مسولیت خشکسالی با وزارتخانه نیست

وزیر نیرو با بیان اینکه طی چهل سال گذشته ۱۱۰ میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک آب‌های زیرزمینی برداشت شده که غیرقابل جبران است، ادامه داد: سطح آب دشت‌ها به شدت پایین آمداست؛ بسیاری از چاه‌ها خشک شده‌اند و در بسیاری از چاه‌ها نیز سطح آب به منابع آب شور رسیده است و متاسفانه آب شور در مزارع جریان می‌یابد که موجب از بین رفتن خاک شده و مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: هر ساله حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب بیلان منفی در مجموعه دشت‌های کشور داریم که بدان معنا است آبی که از داخل زمین و سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود، به میزان ۱۰ میلیارد مترمکعب بیش از آن مقداری است که آب وارد این سفره‌ها می‌شود و چنین روندی زنگ خطری جدی است.

چیت‌چیان ادامه داد: در سال ۸۹ مجلس قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه بهره‌برداری را تصویب کرد و در شهریور همان سال نیز به وزارت نیرو ابلاغ شد و پیش‌نویس‌های آیین‌نامه اجرایی با نظر وزارت کشاورزی تهیه و در خرداد سال ۹۰ نیز آیین‌نامه اجرایی این قانون در دولت به تصویب رسید و ابلاغ شد.

این عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به اینکه چندین دستورالمل اجرایی در وزارت نیرو تهیه شد، گفت: دستورالعمل‌های اطلاع‌رسانی فراگیر و مطلع کردن متقاضیان و افرادی که چنین چاه‌هایی دارند، دستورالعمل اجرایی نحوه تشکیل پرونده کمیسیون آب‌های زیرزمینی، دستورالعمل اجرایی تبصره ماده ۴ قانون و ماده ۱۳ قانون توزیع عادلانه آب انجام شد.

وی با اشاره به اطلاع‌رسانی به صاحبان چاه‌ها از طریق رسانه‌ها و طرق مختلف به سامانه‌ها و نرم‌افزارهای مورد نیاز برای انجام این کار در دفاتر پیشخوان دولت اشاره کرد و گفت: کمیسیون‌های رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی در سراسر کشور در تمام استان‌ها تشکیل و جلسات توجیهی مختلف برگزار شد و یکی از موارد مورد اشاره قانونگذار این بود که ظرفیت‌های آبی تمامی دشت‌ها که ۶۰۹ دشت است، به صورت مطالعاتی مشخص و این مورد به تمامی استان‌ها ابلاغ شد.

چیت‌چیان توضیح داد: ۱۰۳ هزار حلقه چاه شناسایی‌شده مشمول قانون وجود دارد که تاکنون ۴۱ هزار و ۶۹۷ پرونده متقاضی تشکیل شده و برای ۴۳ هزار و ۹۱۲ نیز کارشناسی لازم صورت گرفته است و نتیجه این بوده که تاکنون بررسی ۴۳ هزار و ۲۵۰ مورد چاه در قوه قضائیه و مراجع قضایی مطرح شده که بخشی تعیین‌تکیلف و بخشی در حال رسیدگی است.

عضو شورایعالی آب بیان کرد: از زمان تصویب قانون تاکنون ۱۱ هزار و ۴۸۷ حلقه چاه در سراسر کشور یا پر شده یا مسدودالمنفعه، همچنین یک‌هزار و ۷۰۵ حلقه چاه پروانه مورد نیاز را دریافت کرده‌اند.

وی با تاکید بر انجام اقدامات گسترده به مشکلات این حوزه اشاره کرد و ادامه داد: منابع مالی برای این طرح پیش‌بینی نشده بود و هزینه نصب کنتورهای هوشمند برعهده کشاورزان قرار گرفته بود در حالی که کشاورز به هیچ وجه قادر نیست پول نصب کنتور را پرداخت کند؛ از بابت برقی کردن چاه‌های کشاورزی که تامین منابع آن به گازوئیل چاه‌های دیزلی مربوط شده بود و باید مطابق قانون وزارت نفت آن را پرداخت می‌کرد، ریالی به وزارت نیرو نرسید در حالی که هزینه برقی کردن هر چاه ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شده است.

چیت‌چیان با اشاره به دستور سازمان بازرسی کل کشور درخصوص ممنوعیت ارائه پروانه در دشت‌های ممنوعه توضیح داد: ما حق را به سازمان بازرسی می‌دهیم زیرا در دشت‌های ممنوعه بیشتر از ظرفیت دشت آب برداشت می‌شود، لذا دادن پروانه به چاه‌های دیگر کار درستی نبود.

این عضو کابینه دولت با اشاره به برنامه‌های وزارت نیرو گفت: تعداد قابل توجهی طرح در پانزدهمین جلسه شورایعالی آب مورد بررسی قرار گرفت و امسال در حالی که فقط ۱۱۰ میلیارد تومان اعتبار داریم، ‌ تلاش کرده‌ایم در بودجه پیشنهادی سال آینده کل کشور آن را ۵ برابر کرده و به ۶۰۰ میلیارد تومان برسانیم تا وزارت نیرو بتواند برقی کردن چاه‌ها، کنتورهای هوشمند، مقابله و مسدودالمنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از چاه‌های پروانه‌دار اقدامات لازم را انجام دهد.

وی بر اجرای قانون تعیین تکلیف چاه‌های کشاورزی قدیمی فاقد پروانه بهره‌برداری در سال آینده با قدرت بیشتر تاکید کرد.

چیت‌چیان در پاسخ به سوال دوم موسوی لارگانی در مورد اقدامات وزارت نیرو در بحثخشکسالی توضیح داد: کشور در دهه گذشته با خشکسالی سختی مواجه شده بود که میزان متوسط بارش از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۴۲ میلیمتر کاهش پیدا کرد و آب تجدیدشونده کشور نیز از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب تقلیل یافت، در حالی که مصارف چه در بخش صنعت یا شرب یا کشاورزی بسیار افزایش داشت.

وی با اشاره به رودخانه زاینده‌رود توضیح داد: در سال‌های گذشته به طور متوسط یک‌هزار و ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب ورودی به سطح زاینده‌رود تخمین زده می‌شد ولی در سال‌های اخیر به یک‌هزار میلیون مترمکعب تقلیل پیدا کرد که این مطلب به مدیریت ارتباطی ندارد و مستقیماً با موضوع تغییر اقلیم و خشکسالی مرتبط است.

وزیر نیرو با اشاره به ساخت سدها، ایران را جزو کشورهایی دانست که در این‌خصوص در سطح بسیار گسترده اقداماتی انجام داده است و یادآور شد: یکی از بهترین تدابیر در زمان کاهش منابع آبی استفاده از سدها است.

چیت‌چیان گفت: در انتقال آب به فلات مرکزی توسط طرح‌های متعددی که اجرا شده، بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب به منابع فلات مرکزی کشور اضافه شده است و اگر آن را با آورد طبیعی زاینده‌رود که ۸۴۵ میلیون مترمکعب است، ‌ مقایسه کنید، متوجه خواهید شد طرح‌های اجرا شده چه نتایجی داشته است.

وی در ادامه با اشاره به بارورسازی ابرها بیان کرد: تمام امکانات به کار گرفته شده، هواپیماهایی که برای بارورسازی تجهیز شده‌اند نیز آماده هستند و انتظار داریم در نتیجه اجرای عملیات بارورسازی بین ۵ تا ۱۰ درصد بارش در فلات مرکزی افزایش پیدا کند.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه حدود یک‌هزار و ۱۴۷ میلیمتر مکعب پساب فاضلاب‌های شهری مورد استفاده مجدد قرار گرفت توضیح داد: از این مقدار برای ۸۰۸ میلیون مترمکعب، تصفیه‌خانه ساخته شده و به مرحله بهره‌برداری رسیده که اقدام بسیار مهم و بی‌سابقه‌ای در غلبه کردن به مشکل خشکسالی است.

چیت‌چیان تشکیل شورای هماهنگی حوزه آبریز فلات مرکزی، تشکیل مدیریت یکپارچه حوزه آبریز فلات مرکزی، مدل‌سازی ریاضی و برنامه‌ریزی علمی با توجه به پیش‌بینی‌های بارش در سال‌های آتی، برقی کردن چاه‌ها و نصب کنتورهای هوشمند، جلوگیری از واگذاری انشعاب برق برای برداشت‌های غیرمجاز، نصب ابزارهای اندازه‌گیری تحویل حجمی آب در شبکه‌های آبیاری و ذخیره‌سازی موثر و تحویل آب در زمان مناسب را از جمله اقدامات مدیریتی وزارت نیرو در این خصوص دانست.

وی ادامه داد: به برکت مدیریت صحیح همین آب محدود بوده که از نیمه آبان‌ماه آب در زاینده‌رود جریان دارد و همه نقاط اصفهان تا دورترین نقاط شرقی از آن استفاده می‌کنند. ضمن آنکه تامین آب شرب شهرها در فلات مرکزی نیز به بهترین نحوه مدیریت شد.

این عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به همکاری موثر وزارت کشاورزی در اصلاح نوع کشت از معمولی به گلخانه‌ای و اصلاح سیستم‌های آبیاری زهکشی آنها را ابزاری موثر برای کاستن از میزان آب مصرفی دانست و تصریح کرد: در دی‌ماه سال گذشته شورایعالی آب تصویب کرد پرداخت خسارت به کشاورزان آب آنها در بخش‌های دیگر به ضرورت مورد استفاده قرار گرفته، انجام شود و هم‌اکنون این صندوق زیرنظر استاندار استان اصفهان تشکیل شده است.

چیت‌چیان در بخش دیگری از توضیحات خود به سوال ملی سیدناصر موسوی لارگانی بیان کرد: بارندگی در کشور کاهش یافته و آمارهای آن هم در اختیار سازمان هواشناسی کشور است و نه وزارت نیرو، ضمن آنکه فقط منابع داخلی از خشکسالی ایران صحبت نمی‌کند بلکه تمام مراکز مطالعاتی بین‌المللی از ناسا گرفته تا منابع مربوط به سازمان ملل در موضوع خشکسالی خاورمیانه که ایران کانون آن است، هشدار پیاپی داده‌اند.