در نشست تخصصی اکران مستند سینمایی نسیان مطرح شد؛
باید از تخریب مسجد و حوض معجردار جلوگیری شود
نشست تخصصی اکران مستند سینمایی نسیان با حضور ساسان نوروزی؛ دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن و رضا سلیمان نوری؛ عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ برگزار شد.
به گزارش ایلنا، ساسان نوروزی در پایان اکران مستند سینمایی نسیان در نشست تخصصی اظهار کرد: عدم حضور فعال سازمان های مردم نهاد میراث فرهنگی را بیش از هر چیز دیگری تهدید می‌کند. این یکی از بزرگترین چالش‌هایی است که شهر با آن مواجه است البته عوامل زیاد دیگری هم میراث فرهنگی شهرمان را تهدید می کند.
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن عنوان کرد: هدف سازمان های مردم نهاد علاقه مند به حوزه میراث فرهنگی اعتلای فرهنگ و هویت شهر و ارتقای ارزش های این شهر است، در واقع سمن ها حامیان بزرگ میراث فرهنگی شهر هستند. حضور سمن ها به عنوان کسانی که هیچ هدف دیگری جز حفاظت از میراث فرهنگی ندارند، بیشترین و بهترین کمک را به میراث فرهنگی می کند.
نوروزی با اشاره به جایگاه سازمان های مردم نهاد و سمن ها تصریح کرد: سمن ها می توانند به بهترین شکل از میراث فرهنگی حفاظت کنند، سازمان های مردم نهاد حامی میراث فرهنگی شهر و کشور هستند.
وی خاطرنشان کرد: هیچ حمایت و حفاظتی از میراث فرهنگی بدون داشتن اطلاعات از آثار تاریخی امکان پذیر نیست. بر این مساله جای هیچ شکی نیست. در واقع حمایت از آثار فرهنگی بدون شناخت آفت سمن ها است بنابراین در وهله نخست سازمان های مردم نهاد به منظور حمایت مطلوب از آثار تاریخی، باید این آثار را خوب بشناسند.
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن اظهار کرد: مردم به عنوان صاحبان میراث فرهنگی بهتر از هر کس دیگر ارزش این آثار را می دانند، چرا که آثار تاریخی در دل مردم جای دارد. از این رو مردم بهترین درک را از میراث فرهنگی شهرشان دارند.
مطالبه مردم می تواند رویکرد اقتصادی حاکم بر بافت پیرامونی را خنثی کند
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن با بیان اینکه سازمان های مردم نهاد بهتر از همه کارشناس های این حوزه میراث فرهنگی شهرتان را می شناسند، یادآور شد: شناخت صحیح سازمان های مردم نهاد از میراث فرهنگی سرمایه بزرگی است حال باید تلاش شود تا این شناخت و سرمایه بزرگ در حوزه میراث ناملموس به شکل مدون در قالبی قرار گیرد که قابل عرضه و قابل شناساندن به دیگران باشد. حال اگر کوتهی و اشتباهی صورت گیرد باعث تخریب و آسیب زدن به آن مجموعه خواهیم شد و این مهم ترین خطری است که سمن ها را تهدید می کند.
نوروزی با شاره به اینکه شناخت صحیح آثار توسط سمن ها می بایست به مردم منتقل شود تا این ارزش ها تثبیت شود، تصریح کرد: رویکرد اقتصادی نادرست می تواند در تخیرب بافت پیرامونی حرم موثر باشد اما تجربه هایی همچون ویلای نمازی با زمین بسیار مرغوب در بالاترین نقطه شهر تهران و در سودآورترین نقاط کشور به دلیل حضور و مطالبه سازمان های مردم نهاد، علی رغم داشتن توجیه اقتصادی بسیار بالا، پروانه برج 22 طبقه حذف خواهد شد.
وی ادامه داد: بنابراین اگر مردم و سازمان های مردم نهاد وجود داشته باشند، رویکرد اقتصادی جواب نمی دهد، همچنان که بارها سازمان های مردم نهاد در شهر مشهد موفقیت خود را اثبات کرده اند.
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن افزود: حال اگر سازمان های مردم نهاد با قوت هر چه بیشتر در عرصه حاضر باشند آن جریان اقتصادی به این صراحت و شدت نمی تواند بحرانی را در این مقیاس در حساس ترین و استراتژی ترین نقطه کشور به وجود بیاورد. حال م یتوان اذعان کرد گرچه رویکرد اقتصادی در تخریب بافت پیرامونی حرم مهم بوده ولی کاش با شناخت هر چه بیشتر مردم همچنان در صحنه بودند.
نوروزی یادآور شد: زمانی که در مورد بافت شهری صحبت می شود از لایه های مختلفی از ارزش ها صحبت به میان می آید که نیاز به حفاظت دارد. این ارزش ها را تنها در چارچوب میراث فرهنگی نمی توان طبقه بندی کرد.
وی اظهار کرد: تمامی ارگان ها، نهاد ها و سازمان های مردم نهاد باید وظیفه خود را به نحو احسن انجام دهد ولی سازمان های مردم نهاد که در واقع نماینده های مردم هستند برای حفاظت از میراث فرهنگی نباید از مسیر اصلی خود منحرف شوند. بنابراین در وهله نخست سازمان های مردم نهاد باید میراث فرهنگی را دقیق بشناسند و از آن جایی که این شناخت شناخت درونی و از داخل است یک شناخت بسیار عمیق و با ارزش است.
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن افزود: این شناخت باید حتما از طریق سمن ها و از درون میراث فرهنگی به وجود آید. ارزش های هویتی و میراثی شهر خودتان را بشناسید و بتوانید آن ها را عرضه کنید و بشناسانید.
نوروزی یادآور شد: انحراف از مسیر و بیرون آمدن از دل مردم و نگاه به مدیران، رسانه و سیاست دو موضوعی است که سازمان های مردم نهاد را تهدید می کند.
وی خاطرنشان کرد: این مساله در وهله نخست باعث نابود شدن سازمان های مردم نهاد و در وهله دوم ضربه بزرگ به میراث فرهنگی است. حال اگر می خواهید بافت شهری اطراف حرم مطهر رضوی و ارزش های بسیار متنوع آن در لایه های مختلف به سراغ مردم برویم و اگر بتوانید بستر مردمی را حفظ کنید امکان آسیب دیدن این میراث فرهنگی به حداقل ممکن خواهد رسید.
دبیر گروه میراث فرهنگی پژوهشکده ثامن خاطرنشان کرد: بنده 3 سال سابقه فعالیت در میراث فرهنگی فعالیت داشتم و در همان سال ها به عنوان کارشناس میراث فرهنگی مسئولیت کارهایم را می پذیرم، چرا که اگر ما مسئولیت پذیر نباشیم از هیچ کس نمی توان انتظاری داشت.
رویکرد به بافت پیرامونی حرم رضوی کاملا اقتصادی است
در ادامه، رضا سلیمان نوری؛ عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ عنوان کرد: مهم ترین دلیل تخریب بافت پیرامونی حرم در یک کلمه بیشتر نمی گنجد و آن پولدوستی است، چرا که اقداماتی که در اطراف حرم رخ می دهد نه مبنای مذهبی، نه مبنای فرهنگی، نه مبنای اجتماعی و نه حتی مبنای سیاسی دارد. حال اگر هر یک از این مبناها مطرح بود تناقض هایی در آن پیش می آمد.
وی با تاکید بر اینکه رویکرد به بافت پیرامونی حرم رضوی نگاه کاملا اقتصادی به یک گنجینه است که متاسفانه این نگاه هم شکست خورده است، تصریح کرد: متاسفانه ساکنان بافت پیرامونی حرم رضوی داغدار این بافت هستند، اگر از ساکنان بافت پیرامونی حرم سوالی مبنی بر اعلام رضایتشان از فرآیند فعلی پرسیده شود، در پاسخ خواهند گفت نه. چرا که در بافت پیرامونی به معنای واقعی کلمه زندگی می کردند نه یک زندگی ماشینی.
عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ یادآور شد: بافت اطراف حرم یک اکوسیستم کامل زندگی بود که دوستان در دورانی که فکر می کردند کشور از بحران جنگ رهایی پیدا کرده و سرمایه های زیادی در اختیار دارد به زعم خودشان شروع به بروز کردن این بافت کردند.
این پژوهشگر یادآور شد: فردا در مشهد دادگاه در رابطه با مسجد و حوض معجردار تعیین وضعیت می کند این یک اثر تاریخی مربوط به دوره صفوی است. متاسفانه برخی از سمن ها به دلیل عدم آگاهی در بازی های سیاسی قرار می گیرند و جانب طرف خطاکار را می گیرند.
کسانی که برای بافت پیرامونی حرم تصمیم گرفتند هیچ کدام ساکن شهر مشهد نبودند
سلیمان نوری ادامه داد: کسانی که برای بافت اطراف حرم تصمیم گرفتند هیچ کدام ساکن شهر مشهد نبودند و از برج های عاج در تهران تصمیم می گرفتند. کسانی که قبله شان را پاریس، لندن و نیویورک تبدیل کردند.
وی ضمن ابراز تاسف از این که چرا در خصوص بافت پیرامونی دیر اقدام کردیم، افزود: چرا دیر اقدام کردیم؟ چرا تاکنون خواب بودیم؟ اگر خواب نبودیم وضعیت به این جا نمی رسید.
عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ یادآور شد: حال اگر به بافت پیرامونی حرم رویکرد درست اقتصادی شکل می گرفت در بدترین حالت چیزی همانند بازار امام رضا (ع) را شاهد بودیم نه برج هایی که خالی و بی فایده ایجاد شدند.
این پژوهشگر یادآور شد: شاید بزرگترین حرکتی که از سازمان های مردم نهاد در سطح کشور رخ داده باشد و تاثیرگذار بود قضیه سد سیوند در سال 86 تا 87 بود و علی رغم مخالفت های سازمان های مردم نهاد این سد ساخته شد و این تجربه ناموفق موجب شد بسیاری از مدیران دلایل مخالفت سمن ها را متوجه شوند.
سلیمان نوری یادآور شد: مورد مشابه آن را در مشهد و در رابطه با مهدیه عابدزاده شاهد بودیم حال صحیح است که این مساله حواشی پیدا کرد اما حداقل میراث با این که دیر به صحنه آمد، طرف مقابل قول داده که این بنا را بازسازی کنند، نمی گوییم این قول عملی خواهد شد اما قولی داده شده است.
وی افزود: از سازمان های مردم نهاد تقاضا داریم که برای حفظ مسجد و حوض معجردار در مشهد تلاش کنند. چرا که در صورت حفظ و ثبت این اثر تاریخی، خانه امیری و خانه بالخاسب نیز به عنوان اثر تاریخی حفظ خواهند شد.
عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ یادآور شد: قطعا اگر این چرخه شروع شود حسینیه مهدویان اثر ثبتی دیگر ما هم آسیب خواهد دید، چرا که این آثار در یک راستا قرار دارند و قربانی یک خیابان هستند.
این پژوهشگر یادآور شد: دوستانی مدعی شدند که حوض و مسجد معجردار سابقه تاریخی ندارد، حال مگر در کل خراسان چند اثر صفوی باقی مانده داریم که بخواهیم یکی از آن را که حوض معجردار است را از بین ببریم.
سلیمان نوری عنوان کرد: حوض معجردار ما یکی از معدود سازه های آب انبار ما در کل کشور است که از فناوری کاملا ایرانی برای سرد نگه داشتن آب در دوره صفویه استفاده شده است حال به جای آن که آن را احیا کنیم باید آن را کاملا از بین ببریم به دلیل آن که این پروژه جلوی ورودی یک واحد تجاری را گرفته است.
پول است که در خصوص بافت پیرامونی حرم تصمیم می گیرد
وی اظهار کرد: برای ما تجارت مهم است اما بعد از فرهنگ، این همان چیزی است که همین رویکرد اقتصادی هم شکست خورده است. این اقتصاد شکست خورده یک بنا به نام خانه امیری را در داخل خودش زندانی کرده است و می خواهد دومین بنا ر ا هم تخریب کند.
عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ یادآور شد: می گوییم شهرداری ولی می دانیم شهرداری هیچ کاره است پول است که تصمیم می گیرد که این بنا از بین برود.
این پژوهشگر یادآور شد: در حفظ میراث فرهنگی همه میراث فرهنگی، شهرداری، سمن ها و ساکنان بافت باید دخالت کنند، اگر ما نخواهیم هیچکس نمی تواند ما را جا به جا کند؟ اگر سختی ها را قبول کنیم می توانیم حفظ کنیم الان چهار باغ ازبین رفته و هیچ پیوندی از آن دیده نمی شود.
سلیمان نوری اظهار کرد: بعضی از مناطق پیوندهای خودشان را حذف کردند، چرا که خواستند تا این پیوندها حفظ شود چیزی که سمن و میراث می تواند انجام دهد قطعا شهرداری پای کار نخواهد آمد، چرا که سودش نیست.
وی یادآور شد: سازمان میراث فرهنگی و سازمان های مردم نهاد سودشان در حفظ این میراث است حال اقدامات این مجموعه ها می تواند رویکرد کسانی که با ماندن مخالف هستند را تضعیف کنند.
عضو هیات مدیره انجمن چهارباغ یادآورشد: اگر می‌خواهیم بافت اطراف حرمی باشد و اگر می‌خواهیم شهر تاریخی داشته باشیم و این مساله را باید خودمان نهادینه کنیم تا بتوانیم به اجتماع انتقال دهیم.
در پایان، محمد جواد دهقانی؛ مدیرعامل چهارباغ افزود: گسترش جوامع در سال های اخیر تغییر نو روابط را اجتناب ناپذیر کرده است برهمین اساس کم کم دغدغه های دوستانه و اجتماعات رفاقتی به مرور تبدیل به سازمان های مردم نهاد شدند. از سوی دیگر خراسان در درجه نخست و کلان شهر مشهد به طور خاص متاسفانه از منظر هویتی مورد توجه قرار نگرفته است.
وی عنوان کرد: نه تنها مردم نقاط مختلف ایران که سالانه به این دیار سفر می کنند بلکه بسیاری از مردم خراسان به درستی این شهر و استان را نمی شناسند و حتی نمی توانند فهرستی به تعداد انگشتان دو دست از جاذبیه های تاریخی و فرهنگی گردشگری آن را معرفی کنند. انجمن چهارباغ بر پایه به عنوان گعده دوستانه طی ماه های اخیر و توسط تعدادی از دوستان میراث فرهنگی شهر و استان در قالب یک یرنامه شهر گردی تشکیل شد تا شهرگردی ها تنها اختصاص به برنامه های با حضور مسئولین و مدیران این استان ختم نشود.
مدیرعامل چهارباغ یادآور شد: تمام مردم مشهد باید بتوانند با شهر خود آشنا شوند، این جمع تلاش کرد تا در طرح شهرگردی و یا مشهد گردی ضمنن بازدید از نقاط مختلف تاریخی شهر و آشنایسی با آن ها برای معرفی بهتر این بناها و به سایر همشهریان خود از از طریق وسایل مختلف ارتباطی اقدام کنند.
دهقانی افزود: با گذشت مدتی از اجرای این طرح گردانندگان آن احساس کردند که مشهدگردی به تنهایی پاسخگوی نیاز خود برای شناخت بهتر مشهد نیست و از این رو از بزرگان و نامورین مشهد هم استفاده کردیم.
وی یادآور شد: گوشه ای از تاریخ شفاهی را به شهروندان منتقل کنیم گوشه ای از تاریخ، هویت، آداب و رسوم آن را به نمایش گذاشتیم و دوستانی که از آن استفاده کردند.
مدیرعامل چهارباغ اظهار کرد: گسترش فعالیت چهارباغ و درخواست های رسانه ای، ما را بر آن داشت تا از اردیبهشت سال جاری اقدامات لازم برای قانومند شدن این مجموعه آغاز کنیم.
لازم به ذکر است در این مراسم تعدادی از ساکنان بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی به بیان دغدغه ها، مشکلات و مسائل خود پرداختند.
