دلایل سقوط لیر ترکیه در مقابل دلار/ پیامدهای تنش آنکارا و واشنگتن در منطقه

«سیدعلی قائم مقامی» تحلیلگر مسائل ترکیه در تشریح دلایل سقوط قیمت لیر و وخامت اوضاع اقتصادی ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ترکیه از حیث اقتصادی رقمی بالغ بر ۴۶۶ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که در حدود ۳۴۰ میلیارد دلار مربوط به بخش خصوصی و مابقی آن مربوط به بدهی بخش دولتی است. کسری جاری این کشور در سال گذشته ۵۰ میلیارد دلار بوه است و همچنین باید حدود ۷۰ میلیارد دلار بهره بانکی ارائه کند. این در وضعیتی است که تمرکز دولت این کشور طی سال‌های اخیر بر دو محور راه‌سازی و ساختمان سازی استوار بوده که نشان می‌دهد ۴۱ درصد از اقتصاد ترکیه بر همین دو موضوع استوار است.

وی ادامه داد: در راستای این وضعیت باید توجه داشت که بخش تولید در ترکیه بسیار محدود است و مهمترین محور تولید در این کشور پوشاک، محصولات لبنی و کشاورزی است و نهایتاً توریسم و گردشگری به عنوان اهرم کمکی اقتصاد این کشور وارد صحنه می‌شود. بخش دیگر سرمایه‌گذاری اردوغان بر روی بخش دفاعی است که البته قطعات مورد استفاده از در این بخش به تنهایی از سوی ترکیه تامین نمی‌شود. به عنوان مثال اگر قرار باشد محصول مشترکی در این بین تولید شود، بخشی از قطعات آن توسط آمریکا و سایر کشورهای اروپایی تامین می‌شود و بخش دیگر توسط آنکارا ارائه می‌شود. این نشان می‌دهد که بخشی از صنایع ترکیه هم به رقیب فعلی آن یعنی آمریکا تعلق دارد.

اخیراً هیئتی مرکب از نماینده وزارت خزانه‌داری آمریکا و پنتاگون به ترکیه سفرکرده‌اند و در خصوص همراهی ترکیه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران و همچنین آزادی «اندرو برانسون» کشیش مسیحی اهل کارولینای شمالی که از ۲۰ سال پیش در ترکیه زندگی می‌کند با مقامات این کشور به مذاکره پرداختند که نشان می‌دهد جنگ اقتصادی آنکارا – واشنگتن تنها بر عنصر اقتصاد تکیه ندارد.

این پژوهشگر مسائل ترکیه با بیان اینکه ادامه تنش اقتصادی میان دو کشور به فرار سرمایه‌ها منجر خواهد شد، گفت: اینکه دیده می‌شود تنش میان آمریکا و ترکیه تا به این حد افزایش داشته است تنها به مساله اقتصاد بر نمی‌گردد بلکه سیاست خارجی و موضوعات منطقه‌ای و امنیتی هم در این بین دخیل است. تا به امروز که پول ملی ترکیه (لیر) در مقابل دلار ۱۴ تا ۱۶ درصد از ارزش خود را از دست داده است، بسیاری از سرمایه‌گذاران و حتی اتباع خارجی عزم خروج از این کشور را کرده‌اند. تنها سقوط لیر نشان تنش در روابط آنکارا و واشنگتن به حساب نمی‌آید بلکه اگر به خاطر داشته باشیم می‌بینیم که آمریکا به ترکیه هشدار داده است که اگر سامانه پدافندی اس۴۰۰ روسیه توسط آنکارا خریداری شود، جنگنده‌هایی که توسط ترکیه سفارش داده شده بود، به این کشور تحویل داده نمی‌شود. لذا این تنش تنها بحث اقتصاد را در بر نمی‌گیرد و موضوعات نظامی را هم آلوده به خود کرده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی دیگر از محورهای درگیری و تنش دو کشور، پرونده سوریه و بحث کردها است. ترکیه از گذشته تاکنون آمریکا را به حمایت از جریان‌های کردی مانند یگان‌های مدافع خلق و سایر آنها در سوریه متهم می‌کند و این عملکرد واشنگتن را تهدید امنیت ملی ترکیه و حمایت از تروریسم قلمداد می‌کند. اختلافات دو طرف در مورد پرونده ادلب، عفرین و به طور کلی مسائل مربوط به شرق فرات از دیگر جنبه‌های درگیری و تنش میان آنها به شمار می‌رود اما این بدان معنی نیست که این دو کشور با یکدیگر مناسبات و مذاکراتی نخواهند داشت. مناسبات اقتصادی ترکیه با آمریکا حدود ۱۵ میلیارد دلار است اما آنکارا روسیه و ایران را در طرف دیگر خود دارد و با آنها روابط سیاسی و اقتصادی خوبی بر قرار کرده است. لذا با توجه به جایگاه ترکیه در ناتو و نقش آن در سوریه، نمی‌توان توقع داشت که تنش آمریکا با این کشور بلند مدت باشد؛ از این جهت احتمال مدیریت آن وجود دارد.