فرصتی به نام گردشگری سلامت

شاید تصور این که کشورهایی هستند که بخش قابل توجهی از درآمدهای خود را از طریق جذب گردشگر به دست می آورند سخت باشد اما این یک واقعیت است که باید پذیرفت و روی آن تامل کرد.

در این روزها نوع تجارت کشورها و شیوه کسب درآمد آنها تغییر کرده و بیشتر آنها به سمت ارائه خدمت به جای فروش کالا روی آورده اند. هرچند ایران به دلیل محدویتهای ناشی ازتحریم و گوشه گیری اجباری، نسبت به این تحولات بیگانه است. هنوز دیدگاه ها سنتی بوده و برنامه ریزی های قدیمی و تاریخ گذشته در کشور صورت می گیرد که به دلیل سنخیت نداشتن با شرایط فعلی جهانی، نمی تواند موثر واقع شود.

جذب گردشگر از راه های مختلف به اولویتی مهم تبدیل و به بخش خصوصی واگذار شده است. خلاقیت و ابتکار جز جدانشدنی از خدمات گردشگری است که تنها به کمک بخش های غیردولتی متبلور می شود.

در بین مهم ترین خدمات گردشگری می توان به گردشگری سلامت اشاره کرد که با وجود داشتن سابقه دیرینه در بین مردم دنیا طی سالهای اخیر بسیار توسعه یافته و آمار خوبی را به اختصاص داده است.  

برای توریسم درمانی که گاهی از آن با عنوان توریسم سلامت و یا گردشگری سلامت نام برده می‌شود، تعاریف گوناگونی بیان شده، سازمان جهانی گردشگری به طور خاص، گردشگری سلامت را چنین تعریف می‌کند: استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول می‌انجامد.

مقوله‌ گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آب‌های گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله‌ گردشگری سلامت می شود. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشور‌های جهان اول یا پیشرفته و قیمت‌ها و هزینه‌ها در حد کشور‌های در حال توسعه و جهان سوم است.

کارشناسان گردشگری بر این باورند در دنیای امروز در حدود 50 درصد از بیماران در سراسر دنیا برای درمان، به نقاط دیگری خارج از شهر خود سفر می کنند. اگرچه بسیاری از این سفرها به دلیل عمل های جراحی زیبایی، صورت می گیرد. در سالهای گذشته کشورهای مالزی، سنگاپور، ایالات متحده آمریکا، تایلند و مکزیک جز مقاصد مهم گردشگری سلامت بوده اند که نشان می دهد کشورهای آسیایی در صدر کشورهای جذاب از نظر گردشگری سلامت قرار دارند.

متاسفانه در این آمار و ارقام جهانی، ایران با وجود داشتن توانمندی های بسیار از نظر پزشکی، تکنولوژی و سرمایه های طبیعی، جایگاهی ندارد. ناهماهنگی بین دستگاه های مربوطه مهم ترین دلیلی است که از جذب گردشگر سلامت جلوگیری می کند. فردی که برای درمان، کشوری را انتخاب می کند، در درجه اول به رفاه، دردسترس بودن خدمات و آرامش خود و همراهش فکر می کند. مکانی که از هر لحاظ امن و ارائه دهنده خدمات گسترده و آسان و از همه مهمتر ارزان باشد.

هنوز در ایران دستگاه های خدمات رسان نتوانسته اند آن طور که باید در هماهنگی و انسجام با یکدیگر یک برنامه واحد برای ارائه به مسافران طراحی کنند. از طرف دیگر هتل های مجهز، خدمات پزشکی سریع و به روز، بیمارستانهای استاندارد و بسیاری موارد دیگر از این دست در کشور وجود ندارند و یا تعدادشان کافی نیست. دخالتهای دولت در همه بخشهای مربوط به این کار از زمان حضور گردشگر تا زمان بازگشت وی به محل زندگی اش، به شکل یک مانع جدی مطرح است. در همه کشورهایی که از نظر جذب گردشگر در جایگاه بالایی قرار دارند، نقش دولت بسیار کلیدی اما زیرساختی است؛ امور اجرایی کار تنها توسط بخش غیردولتی انجام می شود.

در یک کلام باید گفت گردشگری و در اینجا گردشگری سلامت فرصتی است که با توجه به ظرفیتهایی که در ایران وجود دارد، می تواند سطح درآمدهای کشور را تا حد قابل توجهی افزایش دهد مشروط بر اینکه برای آن برنامه ریزی کرده و کار را به اهلش بسپاریم.

نویسنده: علیرضا آرحیمی ، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران