط مشابهی شود.

موردی که منجر به این کشف شد

این کشف زمانی آغاز شد که یک کودک خردسال مبتلا به عفونت آدنوویروس تشخیص داده شد. کمی بعد، کودک دچار لخته‌های شدید خون در مغز و سطح خطرناکی از کاهش پلاکت‌ها شد. پزشکان متحیر بودند زیرا کودک هرگز هپارین یا واکسن کووید-۱۹ دریافت نکرده بود. دلایل معمول HIT و VITT در این مورد صدق نمی‌کرد.

دکتر بسکین-میلر و تیم او به طور خستگی‌ناپذیری برای یافتن علت تلاش کردند. آنها با دکتر مول، یک متخصص در اختلالات لخته‌شدن خون، تماس گرفتند. پس از انجام آزمایش‌ها، آنها دریافتند که کودک آنتی‌بادی‌هایی علیه PF4 دارد، دقیقاً مانند موارد HIT و VITT. این سرنخ قوی‌ای بود که نشان می‌داد خود عفونت آدنوویروس ممکن است باعث این اختلال شده باشد.

در همان زمان، پزشک دیگری به نام دکتر آلیسون ریبولد درباره مورد مشابهی در یک بیمار بزرگسال با دکتر مول تماس گرفت. این بیمار چندین لخته خون، سکته مغزی و حمله قلبی داشت، همراه با سطح بسیار پایین پلاکت‌ها. این بیمار نیز مبتلا به عفونت آدنوویروس بود اما هرگز در معرض هپارین یا واکسن‌های کووید-۱۹ قرار نگرفته بود.

برای تأیید یافته‌های خود، دانشمندان نمونه‌های خون هر دو بیمار را به یک متخصص برجسته در این زمینه، دکتر تئودور وارکنتین در کانادا، ارسال کردند. نتایج نشان داد که آنتی‌بادی‌های آنها به طور مشابه با موارد VITT رفتار می‌کنند. این تأیید کرد که عفونت آدنوویروس می‌تواند منجر به یک اختلال نادر لخته‌شدن خون شبیه به HIT یا VITT شود.

این کشف چه معنایی برای تحقیقات آینده دارد؟

این کشف سوالات مهم زیادی را مطرح می‌کند. این شرایط چقدر شایع است؟ آیا ویروس‌های دیگر نیز می‌توانند آن را تحریک کنند؟ و چرا تنها برخی افراد پس از عفونت آدنوویروس به آن مبتلا می‌شوند در حالی که بیشتر افراد اینطور نیستند؟

محققان همچنین بر بهبود درمان‌ها تمرکز کرده‌اند. در حال حاضر، مشخص نیست که بهترین روش برای درمان این بیماران و جلوگیری از عوارض کشنده چیست.

دکتر مول و تیم او امیدوارند که کار آنها باعث افزایش آگاهی بیشتر در میان پزشکان شود. اگر پزشکان این شرایط را زودتر تشخیص دهند، می‌توانند درمان سریع‌تر و مؤثرتری ارائه دهند و به طور بالقوه جان افراد را نجات دهند.

جمع‌بندی

این تحقیق انقلابی است زیرا درک ما از اختلالات لخته‌شدن خون را تغییر می‌دهد. تاکنون، پزشکان فکر می‌کردند که شرایطی مانند HIT و VITT تنها توسط هپارین یا واکسن‌های خاص ایجاد می‌شوند. اکنون، آنها می‌دانند که عفونت‌های آدنوویروس به تنهایی نیز می‌توانند منجر به واکنش‌های تهدیدکننده زندگی مشابهی شوند.

این مطالعه فقط آغاز راه است. تحقیقات بیشتری لازم است تا بفهمیم این شرایط چقدر شایع است و چگونه می‌توان آن را به طور مؤثر درمان کرد.

فعلاً به پزشکان توصیه می‌شود که در بیماران مبتلا به عفونت اخیر آدنوویروس، مراقب لخته‌های شدید خون و سطح پایین پلاکت‌ها باشند. با تشخیص زودهنگام این شرایط، ممکن است بتوانند از عوارض جدی جلوگیری کرده و جان افراد را نجات دهند.