کارنامه ۴ ساله راهبرد ترامپ در خلیج‌فارس؛
چراغی: ریاض در مدارِ کاخ‌سفید/ ابوظبی و منامه پیش‌قراول تقویت اسرائیل/ کویت و عمان خارج از خطِ واشنگتن/ تاکید بر ایران‌هراسی در حاشیه خلیج‌فارس
کارشناس مسائل سیاسی منطقه گفت: راهبرد رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال اعراب خلیج فارس را باید در عربستان دنبال کرد که باعث شد این کشور تمام قد در اختیار واشنگتن قرار بگیرد اما رقابت‌ها میان ریاض و ابوظبی باعث شد تا سیاست کاخ‌سفید در قبال این منطقه تفکیک شود.
«جلال چراغی» کارشناس مسائل سیاسی منطقه در تشریح کارنامه چهار ساله سیاست خارجی دونالد ترامپ با تمرکز بر تحولات حاشیه خلیج‌فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: برای بررسی سیاست خارجی ترامپ در قبال کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باید کمی به عقب برگردیم. همه به یاد دارند که در سال ۲۰۱۷ ترامپ در اولین سفرش، به عربستان سعودی عزیمت کرد و در آنجا پادشاه سعودی، نشان عبدالعزیز که عالی‌ترین نشان دربار آل سعود بود را به او اعطا کرد. همین اقدام وجه تمایز ترامپ با اوباما در نگاه سعودی‌ها را نشان داد و در آنجا بود که سیاست او به نفع سعودی‌ها آرام آرام ظاهر شد. عربستان در همان سفر خیالش از بابت ترامپ راحت شد اما در مقابل، ترامپ در طول این چهار سال بیشترین استفاده را از سعودی‌ها داشته است. انعقاد قراردادهای تسلیحاتی سنگین و ادامه آن یکی از مواردی است که باعث شد ریاض هم به نفع ترامپ کار کند.
وی ادامه داد: یکی از خدماتی که سعودی‌ها در طول چهار سال گذشته به ترامپ ارائه دادند، کاهش تولید ۱۰ میلیون بشکه نفت توسط ریاض بود که باعث شد درصد زیادی از حجم معاملات نفتی به جیب آمریکا ریخته شود. بنابراین باید گفت عربستان هم اکنون هم به ترامپ دل بسته است. اگر مروری بر رسانه‌های عربستان طی هفته‌ها و روزهای اخیر داشته باشیم، می‌بینیم که این کشور به شدت در حال تبلیغ به نفع ترامپ است. هدف اصلی سعودی‌ها از این تبلیغات رسانه‌ای، تاثیر و هدایت افکار عمومیِ اعرابِ مقیم آمریکا است تا آنها را به نفع ترامپ ترغیب کند و پای صندوق‌های آراء بکشاند. این تلاش‌ها نشان می‌دهد که سعودی‌ها به شدت از روی کار آمدن بایدن هراس دارند و حالا در مورد خروجی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به تکاپو افتاده‌اند؛ چراکه آخرین نظر‌سنجی‌ها نشان می‌دهد که ترامپ ۱۰ درصد عقب‌تر از بایدن است و این درحالی است که گفته می‌شود نظرسنجی‌های این دوره، واقعی‌تر از سال ۲۰۱۶ است.
امارات، نوک پیکان عادی‌سازی روابط با اسرائیل
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: روابط آمریکا و امارات در چهار سال گذشته عموماً ناظر بر توافق عادی‌سازی با اسرائیل بود. درست است که چند ماه اخیر این توافق اعلام شده، اما طی این سال‌ها تیم ترامپ و به خصوص «جرد کوشنر» (داماد و مشاور ارشد او) سعی کرد با قوی کردن ارتباطش، امارات را در مسیر خواسته‌های اسرائیل قرار دهد. از منظر دیگر رقابت‌های موجود میان امارات و عربستان هم که بیشترین سطح آن در یمن ظاهر شده بود، باعث شد تا آمریکا، ابوظبی را همانند ریاض در کانال هدایت خود قرار دهد. ترامپ با هدف توسعه نفوذ اسرائیل در منطقه و محکم‌تر کردن جای پای تل‌آویو سعی کرد امارات و بحرین را در بالاترین و بی سابقه‌ترین سطح با خود هماهنگ کند. مهمترین محوری که می‌توان طی چهار سال پیش در روابط آمریکا با امارات و بحرین مد نظر قرار داد، طرح عادی‌سازی این کشورها با اسرائیل و همچنین تاکید بر ایران‌هراسی در حاشیه خلیج‌فارس بوده است.
کویت میانجیِ اعراب
وی افزود: در مورد کویت هم شاهد بودیم که پس از محاصره قطر و اختلاف میان عربستان، امارات، بحرین و مصر با دوحه ترامپ تلاش کرد تا بتواند کویت را به هر ترتیب که شده به عنوان یک میانجی درون خانواده اعراب حاشیه خلیج‌فارس فعال کند. تلاش ترامپ در مورد کویت براساس داده‌های کنونی موفق نبود؛ چراکه حاکمیت و به خصوص پارلمان کویت از هر گونه تنش دوری کرد و در این میان اخیراً هم شاهد بودیم که او به دنبال هدایت کویت به کانال عادی‌سازی با روابط رژیم صهیونیستی بوده است. این سناریوی آخر هم تاکنون خروجی خاصی نداشته و کویتی‌ها حاضر به عادی سازی روابطشان با اسرائیل نشده‌اند.
عمان خارج از خطِ هدایت ترامپ
چراغی با اشاره به سیاست ترامپ در قبال عمان گفت: توجه داشته باشید از زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شد، سعی داشت عمان را وارد کانال هدایت خود کند. بخش عمده‌ای از این چهار سال با پادشاهی سلطان قابوس در عمان سپری شد و او نگذاشت کشورش وارد منازعات منطقه‌ای با محوریت آمریکا و اسرائیل شود. توجه داشته باشید که اساساً کشور عمان یک سرزمین بدون تنش به حساب می‌آید که زیر نظر بریتانیایی‌ها فعال بوده و مایل به ورود در عرصه منازعات منطقه‌ای نیست. ترامپ سعی کرد تا این کشور را مانند امارات و بحرین تحت فشارهای خود قرار دهد و آن را مجبور به برقراری ارتباط با اسرائیل کند. پس از مرگ سلطان قابوس آمریکا به این مساله شدت داد ولی ساختار حاکمیت عمان به صورتی که مسیر خودش را پیگیری کرد و تاکنون هم تغییر خاصی در سیاست‌های عمان دیده نشده است. کما اینکه گفته می‌شود کشور بعدی که با اسرائیل روابطش را عادی خواهد کرد، عمان است که البته این تحلیل هم اشتباه بود.
بن بست در دوحه
وی در پایان خاطرنشان کرد: طی چهار سال اخیر، قطر یکی از دولت‌هایی بود که ترامپ نگاه ویژه‌ای به آن داشت. آمریکایی‌ها با احداث و تقویت پایگاه نظامی خود در دوحه سعی داشتند تا هزینه حضور نیروهایشان در حاشیه خلیج فارس را به گردن امیر قطر بیاندازد که در این موضوع تا حدی زیادی موفق عمل کردند، اما آنچه در این میان باید مورد اشاره واقع شود، بحث مقایسه قطر با همسایگانش است. ترامپ طی چهار سال اخیر سعی کرد روابطش با قطر را حفظ و حتی تقویت کرد، اما واقعیت این است که شکستن محاصره قطر از سوی ترامپ و مایک پمپئو با بن‌بست مواجه شد. او نهایت تلاش خود را کرد تا قطر را با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس علیه ایران هماهنگ کند که در این سناریو هم شکست خورد و بخشی از این مساله به رقابت‌ها میان قطر با عربستان و امارات مربوط بود. در نهایت سیاست ترامپ در قبال کشورهای حاشیه خلیج فارس را باید یک راهبرد یک جانبه بر پایه تامین منافع یک طرفه از سوی آمریکا دانست.
