به دنبال انتشار لیست کتاب‌های خریداری‌شده توسط ارشاد؛
بی‌نیاز: ارشاد حاشیه‌های خرید کتاب را حذف کند
باید به آن دسته از ناشرهای خصوصی که متون ارزشمندی چاپ می‌کنند و در عین حال قدرت مالی خوبی ندارند، نظر بیشتری داشت / عقلانیت حکم می‌کند که تعادلی بین همه عرصه‌ها و دیدگاه‌ها وجود داشته باشد.
بی‌نیاز در پاسخ به این سوال که ملاک انتخاب هیئت انتخاب و خرید چیست؛ گفت: نمی‌توان به حدس و گمان متوسل شد و درنتیجه به تایید یا رد روشی پرداخت که از آن اطلاعات دقیقی در دست نیست. لذا فکر می‌کنم برای حذف حاشیه پردازی‌ها و ایجاد فضایی روشن، وزارت ارشاد باید معیارهای خود را برای خرید کتاب بدون اما و اگر مشخص کند و انتشار دهد. به این ترتیب وضعیت ناشر و مؤلف و مترجم مشخص می‌شود.
وی افزود: اصولا یکی از عواملی که باعثشده عدم‌اعتماد و باورپذیری و تردید در جامعه ما رشد کمی و کیفی هولناکی به خود گیرد، همین شفاف نبودن ملاک‌ها و روریه‌ها است. وزارت ارشاد می‌تواند در این امر خطیر پیش‌قدم شود و حتی الگویی گردد برای دیگر وزرات خانه و مؤسسات دولتی و خصوصی و نیمه دولتی.
فتح‌الله بی‌نیاز عملکرد هیئت انتخاب را منفی ذکر کرد و گفت: در لیست کتاب‌های خریداری شده می‌بینیم که از یک ناشر، از هریک از چاپ‌های اول و دوم و سوم فلان کتابش بیش از پانصد جلد خریداری شده است و از ناشرهای دیگر حتی از چاپ اول هم صد جلد خریداری نشده است.
وی درباره رسالت هیئت انتخاب و خرید گفت: اهداف اجتماعی و لاجرم فرهنگی باید تا جایی که ممکن است فراگیر باشد. اما لازم است تا به اولویت‌ها هم توجه شود. برای نمونه به همان شیوه که برای راه‌سازی اولویت به نقاط محروم و صعب العبور توجه می‌شود، یا آزادراه‌های پرترافیک، در موضوع خرید کتاب هم، اولویت‌ها اعم از کیفیت محتوایی کتاب، نیاز عمومی جامعه به آن و غیره مشخص شوند.
وی ادامه داد: یکی از مواردی که در واژه «غیره» وجود دارد، توان مالی و دایره مانور ناشر در امر پخش است. باید به آن دسته از ناشرهای خصوصی که متون ارزشمندی چاپ می‌کنند و در عین حال قدرت مالی خوبی ندارند، نظر بیشتری داشت.
وی افزود: این معیار در پیشرفته‌ترین کشورها مانند کانادا، انگلستان و آمریکا هم مشهود است. می‌توان به سهولت و با دانستن کمی زبان انگلیسی به اطلاعاتی دسترسی پیدا کرد و دید که چگونه کمک به ناشرهای نه چندان قوی – از نظر مالی - کمک می‌شود.
بی‌نیاز همچنین اشاره کرد: چرا حتی بعضی از مؤسسات دولتی چاپ کارهای خود را به این ناشرها محول می‌کنند و نه ناشرهای معروف و ثروتمند. متاسفانه این رویه فرهنگ‌گستر در ایران کاربرد ندارد و باز کمک‌های غیرمستقیم، از قبیل همین خرید کتاب، بیشتر به ناشرهای دولتی و نیمه‌دولتی معطوف است.
بی‌نیاز به خرید کتاب‌های مذهبی اشاره کرد و گفت: تا جایی که من اطلاع دارم، در کشورهای پیشرفته، هر پنج شش سال و بعضا کمتر یا بیشتر، کتابخانه‌ها کتاب‌های موجود خود را از طریق نهادهای سراسری مربوطه به کتابخانه‌های شهرهای کوچک‌تر می‌فرستند(یا از طریق یونسکو و یا بخش فرهنگی وزارت امور خارجه به کشورهای در حال پیشرفت می‌دهند) و خود چاپ جیددتری از این عنوان را تهیه می‌کنند و البته در بعضی کتابخانه‌ها چه بسا پنج شش جلد تهیه شود.
خالق " ملاقات با مسیح " لزوم وجود این قاعده درباره آثار دیگر را مهم شمرد و گفت: باید به مراجعه کننده به کتابخانه این فرصت و امکان داده شود تا حق انتخاب داشته باشد و صداهای مختلف را بشنود؛ نه فقط یک صدا را. عقلانیت حکم می‌کند که تعادلی بین همه عرصه‌ها و دیدگاه‌ها وجود داشته باشد.
فتح‌الله بی‌نیاز وجود کتاب‌های تخصصی در کتابخانه‌ها را غیرضروری دانست و تصریح کرد: در نگاه کلی کتابخانه عمومی نیازی به کتاب‌های تخصصی رشته‌هاتی مختلف علوم خردابزرای و خردورزی ندارند. اما در کتابخانه‌های اصلی و بزرگ کلان شهرها، مثل تهران، مشهد، اصفهان، تبریز چندان غیر منطقی نیست اگر فضای مخصوصی هم برای کتاب‌های تخصصی داشته باشند؛ حتی برای رشته های فیزیک، معماری، ریاضی، مردم شناسی و غیره.
وی افزود: اما ظاهرا تا جایی که از دیگران شنیده‌ام گاهی ارشاد شماری از کتاب‌های تخصصی را در مقیاس زیادی خریداری می‌کند که توجیهی برای آن نیست. من دست کم نام حدود سی اثر را شنیده‌ام که جای‌شان در کتابخانه دانشکده‌های مشخصی از دانشگاه‌ها هستند. آیا وزارت ارشاد متولی خرید برای این کتابخانه‌ها هم هست؟ اگر نیست در همان رویه عمومی خود اعلام کند و اگر هست، توجیه آن چیست؟
