قادر باستانی، مدرس علوم ارتباطات اجتماعی:
خبرگزاری ایلنا، مسیر موفقیت را درست پیموده است
آنالیز کنش‌های ارتباطی ایلنا، نشان‌دهنده آن است که این رسانه، بی‌توجه به کمبودهای عِدّه و عُدّه و مستغنی از پشتیبانی‌های مالی مراکز خاص، به دوره بلوغ و بالندگی و شکوفایی خود پا گذاشته است. آینده خوبی را برای ایلنا پیش‌بینی می‌کنم، چون مسیر موفقیت را درست انتخاب کرده، درست پیموده و خوب پیشرفت کرده است.
ایلنا: دویست سال پیش بود که مدیران روزنامه‌های صبح نیویورک تصمیم گرفتند تا گزارش‌هایی را که از اروپا می‌رسد، جمع‌آوری کنند و در اختیار روزنامه‌ها قرار دهند. این نقطه اولیه تشکیل خبرگزاری در جهان بود. آسوشیتدپرس، یک خبرگزاری مشارکتی از روزنامه‌های نیویورک بود که در دهه ۱۸۷۰، یعنی ۱۴۴ سال پیش، تاسیس شد. در همان سال‌ها، در اروپا خبرگزاری‌های «هاواس» فرانسه، «روی‌تر» انگلستان و «ولف» آلمان، آغاز به کار کرده بودند.
در ایران، ۸۰ سال پیش، آژانس خبری پارس در وزارت امور خارجه آغاز به کار کرد که بعد‌ها به خبرگزاری پارس تغییر نام داد. این خبرگزاری، اخبار خبرگزاری‌های خارجی و رادیو، تلویزیون و مطبوعات را از زبان‌های مختلف ترجمه می‌کرد و در اختیار مطبوعات قرار می‌داد. تا سال‌های اخیر، تلکس خبرگزاری، مهم‌ترین منبع خبری هر روزنامه و رسانه خبری در ایران بود.
خبرگزاری کار ایران(ایلنا)، با عنوان کامل مؤسسه اطلاع‌رسانی و خبرگزاری کار ایران، پس از دو ماه فعالیت آزمایشی، در پنجم اسفند سال ۸۱، یعنی یازده سال پیش، با هدف «بسط و گسترش فرهنگ اطلاع‌رسانی به ویژه اعتلای سطح آگاهی طبقه شریف کارگر»، کار خود را آغاز کرد. این خبرگزاری، با حمایت خانه کارگر جمهوری اسلامی وارد عرصه رقابت‌های رسانه‌ای شد و در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگ و اندیشه، کارگری، مجلس، ورزشی و بین‌المللی، به تولید و پخش خبر پرداخت.
یک‌ماه پیش از ایلنا، خبرگزاری فارس فعالیت خود را شروع کرده بود و سه ماه بعد، یعنی ۲۹ اردیبهشت ۸۲ خبرگزاری مهر، کار رسمی خود را آغاز کرد. این سه خبرگزاری، کورس رقابت با خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، خبرگزاری رسمی کشور را کلید زدند و خیلی زود گوی سبقت را از آن ربودند.
شرایط ایلنا در رقابت با ایرنا، فارس و مهر، طوری بود که از پشتیبانی‌های مالی و تجهیزاتی که آن خبرگزاری‌ها داشتند، بهره‌ای نداشت و دسترسی‌های انحصاری که آن رسانه‌ها به مراکز، نهاد‌ها و سازمان‌ها داشتند، ایلنا کمتر داشت. با این وجود، این خبرگزاری با امکانات و نیروی انسانی بسیار کمتر، در رقابت رسانه‌ای کم نیاورد و با اعتماد به نفس و تلاش مستمر و ایثارگرانه کادر متعهد و مجرب خود، توانست جایگاه مناسبی در جغرافیای رسانه‌ای کشور کسب کند.
به نظر من، مزیت خاص خبرگزاری ایلنا در یک دهه اخیر، واقع‌بینی، حق‌طلبی و توجه ویژه به اقشاری است که خبرگزاری‌های دیگر، توجه کمتری به دغدغه‌های آن‌ها دارند. پوشش خبری وقایع جامعه کارگری کشور، علیرغم همه محدودیت‌ها و معذوریت‌ها، بسیار خوب صورت گرفته است، به‌نحوی که علیرغم انعکاس اخبار کارگری، رسانه‌های بیگانه کمتر توانسته‌اند از این اخبار سوء استفاده کنند. پوشش خبری جامعه روشنفکری کشور، از دیگر مزیت‌ها و امتیازات خبرگزاری ایلنا بوده که با ظرافت و هوشمندی، بدون اینکه گزک به دست مدعیان قدرتمند فضای رسانه‌ای کشور داده باشد، به خوبی توانسته است رویدادهای فرهنگی، هنری و سیاسی اینجامعه را پوشش دهد.
در طول هشت سال استقرار دولت اصولگرایان، خبرگزاری ایلنا، پایگاه خبری مهم منتقدان رویه دولت بود که با وجود همه تضییعات و محدودیت‌ها، توانست کارنامه مثبت و خوبی از خود برجای بگذارد. تلاش برای پرهیز از تندروی، رعایت انصاف و جوانمردی و البته جرات و جسارت در پوشش اخبار گروه‌های مهجور و مظلوم سیاسی و فرهنگی، ویژگی قابل تحسین خبرگزاری ایلنا در یک دهه فعالیت خود بوده است.
از دیدگاه ارتباطی، ایلنا زمانی پا به عرصه فعالیت گذاشت که تحولات بزرگی در عرصه رسانه به وقوع پیوسته بود. همگامی و هماهنگی با این تحولات ارتباطی، به نحو قابل قبولی در این خبرگزاری انجام شد. توجه به مخاطب و پرهیز از قیم مالی برای مخاطب، اکنون نیز در مسیر خبری ایلنا به خوبی مشاهده می‌شود.
همه می‌دانند مخاطبان منفعل دیروز، امروز اتفاقات رسانه‌ها را رقم می‌زنند و آن‌ها را مجبور می‌سازند تا برای جلب نظرشان، گوی سبقت را از رقبای خود بربایند. مخاطب عصر حاضر با گذشتگان خود کاملاً متفاوت هستند. فن‌آوری عصر دیجیتال، رسانه‌ها را به سمت دوسویگی و شبکه‌ای شدن سوق داده است. امروز مخاطبان هم دریافت کننده محتواهای وسیعی از ارتباط‌گران گوناگون هستند و هم خودشان به عنوان ارتباط‌گر، تولید کننده و عرضه‌کننده پیام در شبکه‌های کوچک و بزرگ به‌شمار می‌روند.
خبرگزاری ایلنا، عصر ارتباطات مشارکتی یا شبکه‌ای را به خوبی درک کرده و توانسته است مخاطب پایدار، به ویژه در گروه‌های اجتماعی تاثیرگذارِ جامعه داشته باشد. آنالیز کنش‌های ارتباطی ایلنا، نشان‌دهنده آن است که این رسانه، بی‌توجه به کمبودهای عِدّه و عُدّه و مستغنی از پشتیبانی‌های مالی مراکز خاص، به دوره بلوغ و بالندگی و شکوفایی خود پا گذاشته است. آینده خوبی را برای ایلنا پیش‌بینی می‌کنم، چون راه را درست انتخاب کرده و خوب پیشرفت کرده است.
در دنیای امروز، خبرگزاری‌های دویست ساله گاهی در مقابل خبرگزاری‌های ده یازده ساله کم می‌آورند، چون در دنیای رقابت رسانه‌ای امروز، آن رسانه ماندنی است که با مخاطب باشد و مخاطب ایرانی، رفتار ایلنا را پسندیده است و نام ایلنا نزد مخاطبان، به «رسانه مردمی» مفتخر شده است؛ و چه افتخاری بالا‌تر از این برای یک خبرگزاری.
