یادداشتی از سیدرضا صدرالحسینی:
پشت‌پرده سفر جولانی به ترکیه و امارات
رئیس‌جمهوری موقت سوریه تلاش می‌کند تا با بازیگری در میان قدرت‌های مختلف منطقه‌ای، فضای تنفسی برای خود ایجاد کرده و شاید بتواند بخشی از چالش‌های حکمرانی در مناطق تحت کنترل خود را مرتفع کند.
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل منطقه طی یادداشتی برای ایلنا به تشریح دلایل و ابعاد سفر ابومحمد الجولانی به ترکیه و امارات متحده عربی پرداخت که به شرح زیر از نظر می‌گذرد:
با گذشت زمان و آشکارتر شدن لایه‌های پنهان تحولات سوریه، وابستگی و هدایت‌پذیری تحریرالشام به رهبری ابو محمد الجولانی، بیش از پیش نمایان می‌شود. تحلیلگران و مورخان حوزه سوریه بر این عقیده هستند که این جریان، به ویژه در دو سال اخیر، تحت اشراف و نفوذ مستقیم کشورهای منطقه، به‌طور مشخص ترکیه، قرار داشته است. جولانی که آموزش‌های سیاسی و دیپلماتیک لازم را از مربیان خود دریافت کرده بود، به مثابه مهره‌ای تلقی می‌شد که قرار بود اهداف آنکارا را در صحنه شطرنج سوریه پیاده کند.
با این حال، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری هنگفت ترکیه روی تحریرالشام، تاکنون بازده مورد انتظار را نداشته است. آنکارا که امیدوار بود با حمایت همه‌جانبه از تحریرالشام و معرفی الجولانی به عنوان یک بازیگر کلیدی در آینده سوریه، منافع استراتژیک خود را تضمین کند، اکنون با واقعیتی متفاوت روبه‌روست. افزایش نقش‌آفرینی بازیگران متعدد منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله امارات متحده عربی، ایالات متحده و اسرائیل، محاسبات ترکیه را برهم زده است.
نگرانی ترکیه زمانی تشدید شد که اسرائیل (رقیب منطقه‌ای آنکارا) حضور خود را در مناطق مورد علاقه ترکیه در سوریه افزایش داد و حتی اقدام به بمباران مناطقی کرد که آنکارا در آن‌ها به دنبال ایجاد پایگاه‌های دائمی بود. در چنین شرایطی، سفر جولانی به ترکیه و دیدارهای او، بیش از آنکه نشانه همسویی باشد، می‌تواند به منزله احضار وی از سوی آنکارا برای بازتعریف خطوط قرمز و یادآوری تعهدات پیشین تلقی شود. لذا ترکیه می‌کوشد تا جولانی را بیش از گذشته با خواسته‌های خود همسو کند.
در سوی دیگر این معادله، امارات متحده عربی قرار دارد که با سرمایه‌گذاری قابل توجه، در تلاش است تا نفوذ خود را در سوریه افزایش دهد و در رقابت با قدرت‌های سنتی عربی مانند عربستان سعودی، جایگاه خود را تثبیت کند. ابوظبی توانسته است نظر مساعد بخشی از جریان‌های درون تحریرالشام را جلب کند، اما به نظر می‌رسد ورود به این عرصه پیچیده، چالش‌هایی فراتر از انتظار برای امارات به همراه داشته و حتی در مواردی منجر به تنش با دیگر کشورهای عربی نظیر عربستان، مصر و اردن شده است.
در این میان، جولانی، با بهره‌گیری از آموزش‌های دریافتی و با درک شرایط بی‌ثبات حاکم بر سوریه و مشکلات فزاینده اقتصادی و معیشتی مردم، تلاش می‌کند تا با بازیگری در میان قدرت‌های مختلف منطقه‌ای، فضای تنفسی برای خود ایجاد کرده و شاید بتواند بخشی از چالش‌های حکمرانی در مناطق تحت کنترل خود را مرتفع کند. سفرهای او به عربستان، اردن، ترکیه و مصر، همگی در راستای همین استراتژی چندوجهی قابل ارزیابی است.
به هر ترتیب چشم‌انداز کلی سوریه همچنان تیره و پرمخاطره به نظر می‌رسد. درگیری میان ترکیه و اسرائیل در خاک سوریه، حضور نظامی اسرائیل در جنوب لبنان، بحران عمیق اقتصادی و معیشتی، همگی عواملی هستند که پتانسیل ایجاد بی‌ثباتی بیشتر و حتی بروز جنبش‌های اعتراض داخلی را افزایش می‌دهند. در این میان، سایه شوم تجزیه سوریه نیز همچنان به طور کامل از میان نرفته و به عنوان یکی از سناریوهای محتمل، آینده این کشور جنگ‌زده را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. لذا ثبات، واژه‌ای است که دستیابی به آن در سوریه کنونی، امری دور از دسترس به نظر می‌رسد.
