گزارش فریده خلعتبری از نمایشگاه کتاب فرانکفورت:
فرانکفورت ازسوی بسیاری از ناشران کنار گذاشته شده است
برگزارکنندگان به کاهش بازدیدکنندگان اعتراف کردند / هزینه‌ی حضور در نمایشگاه‌های خارجی، برای تمام ناشران خصوصی دنیا سنگین است و درآمد نشر نیز در هیچ کشوری چندان ایده‌آل نیست / عدم اشراف مسوولان غرفه ایران به متن کتاب‌ها قابل انتقاد است.
ایلنا: فریده خلعتبری(مدیر انتشارات شباویز) از افت نمایشگاه فرانکفورت امسال خبر داد و گفت: هم آمار بازدیدکنندگان و هم آمار ناشران شرکت کرده در نمایشگاه این دوره، نسبت به دوره‌های قبل با کاهش محسوسی روبرو بود.
وی در این‌باره به خبرنگار ایلنا توضیح داد: هرچند در پایان نمایشگاه، آمارهایی از سوی برگزار کنندگان اعلام شد که به آمارهای سال گذشته نزدیک بودند، اما خودشان هم به کاهش بازدیدکنندگان اعتراف کردند. از این گذشته کاهش یافتن تعداد ناشران نیز کاملا مشهود بود؛ خصوصا در سه روز اول نمایشگاه که به صورت تخصصی برگزار می‌شود و عموم مردم در سالن‌ها حضور نداشتند.
مدیر نشر شباویز در پاسخ به این سوال که دلیل عدم استقبال ناشران از نمایشگاه امسال فرانکفورت چه بود، اظهار داشت: واقعیت این است که هزینه‌ی حضور در نمایشگاه‌های خارجی، برای تمام ناشران خصوصی دنیا سنگین است و درآمد نشر نیز در هیچ کشوری چندان ایده‌آل نیست. بنابراین یک ناشر به سختی می‌تواند در طول یکسال، در چند نمایشگاه بین‌المللی حضور پیدا کند.
وی ادامه داد: طبیعی است که ناشران کوچک و متوسط تصمیم بگیرند تنها در یک یا دو نمایشگاه بین‌المللی شرکت کنند. خصوصا در مورد ناشران کودک و نوجوان این میل به حضور در نمایشگاه بلونیا که یک نمایشگاه تخصصی است، معطوف شده. با این حساب من معتقدم نمایشگاه فرانکفورت ازسوی بسیاری از ناشران کوچک و متوسط کنار گذاشته شده است.
خلعتبری گفت: یکی دیگر از اتفاق‌های قابل توجه در نمایشگاه امسال این بود که برخی از ناشران بزرگ، به جای یک غرفه چند غرفه در اختیار گرفته بودند؛ یعنی یک غرفه‌ی اصلی با نام اصلی نشر و چند غرفه‌ی کوچکتر برای زیرمجموعه‌هاشان. به همین دلیل کتاب‌های تکراری در غرفه‌های مختلف زیاد بود.
وی ضمن بیان این مطلب که علاقه‌ی مردم به حضور در نمایشگاه فرانکفورت کم شده؛ اظهار داشت: جالب است که در بخش‌هایی از نمایشگاه، شرکت‌های الکترونیکی محصولات غیرکتابی خود را؛ که عبارت بود از برخی دستگاه‌ها و وسایل الکترونیکی؛ ارائه می‌کردند! بسیاری از ناشران نیز چند روز زودتر از اتمام نمایشگاه، جمع کردند و رفتند.
مدیر نشر شباویز در مورد امکان فروش کتاب در دو روز پایانی نمایشگاه فرانکفورت نیز توضیح داد: در گذشته ناشران ترجیح می‌دادند به جای متحمل شدن هزینه‌ی بازگرداندن کتاب‌ها به کشور خود، آن‌ها را در روزهای پایانی به فروش برسانند. حتی کتاب‌هایی که فروش نمی‌رفت در غرفه‌ها رها می‌شد. اما باتوجه به مشکلات مالی حال حاضر، ناشران ترجیح داده بودند تنها نمونه‌های محدودی از کتاب‌هاشان را با خود به فرانکفورت بیاورند و بدون فکر کردن به فروش، نمونه‌ها را با خود بازگردانند.
وی درمورد وضعیت غرفه‌های ایرانی افزود: من به دلیل اینکه سرمان شلوغ بود، چندان وقت نکردم که به غرفه‌های ایرانی دیگر سر بزنم. البته غرفه‌ی کانون روبروی ما بود و تقریبا خلوت بود. اما برخی گزارش کارها که طی روزهای اخیر توسط بعضی از مسوولان ارائه شده، برای من جالب و البته عجیب بود. مثلا خبر واگذاری حق نشر شاهنامه به ناشران چینی؛ که طبق قانون کپی رایت تنها یک ناشر می‌تواند در یک کشور حق نشر یک کتاب را بخرد. یا مثلا خبر فروش حق نشر کتاب " فیل در تاریکی " به ناشران چینی؛ زیرا تا آنجا که من می‌دانم حق نشر این کتاب از سال‌ها قبل از سوی کانون پرورش فکری به یک ناشر چینی فروخته شده بود و فروش دوباره‌ی آن نمی‌تواند محلی از اعراب داشته باشد.
خلعتبری همچنین با اشاره به رویه‌ی کار در فضای نمایشگاهی اظهار داشت: معمول این است که ناشران کشورهای مختلف در نمایشگاه، تنها به بررسی کتاب‌ها و مذاکرات ابتدایی می‌پردازند و در مرحله‌ی بعد از ناشر می‌خواهند تا PDF کتاب مورد نظرشان را بعداز نمایشگاه، برایشان بفرستد تا کارشناسان نشر در حوزه‌های مختلف آن را کارشناسی کنند و در مرحله‌ی سوم اگر ناشران مذکور علاقه‌ای به انتشار کتاب داشت، هماهنگی‌های لازم برای عقد قرارداد ایجاد می‌شود.
وی اضافه کرد: یعنی بستن قرارداد در نمایشگاه فرانکفورت، کار متداولی نیست و اگر هم اتفاق بیافتد ریشه در نمایشگاه‌های قبلی دارد که ناشران از قبل کتابی را ارزیابی کرده و تصمیم خرید رایت‌اش را گرفته باشند. این مساله خصوصا در مورد کتاب‌های غرفه‌ی ایران که همه‌گی به زبان فارسی هستند و زبان فارسی از زبان‌های زنده‌ی دنیا نیست تا ناشران علاقه‌مند بتوانند بررسی جامع و کاملی از کتاب‌ها داشته باشند، حایز اهمیت است.
مدیر شباویز با اشاره به قرارهای بین ناشران نیز افزود: این قرارها معمولا بیشتر از نیم‌ساعت نیست! بنابراین خیلی مهم است که در این زمان کوتاه چطور نظر ناشر خارجی را به کتاب‌ها جلب کنند. از طرفی وقتی مثلا ۳۰۰ عنوان کتاب فارسی مورد صحبت باشد، امکان ارائه‌ی اطلاعات و جذب علاقه ناشر خارجی وجود ندارد. بنابراین مسوولان غرفه باید با برنامه و هدف‌گذاری‌های قبلی در این نمایشگاه حاضر شوند و کتاب‌هایی را به فرانکفورت ببرند که بدانند مورد علاقه‌ی فلان ناشر از اروپا یا فلان ناشر از آمریکاست.
وی با بیان این مطلب که حضور در نمایشگاه‌های کتاب خارجی؛ به تجربه و تخصص نیاز دارد، افزود: یکی دیگر از انتقاداتی که به غرفه ایران وارد می‌شود، عدم اشراف مسوولان غرفه به متن کتاب‌هاست. زیرا ناشران خارجی در قرارهاشان سوال‌های مختلفی را عنوان می‌کنند و مسوولان چون ناشر کتاب‌های مورد نظر نیستند، قطعا اطلاعات کاملی از آن‌ها ندارند. بنابراین اصل این نوع شرکت در نمایشگاه خارجی، خود زیر سوال است زیرا کتاب باید توسط ناشر و کارشناسان مشرف به کتاب پرزنت شود.
خلعتبری ادامه داد: گویا برخی از غرفه‌های ایرانی مثل کانون، از دانشجویان مقیم برای غرفه‌داری استفاده می‌کنند. این اتفاق بدی نیست اما طبیعتا دانشجویان مقیم مثلا آلمان، شناختی از کتاب‌ها ندارند و در آن مدت کوتاه نیز کسب این آگاهی امکان‌پذیر نیست.
